Saturday, September 30, 2017

Làm cây gì?

Ngày trước, thơ ca, sách vở viết về lý tưởng thanh niên khác nhiều so với bây giờ. Vào thời cao trào của cuộc cách mạng, cùng với cuốn sách "gối đầu giường" Thép đã tôi thế đấy và những bài thơ ca ngợi con người mới của Tố Hữu, thanh niên trai tráng thấy trong tim như "bừng nắng". Làm người phải "đi theo ánh lửa từ trái tim", sống như cây tùng, cây bách hiên ngang trước bão tố mưa sa...

Bây giờ thì thấy rằng: cây gì mà hiên ngang đều bị "cây tặc" nhăm nhe đốn sạch, chỉ có đám cỏ dại, bèo bọt yên thân vật vờ khắp nơi. Là cái cây đứng thẳng hoặc bò sát mặt đất, đều là loài thực vật vốn bị coi như "vô tri vô giác" nhưng có ích ở chỗ là lá phổi của hành tinh, nếu mọc thành rừng còn có vai trò giữ nước và đất mùn, bảo vệ đất không bị xói mòn, giảm bớt ngập lụt... tạo nên cảnh quan tươi xanh. Loài nào có thân cao, tán lá nhiều thì còn có thêm bóng mát. Đấy là cái chỗ hơn để nhiều loài khác phải nương nhờ/núp bóng so với những loài hoa cỏ mọc lè tè và cũng là lợi ích/món quà vô giá của tự nhiên được nhiều người thích và muốn giữ lại vì hữu dụng hơn là có bao nhiêu cũng chặt sạch vì chỉ thấy cái lợi ở một mớ tiền.

Lo buồn vì cái gì?

Đừng bận tâm, buồn/lo vì những gì không thể thay đổi? Thế giới vẫn vậy, tất cả có vẻ vẫn thế dù có ai buồn phiền lo lắng. Vậy thì hãy khác hơn, nghĩ đến những gì có thể thay đổi được, có thể trở thành hiện thực. Cuộc sống không chờ đợi ai cả, mà thời gian thì ngày càng trở nên vô cùng quý giá, vì càng sống nhiều thì thời gian còn lại của chúng ta càng ít hơn.

Friday, September 29, 2017

Người chết có thể mang theo thứ gì?

Theo các bạn, chết đi rồi, con người có thể mang theo thứ gì?
Hãy đối chiếu câu trả lời của bạn
với lời nhắn nhủ sâu sắc trong câu chuyện dưới đây.

Có một câu chuyện rất thâm thúy như thế này:

Một người đàn ông nọ chết rồi, mới ý thức được rằng cuộc đời mình thật ngắn ngủi.
Lúc đó, anh ta nhìn thấy Phật tổ tay xách một cái hòm, tiến lại phía mình.
Phật tổ nói: “Con trai, chúng ta đi thôi.”
Người đàn ông đáp: “Sao nhanh quá vậy, con còn rất nhiều việc vẫn chưa hoàn thành.”
Phật tổ nói: “Ta rất xin lỗi, nhưng thời gian của con hết mất rồi!”
Người đàn ông lại hỏi: “Vậy thưa Phật tổ, trong chiếc hòm của ngài có chứa thứ gì vậy?”
“Đó là di vật của con”, Phật tổ trả lời.
Người đàn ông tỏ ra nghi ngờ, hỏi tiếp: “Là di vật của con sao? Ý của người rằng đó là thứ thuộc về con, có phải là quần áo và tiền không ạ?”
Phật tổ đáp: “Những thứ đó trước giờ chưa bao giờ thuộc về con, chúng thuộc về địa cầu.”
“Vậy có phải trong đó là ký ức của con không?” –
Người đàn ông ngẫm nghĩ một lát rồi phỏng đoán.
“Không phải, ký ức thuộc về thời gian.”
Người đàn ông lại đoán: “Có phải là tài năng thiên phú của con?”
“Không, chúng thuộc về cảnh ngộ.”
Người đàn ông băn khoăn: “Lẽ nào trong đó là bạn bè và người nhà con?”
“Con trai ạ, không phải vậy đâu. Họ thuộc về hành trình mà con đã đi qua”.
“Vậy có phải là vợ và các con của con trong đó không thưa Phật tổ?”
–  người đàn ông hỏi tiếp.
“Không, họ thuộc về trái tim con.”
Người đàn ông lại phỏng đoán: “Vậy nhất định đó là thân xác của con rồi.”
“Không, thân xác của con thuộc về cát bụi.”
Cuối cùng, người đàn ông khẳng định chắc chắn:
“Vậy đó nhất định là linh hồn của con!”
Lúc này, Phật tổ mỉm cười, đáp:
“Con trai, con hoàn toàn sai.
Linh hồn của con thuộc về ta.”
Mắt ngấn nước, người đàn ông nhận chiếc hòm từ tay Phật tổ
– bên trong chiếm hòm trống rỗng.
Nước mắt chảy dài trên má, trái tim vỡ vụn, người đàn ông
hỏi Phật tổ: “Lẽ nào từ trước tới nay con chẳng sở hữu bất cứ thứ gì sao?”
Phật tổ đáp: “Đúng thế con ạ. Trên thế giới này bây giờ chẳng có
bất cứ thứ gì thực sự thuộc về con.”
“Vậy thì cái gì mới là của con?”
“Mỗi tích tắc khi con đang còn sống, chúng thuộc về con,
còn bây giờ, con chẳng còn gì cả.”

Đến lúc này, người đàn ông mới như được thông suốt.
Thì ra,
sinh mệnh, đời người chỉ là những cái tích tắc ngắn ngủi và điều chúng ta nên làm nhất, là tận dụng nó sao cho thật hiệu quả, thật tốt, yêu quý nó, hưởng thụ nó.
Còn được sống, đó đã là một sự chiến thắng vẻ vang. Việc kiếm tiền chỉ là một trò chơi không hơn không kém.
Khỏe mạnh mới là mục đích và vui vẻ, hoan lạc mới là chân đế! 
Nhưng trong cuộc sống này, thử hỏi có bao nhiêu người đang ra bị cuốn vào vòng quay tiền tài, danh vọng?
Có bao nhiêu người vì chút lợi ích của bản thân mà làm tổn hại người khác và làm tổn thương chính mình mà không nhận ra?
Có bao nhiêu người sẵn sàng bán sức, đánh đổi sức khỏe để lấy những vật ngoài thân…?
Các bạn biết không, đó là sai lầm lớn nhất cuộc đời, bởi đến lúc chết, chẳng có bất cứ thứ gì trên thế giới này còn thuộc về chúng ta.
Vậy thì tại sao không tận hưởng một cách triệt để nhất mỗi tích tắc được sống trên đời? Tại sao không làm cho quãng thời gian ngắn ngủi ấy trở nên ý nghĩa, trọn vẹn nhất?
Từ lúc này, mỗi chúng ta hãy chọn cho mình một cách tận hưởng thời gian hiệu quả nhất, đơn giản thôi, đừng quá nặng nề với những yêu cầu xa vời, chúng chỉ khiến cuộc sống của chúng ta thêm mỏi mệt.
Và cũng bởi cuộc đời rất ngắn, nên hãy dành cho những người xung quanh ta sự trân trọng, yêu quý hết sức có thể, đừng tranh chấp, cũng đừng giận dữ, hãy lựa lời, cùng thấu hiểu và thông cảm cho nhau.
Thời gian của mỗi người trên đời càng đi càng ngắn lại, dù là thân thiết gắn bó đến đâu, cuối cùng cũng vẫn phải chia ly.

Lê Minh (Debrecen,VIDI69) st

Thursday, September 28, 2017

Nha Trang tháng 9

Tối ngày 26.9.2017 tôi lên tàu đi Nha Trang cùng với anh Nguyễn Quang Quý. Trước đó, anh Minh đã gọi điện thoại cho tôi để nhắc tôi ra dự lễ chùa Thất Tuần cho chị Gấm.

Thời gian gần đây, trong những lần gặp nhau, tôi cũng đã nói chuyện với anh Quý về chuyện của chị Gấm. Vì là người am hiểu nhiều lĩnh vực, anh Quý tỏ ra quan tâm đến việc khai thác mỏ đá ở Diên Khánh của chị Gấm để lại. Vì thế, anh Quý cũng muốn đi cùng tôi, trước là để trao đổi với nhau, đưa ra ý kiến/định hướng cho anh Minh và con trai (nếu cần) và sau là trở lại Nha Trang sau nhiều năm xa cách vì anh Quý từng học trường Võ Trường Toản, Nha Trang, thời còn là học sinh trung học.

