Ký sự Budapest

Nhiều năm về trước, khi ghé qua đây trong một hành trình lái xe xuyên châu Âu, mình đã từng ngây người khi ngắm hoàng hôn đẹp mê hồn trên dòng Danube chảy qua thành phố, chia thủ đô Hungary thành hai nửa, một nửa tên Buda, nửa kia tên Pest và hợp lại thành Budapest (trên thực tế, Budapest được hợp nhất từ 3 thành phố vào năm 1873, là Buda, Óbuda (Buda cổ) và Pest). Từ lâu, đấy đã luôn là một trong những thành phố đẹp nhất Trung Âu, là thủ đô của Hungary trong nhiều thế kỉ và từ 1867 đến 1918, là một trong 2 thủ đô của đế chế Áo-Hung. 

Cảnh đêm

Budapest với những toà lâu đài tráng lệ, những cung điện nguy nga, những quảng trường rộng lớn, là một viên ngọc lớn của rất nhiều nền kiến trúc, với những toà nhà lớn, những nhà thờ bên sông khiến người ta cứ ngắm mãi không thôi. Từ trên những ngọn đồi bên phía Buda nhìn sang Pest, nhà Quốc hội Hungary là một siêu phẩm của kiến trúc tân Gothic và là nhà Quốc hội lớn thứ 3 trên thế giới gần 700 phòng, tổng cộng chiều dài của các bậc thang và hành lang lên tới 19 km. Nhà thờ thánh Stephen, theo tên vị vua đầu tiên của Hungary vào thế kỉ thứ 10 cũng có thể được nhìn thấy từ xa ở khu Pest, bởi tháp chuông của nó cao gần 100 mét. Đấy cũng là một công trình lớn nổi tiếng nhất của Budapest. 

Tòa nhà Quốc hội nhìn từ Buda

Cung điện Buda/Budai Vár

Và nữa, vào những buổi hoàng hôn khi cầu treo bằng dây xích Széchenyi (gọi tắt là “cầu xích”) lên đèn, nó là một điểm sáng lung linh tuyệt đẹp bắc qua con sông Danube thơ mộng. Mà đi nhiều nước Châu Âu mới thấy, dòng Danube đi qua đâu, nơi ấy thật đẹp. Nó chảy qua nhiều thành phố lớn của Châu Âu, từ các thủ đô Vienna (Áo), Bratislava (Slovakia), Budapest (Hungary) cho đến Belgrade (Serbia), từ các thành phố nhỏ như Ulm, Ingolstadt, Donauworth (Đức), Linz, Krems (Áo), Gyor, Esztergom (Hungary) cho đến Vukovar (Croatia), Pancevo (Serbia) hay Tulcea (Rumania) trước khi đổ vào Biển Đen.

Cầu xích/Lánchíd

Budapest có nhiều chỗ đến viếng thăm đối với những ai yêu thích nghệ thuật, lịch sử và kiến trúc. Ở đó có nhà thờ Matthias (nhà thờ Đức mẹ của chúng con), nhà hát opera Budapest, lâu đài Halászbástya (pháo đài dân chài), đồi Gellért, bảo tàng mỹ thuật hay Quảng trường Những người anh hùng. Đi dạo bên sông Danube, dưới trời xanh lồng lộng và nhìn sang phía bờ bên kia là một điều tuyệt vời. Đi tắm khoáng ở nhà tắm nổi tiếng Széchenyi cũng là một trải nghiệm rất hay. 

Những kiến trúc đủ loại trường phái trải qua những thời kì lịch sử nghệ thuật, từ La Mã, Gothic, Phục hưng, Cổ điển hay Baroque tô điểm thêm cho những con phố ở trung tâm cổ của thành phố, mà nếu có thời gian đi dạo ở đó, ta sẽ khó lòng cưỡng nỗi việc ghé thăm. Budapest là một nơi hoàn hảo để ta đắm mình trong đó và khó có thể thất vọng vì điều gì. Khu Buda cổ hơn, có những nơi yên tĩnh và trầm mặc hơn, khu Pest, chiếm 2/3 thủ đô, có nhiều hoạt động giải trí, và đương nhiên, náo nhiệt hơn, shopping hay hơn (ồ, uống cafe ở bên Pest cũng rất tuyệt, chẳng hạn ở những quán cổ như Café Gerbeaud hay Gerlóczy, những quán cafe theo kiểu Paris!).

Lối đi ở Buda

Mình ở Budapest mấy ngày thôi, trú trong một khách sạn ở rìa thành phố với giá phòng siêu rẻ, nhưng ăn sáng thì ê hề đồ ngon, đã thế còn có tắm sauna không mất tiền nữa, và đi dạo khắp nơi trong thành phố, thấy thích mê Budapest (có điều tiếng Hung khó đọc và khó học quá!). Rất mong một ngày nào đó sẽ trở lại với nơi đầy thơ mộng này…

Pest

Photo: Zoltan Gabor và Imre Krenn

Trương Anh Ngọc

Inside a beautiful building

 Last week, I captured this photo inside a beautiful residential building at Ráday utca 15. Completed in 1904, this architectural gem was designed by the talented duo Mór Kallina and Aladár Árkay. Interestingly, the building was commissioned by József Jahn, who was himself an architect renowned for designing many residential buildings in Pest.