Đây là lần đầu anh Qúy gặp Lê Minh tại Nha Trang sau lần gặp mặt bạn bè ở nhà tôi khi Đoàn Hồng Nghĩa trở về VN lần đầu tiên vào đầu năm 2016.

Mặc dù dự báo thời tiết Nha Trang trước khi lên đường cho biết trời sẽ mưa trong vài ngày tới, nhưng chúng tôi thật may mắn khi được hưởng những ngày nắng đẹp trong sự tiếp đãi ân cần và chu đáo của Lê Minh và bạn bè ở đây.

Đường lên rẫy của chị Gấm

Nông trại và mỏ đá của chị Gấm

Mỏ đá đã bắt đầu khai thác

Những khối granite đầu tiên

Wednesday, September 27, 2017

Cholesterol và bệnh Tim mạch

Nhà văn Tô Hoài mới mất vào ngày 6 Tháng Bảy năm 2014. Hồi nhỏ tôi chỉ biết lờ mờ tên ông Tô Hoài vì say mê đọc truyện “Dế mèn phiêu lưu ký” của ông. Nói thật, thời tôi còn nhỏ, đó là một trong những sách truyện rất hiếm, viết cho con nít. Phần còn lại, tôi đã tập làm quen rất sớm với những pho truyện Tàu như Tây Du Ký, Thuỷ Hử, hoặc các pho truyện Kiếm Hiệp của Kim Dung.
Nhắc đến con dế mèn, tôi lại nhớ đến một mẫu chuyện khôi hài khác về một kết luận mà một khoa học gia nọ rút tỉa được khi nghiên cứu về… con dế. Chuyện kể rằng, có một nhà bác học kia, đặt con dế trên mặt bàn, và vỗ tay, thế là con dế nhảy tưng lên. Kế đến, ông bèn bẻ một chân của con dế (tàn nhẫn quá!), và ông lại vỗ tay. Lần này con dế nằm vạ một chỗ. Thế là nhà thông thái, sau khi đã bẻ chân nhiều con dế như thế, bèn đúc kết một kết luận: “Khi ta bẻ chân con dế, não bộ của nó sẽ bị hư hại và nó sẽ bị…điếc!”
Từ từ, bạn hãy kiên nhẫn đọc tiếp, và sẽ hiểu tại sao tôi kể chuyện con dế ở đây.
Tôi đã viết nhiều về liên hệ giữa cholesterol và bệnh tim mạch, và cũng viết về triệu chứng của bệnh mất trí nhớ. Tuy nhiên, tôi chưa trình bày mối về liên hệ giữa cholesterol và bệnh mất trí nhớ. Một mối liên hệ nghịch: cholesterol càng cao thì nguy cơ bị mất trí nhớ… càng thấp !
Hồi nhỏ, thỉnh thoảng, mẹ tôi có mua não bò, đem chưng cách thủy, để ăn với muối tiêu và rau răm. Ăn thì ăn, nhưng tôi thấy nghẹn cổ họng vì nó quá béo, ngầy ngậy. Não người cũng thế, tuy nhỏ, chỉ chiếm 2% sức nặng của cơ thể, nhưng nó chứa 25% tổng số cholesterol trong người. Gần đây, rất nhiều bệnh tật, khiếm khuyết của não bộ, thí dụ như bệnh mất trí nhớ, bệnh run Parkinson… nguy cơ tăng cao vì thiếu cholesterol. Trên thực tế, người trên 70 tuổi, cholesterol càng cao, càng sống lâu, càng ít bị truỵ tim và càng minh mẫn hơn.
Các tế bào thần kinh, cũng như các tế bào khác trong cơ thể, cần cholesterol làm nguyên liệu cấu trúc cho màng tế bào. Những vỏ bọc tế bào thần kinh, neuron, cũng được cấu tạo từ cholesterol, và, những “mạch điện” thần kinh liên lạc với nhau, truyền tín hiệu cũng nhờ vào cholesterol. Không có cholesterol thì những mạng thần kinh nầy sẽ bị “chạm điện” và bị “mát dây”.

Ở đây, xin nói thêm về cholesterol một chút.
Chúng ta thường lầm tưởng là có hai loại choleterol, LDL là loại xấu và HDL là loại tốt. Thực ra chỉ có một loại cholesterol duy nhất là… cholesterol! LDL (low-density lipoprotein) hay HDL (high-density lipoprotein) chỉ là tên gọi của chất protein chuyên chở cholesterol mà thôi. Người ta cho rằng HDL là loại tốt vì nó chở cholesterol dư thừa về trở lại trong lá gan, như thế là làm sạch mạch máu, còn LDL là loại xấu vì nó chở choleterol ra ngoài, làm dơ mạch máu. Gần đây những nghiên cứu mới cho biết, HDL cũng không hẳn là tốt: người có HDL cao vẫn bị bệnh tim, như thường.
Thật ra LDL có nhiều kích thước khác nhau, và trước LDL còn có những “xe chuyên chở” khác nữa như VLDL (very low density, loại nhẹ) và IDL (intermediate density, loại trung bình). Để dễ hiểu, mạch máu của bạn là một xa lộ, HDL là những xe tải 18 bánh chở cholesterol dư thừa đi ngược chiều về là gan. Còn các loại xe khác, to nhỏ như xe đạp, xe gắn máy, xe ba bánh, xe bốn bánh, xe thồ, xe lam… chở cholesterol, tiếp liệu ra… mặt trận. Như thế, một khi tuyến đường bị nghẽn, không phải là vì cholesterol mà vì đường xá bị hư hại, bị “ổ gà”, bị bom mìn khủng bố chẳng hạn. Những xe nhỏ VLDL, IDL, LDL thường dễ bị sụp hố và làm nghẽn đường mạch máu. Trong trường hợp bị gãy cầu xa lộ thì xe 18 bánh HDL cũng gây ra tai nạn, như chơi.
Tháng 2 năm 2012, chính cơ quan FDA công nhận rằng, thuốc giảm cholesterol statins có thể làm tăng nguy cơ bị lú lẫn và mất trí nhớ. Đồng thời một nghiên cứu trong Tháng Giêng năm 2012, cho thấy phụ nữ dùng statins có nguy cơ bị bệnh tiểu đường tăng 42%. Người bị bệnh tiểu đường, lại có nguy cơ bị bệnh mất trí nhớ tăng gần gấp 3 lần. Khi đường thặng dư trong máu sẽ gây ra hiệu ứng “làm mứt” hay “thắng đường, rim tôm” những phân tử cholesterol, làm cho chúng dính chùm với nhau và dính vào các chỗ lở loét trong mạch máu. Tương tự như mạch máu tim, não bộ đã thiếu cholesterol lại còn bị nghẽn mạch máu não, sẽ đưa đến tình trạnh hao mòn sớm, gây ra các chứng bệnh về hệ thần kinh.
Khoảng thập niên 1970, lượng cholesterol 240 mg/dL được xem là bình thường. Sau khi thuốc statins ra đời, mức độ ấy giảm xuống còn 200mg/dL, với LDL dưới 130 mg/dL. Nếu bạn có người thân trong gia đình bị truỵ tim, nhiều bác sĩ sẽ bắt bạn uống statins để giảm chỉ số ấy xuống dưới 180mg/DL, và LDL phải dưới 70 mg/dL! Từ khi thuốc statins ra đời đến nay, chỉ số bị truỵ tim cho những người dùng thuốc, giảm từ 3% xuống còn 2%, trong khi tỉ số bị bệnh mất trí nhớ tăng gần gấp ba.
Sẵn đang nói về xe và xa lộ, dường như cách chữa bệnh xe nhả ra khói (cholesterol cao) hiện nay là bằng cách, bịt ống khói hoặc là huỷ bớt một, hai xy-lanh (uống statins kinh niên) để cho xe chạy bớt ra khói, thay vì làm sạch đường ống dẫn xăng và thay xăng dầu (thể dục thể thao, cải thiện thức ăn, bớt đường và tinh bột).
Đến đây bạn đã hiểu tại sao tôi kể chuyện nhà khoa học gia và con dế, phải không.

Bs Hồ Ngọc Minh
Lê Minh (Debrecen,VIDI69) st

Tuesday, September 26, 2017

Bí quyết trường thọ

Phương pháp dưỡng sinh, dưỡng thần chỉ vẹn vẻn trong 8 chữ này chính là bí quyết trường thọ của vị danh y được giới y học Trung Quốc tôn sùng, ông Can Tổ Vọng.

Ông Can Tổ Vọng vẫn duy trì phương châm dưỡng sinh của riêng mình ở tuổi 98 (Ảnh: internet)

Sinh năm 1912, nay đã 98 tuổi mà vẫn mạnh khỏe, giáo sư Can Tổ Vọng được tôn sùng như một bậc đại danh y đương đại của Trung Quốc.
Ông là bác sỹ đầu ngành chuyên về Tai - Mũi - Họng, là người đi tiên phong trong công cuộc hiện đại hóa chuyên khoa này của nền y học Trung Quốc.
Xuất thân là Giáo sư Y khoa của Đại học Nam Kinh, ông Can Tổ Vọng nhận được sự trợ cấp đặc cách của chính phủ cho các công trình nghiên cứu của mình (Ảnh: nguồn internet)
Những học thuyết ông đưa ra không chỉ đặt nền móng cho ngành Tai – Mũi – Họng mà còn đưa Trung Y thoát khỏi những quan điểm rập khuôn truyền thống.
Đóng góp của ông đã giúp y học Trung Y tiến từ "Tứ chẩn" (khám bệnh bằng cách nghe – nhìn – hỏi – chạm) lên "Ngũ chẩn" (bổ sung thêm xét nghiệm, chẩn đoán bằng máy móc).
Can Tổ Vọng cũng điều chỉnh từ "Bát cương" (gồm 4 cặp phạm trù âm – dương, trong – ngoài, nóng – lạnh, hư – thực) sang "Thập cương biện chứng" (gồm 5 cặp phạm trù là trong – ngoài, nóng – lạnh, hư – thực, ngọn – rễ, riêng – chung).
Suốt đời đam mê khoa học, ông Can từng được mệnh danh là cuốn "Thư sống" nhờ kho tàng kiến thức phong phú của mình. Ông cũng là tác giả của nhiều công trình y học có giá trị đã được xuất bản như "Nghiên cứu về họng trong Trung y", "Can Tổ Vọng y thoại"…
Mặc dù đã ở tuổi 98, hằng ngày ông vẫn duy trì thói quen đọc sách, dạy học, sưu tầm thư tịch và viết lách.
Tuy thính lực có phần suy giảm, việc giao tiếp chủ yếu thông qua chữ viết, nhưng ông Can vẫn giữ được tinh thần sáng suốt và trí tuệ vô cùng minh mẫn.
Trước đây, giáo sư Can Tổ Vọng từng mong muốn có thể "làm việc tới năm 90 tuổi, sống thọ tới năm 100 tuổi." Nay nguyện vọng ấy gần như đã đạt được, ông lại đặt ra mục tiêu sống tới năm 110 tuổi.
Tiết lộ về bí trường họ của mình, ông Can chỉ nói vẻn vẹn trong 8 chữ: "Đồng tâm, nghĩ thực, quy dục, hầu hành", nghĩa là: Tâm như trẻ nhỏ, Ăn như loài kiến, Mưu cầu như loài rùa, Hiếu động như loài khỉ.

Tâm như trẻ nhỏ
"Đồng tâm" nghĩa là tâm như trẻ nhỏ. Hai chữ này muốn hướng con người ta tới tính cách đơn thuần, biểu thị mong ước bản thân luôn giữ được tấm lòng của trẻ thơ, mãi nhiệt tình, dồi dào sức sống.
Đây được xem là biện pháp dưỡng thần vô cùng hiệu quả.

Ăn như loài kiến
"Nghĩ thực" có nghĩa là ăn như loài kiến. Ta có thể hiểu theo hai nội hàm ý nghĩa: thứ nhất là ăn ít như kiến, thứ hai là ăn tạp (cái gì cũng ăn một chút) như kiến.
Phương châm này khuyên chúng ta chỉ cần ăn đồ không có hại cho sức khỏe và tinh thần, ngoài ra không cần đặt ra nhiều yêu cầu khác về hình thức, hương vị…
Tất nhiên vấn đề vệ sinh cần chú trọng, nhưng cũng không nên quá khắt khe.

Mưu cầu như loài rùa
"Quy dục" có thể hiểu là mưu cầu như loài rùa. Đây là loài vật có tuổi thọ rất cao, được tôn sùng như linh vật của điềm lành.
Điều đáng học tập ở rùa là tập tính ít tranh giành, ít toan tính.
Mưu cầu như loài rùa không phải khuyên người ta làm con rùa rụt đầu, mà nên học tập bản lĩnh lấy tĩnh chế động, lấy cái bất biến để đối phó lại cái vạn biến trong cuộc đời.

Hiếu động như loài khỉ
"Hầu hành" mang hàm ý là hiếu động như khỉ. Khỉ vốn là loài vật rất nhạy bén về phương diện phản ứng, vô cùng hoạt bát, lanh lợi, ít nghỉ ngơi, không trì trệ, luôn giữ được tinh thần phấn chấn.
Loài vật này có hai điểm rất đáng để con người học tập. Thứ nhất là chăm vận động. Sự hiếu động này không phải chỉ những vận động mạnh như chạy bộ, tập võ… mà chỉ đơn giản như việc ít ngồi, chăm đi bộ.
Điểm thứ hai là biết cách hạn chế tính lười biếng. Nếu trong tâm tự có tinh thần, ý chí đẩy lùi sự lười biếng, trì trệ, tư tưởng sẽ được biểu hiện qua hành động, ắt trở thành người chăm vận động.

* Theo Sina Health
Lê Minh (Debrecen,VIDI69) st

Monday, September 25, 2017

Thuốc Metformin và bệnh tiểu đường

Trong vòng 20 năm vừa qua, hầu như ai có bệnh tiểu đường loại 2 đều biết đến thuốc Metformin còn có tên thương hiệu là Glucophase.
Có thể nói, thuốc này đã cứu mạng hàng chục, hàng trăm triệu bệnh nhân trên khắp thế giới, và gần đây công hiệu kéo dài tuổi thọ cho con người mà thuốc có thể giúp, đang được nghiên cứu.
Bệnh tiểu đường loại 2 là một yếu tố chính kéo theo ba bệnh trong hội chứng Mỡ, Đường, Máu. Bệnh gây ra bởi sự vô cảm với hormone insulin (insulin resistance) mà thuốc Metformin chữa trị bằng cách tăng cường độ nhạy cảm với insulin.
Trong vòng 30 năm qua, số người bị bệnh tiểu đường trên thế giới tăng lên gấp 10 lần từ khoảng 30 triệu lên đến trên 300 triệu. Ở nước Mỹ, hiện có khoảng 30 triệu người bị tiểu đường, và cứ mỗi 16 giây thì có thêm một người bị bệnh tiểu đường. Gần 1/3 người trên 65 tuổi bị bệnh tiểu đường. Những người bị bệnh tiểu đường thường kéo theo các bệnh tim mạch, và nguy cơ chết vì bệnh tim mạch tăng gấp 3 lần so với người bình thường. Vấn đề là, có trên 80 triệu người bị bệnh “tiền tiểu đường” (pre-diabetes) mà không biết. Những người này, cho dù nồng độ đường trong máu ở mức bình thường, nhưng nguy cơ chết vì bệnh tim mạch vẫn tăng 40%.
Để biết mình có bị bệnh “tiền tiểu đường” hay không, bệnh nhân cần biết chỉ số hemoglobin A1C, đo phần trăm chất hemoglobin của hồng huyết cầu bị “ngâm trong đường”. Lượng hemoglobin A1C từ 5.7% đến 6.4% được xem là bị “tiền tiểu đường”, trên 6.4% là bị tiểu đường thật sự. Nếu lượng A1C giảm đi 1% thì nguy cơ chết vì bệnh tim mạch giảm đi từ 21 đến 37%.
Thuốc Metformin được khám phá vào khoảng thập niên 1920, và hiện nay là thuốc trị bệnh tiểu đường được sử dụng nhiều nhất trên quả địa cầu. Thuốc được phép sử dụng năm 1958 bên Anh Quốc nhưng mãi đến năm 1995 mới được phép cho sử dụng ở Mỹ.
Thuốc Metformin có nguồn gốc từ… dược thảo, biến chế từ chất guanidine tinh chế từ cây hoa Lilac (Tử Đinh Hương). Hoa Tử Đinh Hương đã từ lâu được sử dụng để trị bệnh tiểu đường. Bằng cách kích thích một chất enzyme trong tế bào có tên là Adenosine Mono- Phosphate Kinase (AMP Kinase), Metformin có những tác dụng sau đây:
1. Giảm lượng đường glucose nhập qua đường ruột
2. Không chế việc biến chế và tàng trữ đường trong lá gan
3. Tăng độ nhạy cảm với hormone insulin
4. Tăng độ nhập của đường glucose từ máu vào trong các tế bào
5. Tăng mức độ cơ thể đốt mỡ và chất béo, giảm cholesterol LDL và tăng cholesterol HDL
Do các công hiệu trên đây, thuốc Metformin, giảm nguy cơ bị Mỡ, Đường, Máu. Sử dụng thuốc Metformin giúp kiểm soát lượng đường trong máu và giảm chỉ số hemoglobin A1C và do đó, giảm tử vong vì bệnh tim mạch.
Thật ra, với những người chỉ bị tăng mỡ cholesterol một tí tí, thuốc Metformin tỏ ra có công hiệu và an toàn hơn thuốc statins vì ít bị phản ứng phụ. Một sự thật khó nói mà nhiều hãng dược phòng sản xuất thuốc statins không muốn cho chúng ta biết, vì thuốc Metformin rất rẻ, chỉ tốn khoảng dưới 10 cents một viên thuốc!
Thuốc Metformin còn có các dược tính khác được sử dụng, tuy chưa được chính thức công nhận:
1. Trị bệnh hiếm muộn do sự rụng trứng bất thường từ hội chứng Đa Nang Buồng Trứng (PolyCystic Ovary Syndrome, PCOS)
2. Giảm cân
3. Chống, ngăn ngừa các loại ung thư
4. Chống già cỗi, kéo dài tuổi thọ (anti-aging)
Bệnh Đa Nang Buồng Trứng đưa đến từ sự vô cảm với insulin làm xáo trộn cân bằng của các hormone sinh dục. Vì thế Metformin khi làm tăng cảm tính với insulin sẽ làm cân bằng các hormone sanh sản, làm cho người phụ nữ rụng trứng đều hoà hơn.
Kế đến, bằng cách đem đường vào trong bắp thịt và giảm mỡ, dĩ nhiên thuốc sẽ giúp chống béo phì.
Còn về bệnh ung thư, nên biết, các tế bào ung thư rất… ghiền đường. Bằng cách giảm đường trong máu, các tế bào ung thư sẽ đói mà chết. Ngoài ra, Metformin còn trực tiếp kích thích gene chống ung thư gọi là tumor suppressor p53 gene, và không chế các gene gây ra ung thư gọi là cancer-promoting genes. Hơn nữa bệnh tiểu đường thường đi đôi với nguy cơ bị ung thư các loại như ung thư gan, ung thư tuyến tuỵ pancreas, ung thư ruột già, ung thư màng tử cung, ung thư vú và ung thư thận. Nhiều nghiên cứu cho thấy, thuốc Metformin giảm nguy cơ bị ung thư xuống hơn 50%.
Hiện nay có một nghiên cứu đã được Trung Tâm Nghiên Cứu Quốc Gia NIH phê chuẩn và đang tiến hành xem thuốc có thể làm tăng tuổi thọ cho con người, dựa trên những bằng chứng khả quan khi dùng cho thú vật.
Dĩ nhiên, vì là thuốc, nên sẽ có những phản ứng phụ. Metformin khi mới uống, có thể làm cho bị nhức đầu, buồn nôn, ợ hơi, khó tiêu, sình bụng và bị tiêu chảy. Thuốc cũng có thể làm cho cơ thể thiếu vitamin B12. Trong trường hợp hiếm hoi, vì thuốc được thải ra qua trái thận trong vòng 12 tiếng, trên lý thuyết có thể có nguy cơ bị suy thận.
Như vậy, không khác gì thuốc aspirin, thuốc Metformin có thể xem là một “thần dược”. Với suy nghĩ, phòng bệnh hơn chữa bệnh, một số nghiên cứu đề nghị nên sử dụng thuốc, ở liều lượng nhỏ, cho những người bị “tiền tiểu đường” mà trước đây các bác sĩ cho rằng không cần chữa. So ra, thuốc an toàn và đỡ tốn kém hơn là chủ trương khuyên mọi người uống thuốc giảm cholesterol, statins để giảm nguy cơ bị bệnh tim mạch.

BS Hồ Ngọc Minh

Sunday, September 24, 2017

4 thói quen vào buổi sáng rất tai hại

1. Đi vệ sinh không đúng cách

Trong lâm sàng, đúng là có một số bệnh nhân do đại tiện mà bị xuất huyết não. Sáng dậy huyết áp thường rất cao, nếu đại tiện dùng sức nhiều, áp lực trong ổ bụng lớn, huyết áp có thể sẽ tăng rất nhanh. Nếu tiểu động mạch trong não của người bệnh đã bị xơ vữa thì dùng sức nhiều có thể sẽ khiến cho tiểu động mạch bị vỡ mà chảy máu.
Đừng rặn quá sức khi đi vệ sinh. Khi bị táo bón hay đại tiện khó khăn, tuyệt đối không được rặn quá sức hoặc nín thở, hoặc vừa nín thở vừa rặn, hàng ngày chú ý ăn nhiều rau xanh và hoa quả giàu chất xơ như chuối tiêu, vấn đề này thực ra không cần thiết phải đi viện, chỉ cần sử dụng thuốc trị táo bón là được.

2. Đứng dậy quá nhanh, quá mạnh

Khi ngủ, huyết áp tương đối thấp, khi vừa tỉnh dậy, huyết áp sẽ tăng lên rất nhanh, đặc biệt là những người bị huyết áp cao hay gặp biến cố về tim mạch vào thời điểm sáng sớm. Đứng dậy quá nhanh, quá mạnh có thể sẽ khiến cho huyết áp đột ngột tăng cao, làm cho mạch máu não bị vỡ, bệnh tình càng nghiêm trọng hơn.
Khi tỉnh giấc, hãy ở lại trên giường vài phút trước khi xuống giường. Cũng có một số trường hợp do bị xơ vữa động mạch nên mạch máu khó lưu thông, nếu thay đổi tư thế quá nhanh thì dễ xảy ra tình trạng tụt huyết áp, máu lên não chậm, chóng mặt hoặc ngất xỉu. Khuyến nghị nên duy trì nguyên tắc “221”, tức là lúc vừa tỉnh dậy, mở mắt nằm im 2 phút, sau đó ngồi yên 2 phút rồi ngồi dịch ra mép giường khoảng 1 phút mới đứng dậy vận động.

3. Không thích uống nước

Lúc sáng sớm máu tương đối sánh, dễ hình thành cục máu gây nghẽn mạch. Sau khi ngủ dậy nên uống ngay một cốc nước ấm, như vậy có thể nhanh chóng làm loãng máu. Chỉ mất 10 phút là nước có thể hấp thụ qua dạ dày và ruột rồi đi vào máu, giảm thiểu nguy cơ tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim.
Không uống nước buổi sáng là một sai lầm. Bánh quẩy, trứng rán… đều là những món chứa nhiều dầu mỡ và có nhiệt lượng cao, không ít người bị huyết áp cao cũng đồng thời mắc cả chứng máu nhiễm mỡ, ăn đồ quá mặn, chứa nhiều dầu mỡ có thể làm cho chứng xơ vữa động mạch càng nghiêm trọng hơn. Bữa sáng có thể uống một cốc sữa hoặc ăn một bát cháo, cách ngày ăn một quả trứng luộc, đồng thời ăn kèm với rau xanh và hoa quả.

4. Tập thể dục buổi sáng

Vào mùa thu và mùa đông, nhiệt độ trong phòng và ngoài trời chênh lệch nhiều. Có những người 4, 5 giờ sáng đã ra ngoài tập thể dục, thời điểm này cơ thể rất dễ bị nhiễm lạnh, khiến cho huyết áp buổi sáng vốn đã cao lại càng tăng nhanh hơn, từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh mạch máu não.
Đừng nên tập thể dục quá sớm. Khuyến nghị mọi người nên bố trí thời gian tập thể dục vào khoảng 4 giờ chiều. Tập thể hình, tập thái cực quyền, đi bộ nhanh… đều là những môn tập luyện rất tốt cho sức khỏe. Tập luyện quá sức, tập bừa bãi cũng có thể gây ra vấn đề cho tim mạch.

Lê Minh (Debrecen,VIDI69) sưu tầm.

Saturday, September 23, 2017

Những chứng tích bí ẩn từ xa xưa (3): Từ những hoang tàn

Các bạn trở lại phần trước ở đây

Không chỉ ở Peru, những bí ẩn tương tự còn được biết đến ở Bolivia với Cổng Măt Trời (Puerta del sol) và những khối đá Puma PunKu thuộc quần thể di tích Tiwanaku (Tihuanacu) cũng như những tượng đá Moai trên đảo Phục Sinh, Chi Lê, những quả cầu đá ở vùng Diquis, Costa Rica, hay những kim tự tháp ở Mexico... chúng có nguồn gốc/liên quan như thế nào với những nền văn minh của người xưa?

Đền thờ thần Kukulcan ở Chichen Itza

Chichen Itza nằm trên bán đảo Yucatán, México. Đây là nơi có những kim tự tháp nổi tiếng nhất của eo đất Trung Mỹ được nhiều nhà nghiên cứu cho rằng chúng thuộc về nền văn minh Maya.



El Castillo, tiếng Tây Ban Nha nghĩa là "lâu đài", còn được gọi là Đền Kukulcan, là một kim tự tháp nằm ở vị trí trung tâm của khu di tích Chichen Itza. Nó được người Maya xây dựng vào khoảng từ thế kỷ thứ 9 đến thế kỷ 12, El Castillo là đền thờ thần Kukulcan.

Kim tự tháp gồm nhiều tầng nền vuông xếp chồng lên nhau với cầu thang lên đến đỉnh đền ở cả bốn mặt. Các bức phù điêu với những con rắn lớn có lông vũ nằm ở cạnh của phần lan can phía Bắc. Vào ngày lập Xuân và lập Đông hàng năm, vào cuối buổi chiều, Măt Trời chiếu vào phía Tây Bắc của kim tự tháp và tạo thành một dãy bóng hình tam giác phủ lên hàng lan can ở phía Tây Bắc, tạo thành một ảo giác như con rắn lông vũ "bò" xuống kim tự tháp. Điều này rất nổi tiếng, nhưng vẫn không chắc chắn rằng nó được thiết kế cố ý bởi những người xây nên kim tự tháp. Mỗi mặt kim tự tháp có 91 bậc thang, cộng lại và tính thêm cả ngôi đền trên đỉnh là "bậc thang" cuối cùng thì tổng cộng có 365 bậc (tương ứng với số ngày trong một năm Haab).


Công trình này cao 24 m (79 ft), cộng thêm ngôi đền cao 6 m (20 ft). Đáy hình vuông dài 55,3 m (181 ft).


El Castillo

Bề mặt của kim tự tháp


Kim tự tháp Mặt trời 

Cách đây gần 2.000 năm, kim tự tháp Mặt Trời  được dựng lên như một đài tưởng niệm, một nơi để tôn thờ những vị thần vĩ đại và có lẽ cũng là lăng mộ của nhà thống trị đã xây dựng công trình. Cao 60 m so với đồng bằng trong thung lũng Teotihuacan thuộc vùng cao nguyên miền trung México khí hậu lạnh khô, kim tự tháp là thành tựu kiến trúc tinh xảo nhất ở Teotihuacan thuộc nền văn minh Maya.

Kim tự tháp Mặt Trời nhìn từ xa. Đây là một trong những kim tự tháp lớn nhất thế giới


Nơi tôn thờ những vị thần vĩ đại


Vị trí của hai thành phố cổ đại Chichen Itza và Teotihuacan (Mayan map)



Sưu tầm từ nhiều nguồn

Friday, September 22, 2017

Thời gian & Cuộc đời

Nếu buông lỏng bản thân để thời gian trôi đi uổng phí thì cuộc đời sẽ bị tuột, chẳng còn mấy ý nghĩa vì đã không tạo được những giá trị làm nên con người.

Thursday, September 21, 2017

PARKINSON

 Hãy để ý dấu hiệu khi thấy RUN TAY CHÂN

Parkinson là bệnh do thoái hóa hệ thần kinh, ảnh hưởng đến chức năng vận động của cơ thể. Sau đây là những dấu hiệu cảnh báo sớm bệnh Parkinson.

1. Run nhẹ
Khi bệnh đã tiến triển, người bệnh bị run ở bất cứ bộ phận nào trên cơ thể như tay, chân, đầu… Ở giai đoạn đầu, người bệnh xuất hiện các triệu chứng run nhẹ ở các ngón tay.
2. Giảm cảm giác về mùi
Theo các chuyên gia, khứu giác suy giảm là một trong những triệu chứng phổ biến nhất của căn bệnh này. Người bệnh không có khả năng phân biệt mùi bình thường như chua, cay hoặc hôi…
3. Thiếu ngủ
Dấu hiệu cảnh báo sớm của bệnh Parkinson là thiếu hoặc mất ngủ. Theo một số nghiên cứu, người bị bệnh này thường gặp khó khăn trong việc ngủ.
4. Thay đổi chữ viết tay
Nếu bạn cảm thấy gặp khó khăn khi viết hoặc chữ viết đột ngột thay đổi như chữ đột nhiên nhỏ đi hoặc viết sít hơn… thì là dấu hiệu của bệnh Parkinson.
5. Táo bón
Táo bón có thể cảnh báo nhiều bệnh, song nếu tình trạng này kéo dài kèm theo các biểu hiện trên thì tốt nhất hãy đi kiểm tra bởi đây là một  trong những dấu hiệu cảnh báo Parkinson.
6. Tư thế cúi
Người mắc bệnh Parkinson sẽ thay đổi tư thế, hầu hết có tư thế cúi, gù lưng. Họ thường khom lưng khi di chuyển, thậm chí cả khi đứng, đứng không vững.
7. Thay đổi giọng nói
Thay đổi trong giọng nói rất phổ biến ở bệnh nhân Parkinson, giai đoạn nặng nhiều người bị mất đi giọng nói.
8. Chóng mặt hoặc ngất xỉu
Chóng mặt và ngất xỉu thường rất phổ biến. Nếu bạn gặp tình trạng này thường xuyên thì không nên bỏ qua bởi đây cũng là những dấu hiệu cảnh báo sớm bệnh Parkinson.
9. Hoạt động chậm chạp
Bất cứ thay đổi tư thế nào như di chuyển, quay đầu, cầm nắm… người bệnh thường làm với tốc độ chậm, không rõ ràng. Nhiều người cho rằng đây là dấu hiệu của tuổi già, nhưng thực tế cũng là dấu hiệu sớm của căn bệnh thoái hóa thần kinh.
10. Trầm cảm
Ngoài ảnh hưởng đến khả năng di chuyển và làm việc, Parkinson tác động đến tâm lý con người. Người mắc bệnh này dễ rơi vào trạng thái trầm cảm.

(source from Boldsky healthy life)
Lê Minh (Debrecen,VIDI69) st

Wednesday, September 20, 2017

Nụ cười

Nụ cười là một trong những điều kỳ diệu trong cuộc sống vì đó là sự biểu cảm chân thật từ trái tim.

Tuesday, September 19, 2017

Câu chuyện CON LỪA

 Câu chuyện CON LỪA RƠI XUỐNG GIẾNG

 Một ngày nọ có con lừa của một người nông dân bị rơi xuống đáy giếng. Con lừa khóc lóc thảm thương trong vài giờ đồng hồ trong khi người chủ tìm cách giải thoát cho nó. Nhưng đã suy nghĩ nửa ngày trời người chủ cũng chẳng thể cứu nó lên khỏi giếng. Sau đó người nông dân nghĩ rằng con lừa cũng đã già rồi, nó chẳng thể giúp gia đình ông được việc gì và cái giếng cũng cần phải được lấp đi. Cuối cùng ông quyết định không cần phải cứu con lừa nữa.
Người nông dân kêu hàng xóm của ông đến và giúp một tay. Họ cầm xẻng và bắt đầu xúc đất đổ xuống giếng. Ban đầu, con lừa biết chuyện gì đang xảy ra và nó lại bắt đầu khóc vì tuyệt vọng!
 Dù cho nó có khóc lóc thảm thiết như van xin mọi người hãy rủ lòng thương để cứu nó nhưng cũng không ai thèm để ý. Nhưng sau đó mọi người lại thấy ngạc nhiên vì nó bỗng dưng trở nên im lặng.
 Một lúc sau người nông dân nhìn xuống giếng và ông ta phải kinh ngạc vì những gì xảy ra trước mắt. Với mỗi xẻng đất mà người ta hất xuống giếng, con lừa đã làm một việc thật khiến người ta khâm phục: nó lay người để giũ hết cho đất bùn rơi xuống và tiếp tục bước lên trên.
 Với mỗi xúc đất của người ta hất xuống giếng, con lừa lại rung mình và bước một bước lên trên đống đất. Chỉ sau một lúc, mọi người đều kinh ngạc vì con lừa đã lên được đến miệng giếng và vui vẻ thoát ra ngoài.

Bài học:
Con người ta có thể hất bùn đất lên bạn, bằng mọi cách. Cách duy nhất để bước ra khỏi cái giếng tuyệt vọng đó là hãy rũ bỏ lớp bùn đất đó ra giống như chú lừa già ở trên và bước lên chúng.
Trong cuộc sống cũng vậy, xã hội có thể chà đạp lên bạn nhưng chính bạn phải là người cứu lấy chính bản thân mình, hãy trút bỏ những khó khăn mà tiếp tục bước lên. Chúng ta chỉ có thể thoát khỏi vực thẳm bằng việc đừng bao giờ từ bỏ. Hãy vượt qua nó chứ đừng bao giờ đầu hàng.

Chúng ta ai cũng mong có được 1 cuộc sống hạnh phúc, nhưng ít người lại biết được 5 quy luật đơn giản dưới đây có thể mang lại cuộc sống vui vẻ cho bạn:

1. Giải thoát trái tim khỏi sự thù hận – hãy biết tha thứ. Cuộc sống cần lắm những yêu thương, càng cần hơn sự bao dung và độ lượng của mỗi người.
2. Giải thóa tâm trí khỏi những âu lo- hầu hết những điều bạn lo sợ đều sẽ không xảy ra. Hãy dũng cảm bước lên phía trước chẳng có gì đáng sợ ngoại trừ chính nỗi sợ mà tự chúng ta tạo ra.
3. Hãy sống giản dị và trân trọng những gì bạn có trong tay. Hãy biết trân trọng những thứ hiện tại, vì khi mất đi rồi ta mới bắt đầu thấy nó quý giá.
4. Hãy cho đi nhiều hơn nữa. Khi bạn cho đi có nghĩa là bạn sẽ nhận lại được nhiều hơn thế.
5. Mong đợi ít hơn từ những người xung quanh nhưng nhiều hơn từ chính bản thân bạn.

Lê Minh (Debrecen,VIDI69) st

Monday, September 18, 2017

Những chứng tích bí ẩn từ xa xưa (2): Cao nguyên Nazca

Các bạn trở lại phần trước ở đây

Nazca Lines

Nazca là một cao nguyên khô cằn ở phía Nam Peru, rộng hơn 130 km2, nằm ở gần gần bờ Thái Bình Dương, giữa hai thị trấn Nazca và Palpa ở Pampas de Jumana.

Khu vực Nazca nhìn từ trên cao (Ảnh vệ tinh)

Trên một vùng bằng phẳng của cao nguyên này, có hơn 13.000 đường thẳng và 800 hình vẽ khổng lồ, phần lớn mô tả các động vật, thực vật. 
Các hình vẽ được tạo ra bằng cách đào bỏ lớp đá cuội ôxít sắt phủ trên bề mặt sa mạc Nazca. Khi đá sỏi bị đào đi, đất có bề mặt sáng màu dưới những đường rãnh đó tương phản với vùng bên cạnh. Có hàng trăm đường vẽ đơn giản và các mô hình hình học, hơn bảy mươi đường cong, hình động vật, côn trùng và mặt người trên cao nguyên Nazca. Vùng chứa các hình vẽ rộng gần 200 dặm vuông, và hình vẽ lớn nhất dài 900 feet. Các hình vẽ còn tồn tại được nhờ khí hậu rất khô, không có gió và nhiệt độ ổn định của vùng Nazca. Sa mạc Nazca là một trong những vùng khô nhất thế giới với nhiệt độ khoảng 25 °C (77 °F). Sa mạc ít có gió khiến các hình vẽ không bị đất cát che phủ cho đến tận ngày nay.


Nazca lines: Hình vẽ một con chim ruồi

Đường/rãnh tạo hình trên mặt đất

Nhà sử học Pedro de Cieza de León trong đoàn quân chinh phục của Tây Ban Nha ở châu Mỹ đã đề cập tới những hình vẽ này lần đầu tiên năm 1547. 

Toribio Mejia Xespe là người đầu tiên nghiên cứu những hình vẽ này vào những năm 20s ở thế kỷ 20. UNESCO đã công nhận đây là một địa điểm thuộc về di sản thế giới vào năm 1995.

Biểu tượng cổ của Ấn Độ

Mandala là điều tạo thêm bí ẩn cho những hình vẽ ở Nazca. Nằm ở một khu vực rất xa xôi trên cao nguyên khô cằn, nó đặt ra nhiều câu hỏi khó khăn cho những ai đã có dịp đến quan sát trực tiếp.
Mandala được xem như một hình tượng trong nghi thức tôn giáo của Ấn Độ và cũng là đại diện cho vũ trụ, Mandala đã trở thành một thuật ngữ thông dụng, được dùng để nói đến tất cả các mô hình hình học, biểu đồ hay hoa văn của vũ trụ. Mandala cũng là hình tượng đại diện cho sinh mệnh vĩnh hằng luôn tuần hoàn không có sự chấm dứt. 
Các nhà khảo cổ ngày nay không thể hiểu được vì sao một biểu tượng cổ của Ấn Độ lại hiện diện khắp nơi trên thế giới và có mặt tận vùng núi hẻo lánh này.
Khu vực có hình vẽ Mandala ở Nazca
Hình vẽ Mandala còn tượng trưng cho khái niệm sự sống luân hồi không bao giờ chấm dứt. Nhưng ai đã vẽ nên hình vẽ đó và vẽ để làm gì?

Những đường băng trên đỉnh núi

Cao nguyên Nazca nổi tiếng không chỉ với những hình vẽ khổng lồ mà còn có những dải “đường băng” đầy bí ẩn, mà khi kết hợp với thông tin từ những món đồ tạo tác cổ đại có hình dạng của những vật thể bay được tìm thấy trong những ngôi đền Inca, có thể đưa chúng ta tới một giả thuyết khó tin nhưng hoàn toàn có thể xảy ra.

Vẫn là những câu hỏi: Tại sao và bằng cách nào người xưa đã làm được điều trông ''giống như đường băng'' bằng phẳng trên những ngọn núi từ hàng ngàn năm trước như thế?


Những đỉnh núi bị cắt bằng (Ảnh 1)

Nazca runways (Ảnh 2)


Dấu hiệu này dành cho ai?


Vị trí của Nazca và Peru trên lục địa Nam Mỹ

Các bạn xem tiếp phần sau ở đây
sưu tầm từ nhiều nguồn

Sunday, September 17, 2017

Phát minh từ đống sắt rỉ

Trong thời kỳ Thế chiến thứ nhất, nhà khoa học Anh là Brearley được giao nhiệm vụ nghiên cứu cải tiến vũ khí, đặc biệt là vấn đề các nòng súng bị mài mòn rất nhanh. Brearley cố nghĩ ra cách chế tạo ra hợp kim không dễ mài mòn. Năm 1913, ông đã thử pha crom vào thép, song chưa vừa ý ví lý do nào đó, bèn quẳng mẫu thử vào đống sắt rỉ bên ngoài phòng thí nghiệm.

Rất lâu sau, tình cờ Bearley nhận thấy mẫu thử ấy vẫn sáng ngời giữa đống thép. Ông đem mẫu này nghiên cứu tỉ mỉ, thấy thứ thép này chẳng hề sợ môi trường, khí hậu hay thời tiết nào, ngay cả khi ngâm vào axit và kiềm!

Cũng trong năm đó, Brearley được nhận bằng phát minh độc quyền của nước Anh. Ông đã tổ chức sản xuất thép không rỉ ở quy mô lớn và thực sự trở thành ''người cha của thép không rỉ''.

KTNN No.976

Saturday, September 16, 2017

Những chứng tích bí ẩn từ xa xưa (1): Mystery Peru

Tôi bắt đầu những bài viết về đề tài này với bức tường đá Saksaywaman vì nó đã in sâu trong tâm trí của tôi từ những năm 70s và đến nay vẫn còn là câu hỏi mà nền văn minh hiện tại của chúng ta chỉ có thể đưa ra những giả thuyết/phán đoán về nó như với nhiều công trình bí ẩn có từ lâu đời ở những nơi khác trên thế giới. 
Tuy nhiên, cũng còn một lẽ nữa, vì Peru là đất nước chứa đựng rất nhiều bí ẩn :

"Peru là một đất nước với rất nhiều bí ẩn về các nền văn minh cổ đại. Nó có di chỉ Saksaywaman với các tảng cự thạch[1] nặng tới 150 tấn, đan xen và khóa vào nhau một cách thần kỳ. Nó còn sở hữu những hòn đá ‘thư viện bách khoa’ cổ đại với nhiều hình vẽ mô tả cảnh sinh hoạt, phẫu thuật, thậm chí cả cảnh quan sát thiên văn bằng kính viễn vọng…

Thêm vào đó, cao nguyên Nazca vốn là một công trình lớn của thế giới cổ đại, nằm trên đường thẳng nối giữa kim tự tháp Giza, đảo Phục Sinh, quần thể đền đài Angkor Wat… Nếu con người thời đó sở hữu công nghệ hàng không, thì việc xây dựng các cột mốc ở quy mô toàn cầu cũng không phải là bất khả. Có thể thấy thế giới cổ đại vào 1 thời kỳ nào đó đã rất sôi động chứ không phải cảnh ăn lông ở lỗ như trong sách giáo khoa vẫn đang ghi nhận. 
Điều này cũng tương tự với việc ngày càng có nhiều phát hiện mới chứng minh sự tồn tại của nhiều nền văn minh tiền sử với trình độ phát triển rất cao, có trước nền văn minh 5.000 năm của chúng ta hiện nay. Nhiều người tin rằng các nền văn minh tiền sử này đã gặp phải các đại thảm họa và bị hủy diệt hoàn toàn, nhưng họ cũng để lại cho chúng ta rất nhiều di chỉ khảo cổ chứng minh về sự tồn tại của họ trong quá khứ xa xưa." (Đại kỷ nguyên)

Pháo đài đá Saksaywaman nằm ở ngoại vi Cusco, Peru - thủ phủ của đế chế Inca. Một trong những đặc điểm độc đáo của pháo đài là các tảng đá khổng lồ được xếp chồng lên nhau không cần dùng vữa mà khít đến nỗi bạn không thể luồn tờ giấy vào được.
Thật là một công trình kiến trúc hoàn hảo mà đến nay chúng ta vẫn không biết vì sao người xưa làm được như vậy.
Các bạn xem tiếp phần sau ở đây
Khoahoc.tv

[1]: Cự thạch (tiếng Anhmegalith) là các tảng đá lớn được sử dụng để xây dựng các kết cấu hay các di tích, hoặc là đứng một mình hoặc là cùng với các tảng đá khác. Trong ngôn ngữ một số nước châu Âu, người ta dùng từ megalith để chỉ cự thạch. Nó có nghĩa là làm từ những tảng đá như vậy, nhưng sử dụng cơ chế tự khóa mà không sử dụng vữa hay các chất kết dính nào khác. Từ megalith có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp cổ megas nghĩa là lớn và lithos nghĩa là đá.

Friday, September 15, 2017

Thiên văn học (7)

Thế kỷ 20


Thế kỷ 20 chứng kiến những bước tiến nhanh chóng và mạnh mẽ của thiên văn học, con người đã hiểu được bản chất vật lý, quá trình tiến hóa của những ngôi sao; tìm hiểu các thiên hà xa xôi và lịch sử phát triển của vũ trụ; đã đến được các hành tinh lân cận. Nhiếp ảnh thiên văn và phân tích phổ đã được đẩy lên một trình độ rất cao với máy thu ánh sáng điện tử, thiên văn học nghiên cứu, phân tích mọi loại sóng điện từ: tia Xtia gammatia hồng ngoại, tia tử ngoại và những tia vũ trụ khác. Những tiến bộ trong vật lý cũng tạo cho thiên văn học những phương pháp và khả năng mới.

Khám phá bí mật của những vì sao

Sao biến quang T Pyxidis
Thế kỷ 20 lần lượt giải đáp những đặc trưng quan trọng nhất của ngôi sao. Những năm đầu thế kỷ, Ejnar Hertzprung và Henry Norris Russell đã tìm ra mối quan hệ giữa độ trưng với màu sắc và nhiệt độ của các ngôi sao và lập ra giản đồ Hertzprung-RussellArthur Stanley Eddington là người đã lập ra mô hình lý thuyết về các ngôi sao. Ông phát hiện ra tương quan giữa khối lượng và độ trưng của chúng đồng thời đưa ra lý thuyết về sao lùn trắng, một loại sao mới lúc bấy giờ. Vào thập niên 1920, Eddington cũng chỉ ra rằng phản ứng hạt nhân và phản ứng nhiệt hạch chính là nguồn năng lượng của các ngôi sao đồng thời mô tả sự cân bằng trọng lượng của chúng: lực hấp dẫn có xu hướng làm ngôi sao co lại trong khi lực đàn hồi lại khiến cho nó có xu hướng nở ra. Quá trình tiến hóa của các ngôi sao, những đối tượng dị thường như sao neutronlỗ đen... cũng được biết đến và tìm hiểu. Năm 1904Henrietta Swan Leavitt phát hiện ra một dạng sao biến quang gọi là sao Cepheid và sau đó tìm được tương quan giữa chu kỳ thay đổi độ sáng với độ trưng của chúng mà nhờ vậy có thể xác định được khoảng cách đến những thiên hà xa xôi bằng cách đo độ sáng trung bình và chu kỳ biến quang của sao Cepheid trong đó.
Con người cũng đã biết rằng, giữa các vì sao, trong khoảng không tưởng như trống rỗng là những đám mây bụi và khí tạo thành các tinh vân. Bụi và khí tham gia vào quá trình tạo ra những ngôi sao đồng thời khi "chết" đi, các ngôi sao lại tạo ra chúng như một vòng tuần hoàn.

Những thiên hà

Thiên hà xoắn NGC 4414. Ảnh do kính thiên văn vũ trụ Hubblechụp.
Trong thế kỷ 20, con người đã mở mang những hiểu biết của mình về các thiên hà xa xôi. Trước hết là thiên hà của chúng ta, từ những ước lượng ban đầu của Herschel, kích thước thật của nó đã được xác định tương đối chính xác với bán kính khoảng 100.000 năm ánh sáng và gồm hàng trăm tỷ ngôi sao. Trái với quan niêm trước đây cho rằng Mặt Trời ở trung tâm của thiên hà, Harlow Shapley bằng các tính toán của mình đã cho rằng nó ở khá xa vị trí đó. Ngày nay đã xác định được Mặt Trời cách tâm thiên hà khoảng 23.000 đến 28.000 năm ánh sáng, ở khoảng giữa của tâm và mép. Cũng như các ngôi sao gần đó, Mặt Trời cũng quay xung quanh tâm thiên hà và hoàn thành một vòng quay trong khoảng 200 triệu năm.
Trong vũ trụ mênh mông có vô số những thiên hà với hình dạng, tính chất khác nhau, từ thiên hà bất địnhthiên hà Êlípthiên hà xoắnthiên hà dạng thấu kínhthiên hà lùn cho đến thiên hà có nhân phát xạthiên hà tương tác... Loài người cũng nhận ra rằng hóa ra ngoài hằng hà sa số những ngôi sao, hành tinh thấy được còn có những vật chất tối không quan sát được kể cả trong thiên hà của chúng ta. Phát hiện này bắt nguồn từ giữa thập niên 1930, khi Fritz Zwicky nhận thấy vận tốc xuyên tâm của một quần thể thiên hà trong chòm sao Tóc Tiên quá lớn so với khối lượng của các vật chất thấy được. Điều đáng ngạc nhiên là khối lượng của vật chất không nhìn thấy được lại gấp nhiều lần những gì mà hiện nay chúng ta có thể nhìn thấy.

Thuyết tương đối và vũ trụ bao la

Thời biểu vũ trụ giãn nở kể từ Vụ nổ lớn của NASA
Năm 1905Albert Einstein đưa ra thuyết tương đối hẹp với công thức nổi tiếng về quan hệ giữa năng lượng với khối lượng của vật thể E = mc². Ông cũng chỉ ra rằng tốc độ ánh sáng là một hằng số và hệ quả của nó là thời gian trong một hệ quy chiếu chuyển động nhanh sẽ trôi chậm hơn so với trong hệ quy chiếu chuyển động chậm. Năm 1916, ông tiếp tục công bố thuyết tương đối tổng quát và dùng nó để xác định cấu trúc, mô hình của vũ trụ trong tác phẩm "Những vấn đề của vũ trụ học và thuyết tương đối tổng quát" (năm 1917). Vũ trụ theo mô hình này có không-thời gian bị uốn cong do lực hấp dẫn và khép kín. Vũ trụ có một khối lượng nhất định, hữu hạn nhưng không có biên, ánh sáng trong đó sẽ lan truyền theo con đường ngắn nhất của không gian bị uốn cong rồi quay về điểm xuất phát. Độ cong của không-thời gian được kiểm định bằng kết quả thực nghiệm do Eddington tiến hành khi xảy ra nhật thực toàn phần ngày 29 tháng 5 năm 1919 tại đảo Príncipe Trị số vi sai xê dịch (độ lệch giữa vị trí thực và vị trí biểu kiến) của các ngôi sao gần Mặt Trời lớn hơn trị số mà ánh sáng bị bẻ cong bởi lực hấp dẫn khi đi ngang qua nó, phần lớn hơn này chính là do độ cong của không-thời gian. Sau đó, tham vọng của Einstein là một lý thuyết thống nhất của mọi trường vật lý nhưng nó vẫn còn đang bỏ ngỏ và là thách thức đối với các thế hệ sau.
Một trong những mô hình có thể có của vũ trụ theo thuyết tương đối là vũ trụ giãn nở. Edwin Hubble đã tìm cách chứng minh bằng thực nghiệm mô hình này. Một số nhà thiên văn học đã quan sát thấy hiện tượng phổ của những thiên hà xa xôi dịch chuyển về phía màu đỏ. Hubble xác định được rằng mức độ dịch chuyển tỷ lệ thuận với khoảng cách đến các thiên hà và năm 1929 công bố bài báo Mối liên hệ giữa khoảng cách và tốc độ bức xạ ánh sáng của các tinh vân ngoài Thiên Hà. Trong bài báo đó, sau khi so sánh các dữ liệu về tốc độ bức xạ và khoảng cách của 46 tinh vân, ông đi đến kết luận rằng các thiên hà đang rời xa chúng ta với tốc độ tỷ lệ thuận với khoảng cách tới chúng. Đó chính là định luật Hubble còn hệ số tỷ lệ thuận được mang tên hằng số Hubble. Tuy nhiên, quan niệm về một vũ trụ giãn nở cũng có hai trường phái chính. Trường phái thứ nhất là vũ trụ định tĩnh. Khi giải các phương trình tổng quát về vũ trụ, chính cha đẻ của thuyết tương đối thấy rằng nó có thể giãn nở hoặc co lại. Điều này trái với niềm tin của ông về một vũ trụ tĩnh định và để giải quyết vấn đề, Einstein đã thêm vào những phương trình một tham số gọi là hằng số vũ trụ. Ủng hộ và phát triển thuyết vũ trụ định tĩnh là Fred Hoyle, theo ông vũ trụ giãn nở nhưng không có bất kỳ sự khác biệt nào khi quan sát từ những điểm khác nhau và thời điểm khác nhau. Đối lập lại, trường phái thứ hai cho rằng vũ trụ không tĩnh định. Một nhà bác học Nga, Alexander Friedmann, là người đầu tiên giải quyết các phương trình vũ trụ mà không dùng đến hằng số của Einstein. Từ năm 1922 cho đến 1924, các phương trình nổi tiếng mang tên ông đã chỉ ra rằng vũ trụ theo thuyết tương đối có thể có ba khả năng, trường hợp của Einstein chỉ là một trong số đó, đặc biệt là còn có một khả năng mà độ cong của không-thời gian mang giá trị âm. Với công trình này, Friedmann được coi là người khiến cho vũ trụ giãn nở. Năm 1927Georges Lemaître đã đưa ra giả thuyết nguyên tử nguyên thủy mà sau này chính Hoyle khi phê phán nó đã gọi là giả thuyết Vụ nổ lớn (Big Bang). Theo Lemaître, vũ trụ khởi thủy rất đậm đặc với mật độ vật chất vô cùng lớn. Sau đó, năm 1948George Gamow cùng với Ralph Alpher và Robert Herman đã tiếp tục phát triển giả thuyết này và đưa ra quan điểm tổng quát hơn về một vũ trụ đồng nhất và đẳng hướng. Họ cho rằng tại thời điểm của Vụ nổ lớn, vật chất có nhiệt độ vô cùng cao và tiên đoán cho đến nay sóng tàn dư của nó vẫn tồn tại tuy rất yếu (nhiệt độ chỉ vào khoảng 5 K) vì đã nhiều tỷ năm trôi qua. Khoảng năm 1964 Arno Penzias và Robert Woodrow Wilson đã thu được một loại sóng bằng kính thiên văn vô tuyến mà sau đó được xác định chính là sóng tàn dư thì đây được coi là bằng chứng thực tế khẳng định giả thuyết Vụ nổ lớn Năm 1989, những dữ liệu được vệ tinh COBE thu thập được đã cho phép xác định nhiệt độ của sóng tàn dư là vào khoảng 2,728 K.
Đầu thập niên 1980Alan Guth và độc lập với ông, một vài người khác đưa ra lý thuyết vũ trụ lạm phát[75] Tại thời điểm ngay sau khi Vụ nổ lớn xảy ra, với nhiệt độ vô cùng cao, vũ trụ có thể đã ở trong trạng thái phình to trong khi năng lượng của một đơn vị thể tích không thay đổi. Ở trạng thái đặc biệt này, áp suất có giá trị âm và lực hấp dẫn lại là lực đẩy lẫn nhau của các hạt vật chất. Giai đoạn lạm phát chỉ diễn ra trong khoảng thời gian rất nhỏ và sau đó vũ trụ tiếp tục giãn nở theo quán tính.

Chinh phục không gian

Phổ của sóng tàn dư do vệ tinh COBE chụp.
Với nền móng được Konstantin Tsiolkovsky tạo ra, kỷ nguyên chinh phục không gian bắt đầu bằng việc Liên Xô phóng thành công Sputnik 1vệ tinh nhân tạo đầu tiên của Trái Đất ngày 4 tháng 10 năm 1957. Từ đó những con tàu vũ trụ đã đến và đưa con người đến được những hành tinh trong hệ Mặt Trời để có thể trực tiếp nghiên cứu chúng. Thiên thể đầu tiên mà thiết bị vũ trụ được phóng lên là Mặt Trăng, thiên thể gần Trái Đất nhất. Luna 1 là con tàu đầu tiên thắng được lực hấp dẫn của Trái Đất để bay đến gần Mặt Trăng và Luna 2 là con tàu đầu tiên tiếp cận bề mặt của Hằng Nga ngày 14 tháng 9 năm 1959. Thế kỷ 20 đã chứng kiến cuộc đua hướng tới Mặt Trăng với rất nhiều con tàu của hai cường quốc hàng không vũ trụ là Liên Xô và Mỹ đã được phóng lên. Sau chuyến bay của chú chó Laika trên tàu Sputnik 2 năm 1957, ngày 12 tháng 4 năm 1961Yuri Gagarin đã trở thành người đầu tiên bay vào khoảng không gian gần Trái Đất bằng con tàu Vostok 1. Ngày 20 tháng 7 năm 1969, con tàu Apollo 11 đã đưa Neil Armstrong và Buzz Aldrin đặt chân lên vệ tinh duy nhất của Trái Đất.
Tiếp theo Mặt Trăng, các hành tinh khác trong hệ Mặt Trời cũng lần lượt được các thiết bị của con người tiếp cận, từ hành tinh gần Mặt Trời nhất là Sao Thủy cho đến Sao Hải Vương. Hiện nay các chương trình nghiên cứu kỹ hơn về những hành tinh này vẫn đang được tiếp tục triển khai.
Những tiến bộ trong ngành hàng không vũ trụ cũng tạo ra khả năng quan sát thiên văn tốt hơn nhờ các thiết bị quan sát bay trong khoảng không vũ trụ. Những kính thiên văn hồng ngoại, tử ngoại, tia X, tia Gamma, kính viễn vọng không gian Hubble... đã mở rộng rất nhiều khả năng quan sát do tầm hoạt động cũng như khắc phục được những trở ngại do bầu khí quyển của Trái Đất gây ra.

Wikipedia