Copy từ Buildings Tell Tales

Várkert Bazár

A Várkert Bazár részeként, de elkülönülve áll a „Félix budai kreatív ház.

Tudtátok e, milyen rendeltetése volt eredendően ennek az épületnek?

„Ybl Vízház: a világ legelegánsabb gépháza.

Bármilyen meglepő a cím, igaz, a ma „Félix budai kreatív ház” - ként ismert kis neoreneszánsz stílusú, tornyos épület, nem csalás, nem ámítás, eredetileg bizony szivattyúháznak, vízmű-épületnek készült.

A Vár vízellátását a Duna (is) jelentette, és ahhoz, hogy a víz feljusson a dombra, szivattyúra volt szükség: hát ennek épült ez a kis épület.

A budai főgyűjtőcsatorna építése során bukkantak rá később arra az eredeti ciszternarendszerre, amit Ybl tervei alapján építettek ki. A kavicságyon átszűrt vizet gőzszivattyú juttatta fel a hegyre, ez a szerkezet foglalta el a házikó alsó szintjének nagy részét.

Az épület legszebb építészeti megoldása, ha úgy tetszik, egy igazi „geg”: a torony. Első ránézésre ez egy épületdísz, egy romantikus kis plusz a házon, pedig valójában nagyon is prózai szerepe van: ez volt a gőzszivattyú kéménye. Ha közelebbről megnézzük, tényleg látszik, hogy oldalt mindenütt zárt, kupolaszerű teteje pedig valójában egy füstcső vége. Mégis az egész olyan bájos, olyan tökéletes, és mint ilyen, jól mutatja, hogy Ybl bizony nem csak korának jó iparosa, hanem valódi alkotó volt.”

/Pest-Buda, 2016. július 10.Viczián Zsófia írásából

 
A Budai Vár déli Cortina faláról fotózva

A Gloriette nem különálló építmény, pavilonját két oldalról felfelé futó lépcsős rámpaművek fogják közre, melyek a kertbe vezetnek. A Gloriette előtt álló két oroszlán közül az egyik a harcot testesíti meg, aki elűzve a szörnyűségeket az űzött vad után tekint. A másik a béke és a nyugalom őrzője, aki veszély esetén támad. Az eredeti oroszlánok a II. világháború alatt megsemmisültek, a most látható szobrokat a 60-as években készítették. A legutóbbi rekonstrukció során helyreállították az előlépcsőnél látható két groteszk arcos vízmedencét, a Gloriette középső fülkéjében pedig a Neptun-fejes kutat is. A Gloriette két oldalán egy-egy puttós vázát láthatunk, feltekintve pedig Huszár Adolf munkáját, az évszakokat megszemélyesítő női szobrokat láthatjuk.

Az évszakok (Tavasz, Nyár, Ősz, Tél) allegóriái, egyben a négy őselemet (Levegő, Tűz, Víz, Föld) megszemélyesítő szobrok, amelyek a fizikai világ teljességét reprezentálják a nyugati kultúrában.

A neoreneszánsz kertből átsétálhatunk a vízhordó lépcsősorhoz, felfelé nézve a lépcsősor perspektivikusan szűkül, a végén a déli Cortina várfal fokán áll Mária – anya szobra. 

Photos: Hegybíro Miklós

The synagogue on the Dohany street of Pest

The synagogue on the Dohany street of Pest is not only the most impressive one in the country, but it’s the largest synagogue of Europe, the second largest one in the world. (The largest Jewish house of worship in the world is the Temple Emanu-El in New York). The tours in the Jewish district of Budapest all have their departure point at the Dohany synagogue. This recently restored, magnificent, twin-towered building celebrated 150 years of existence in 2009.

The synagogue was built between 1854 and 1859 in the Moorish Revival and Romantic Historicist styles, with the decoration based chiefly on Islamic models from North Africa and medieval Spain (the Alhambra). The synagogue's Viennese architect, Ludwig Förster, believed that no distinctively Jewish architecture could be identified, and thus chose "architectural forms that have been used by oriental ethnic groups that are related to the Israelite people, and in particular the Arabs". The interior design is partly by Frigyes Feszl.

The Dohány Street Synagogue complex consists of the Great Synagogue, the Heroes' Temple, a graveyard, a memorial, and a Jewish museum, that latter of which was built on the site on which Theodor Herzl's house of birth stood. Dohány Street itself, a leafy street in the city center, carries strong Holocaust connotations as it constituted the border of the Budapest Ghetto.

source: www.worldjewishtravel.org; www.en.wikipedia.org

www.littleamericas.com

#littleamericas #hungary #budapest #synagogue

Du ngoạn Budapest

Gróf Andrássy Gyula (a "szép akasztott ember") szobra a Kossuth téren. Háttérben az Országház.

Hình ảnh: từ Budapest Európa legszebb fővárosa csoport

Hungary: Đất nước & con người

Tìm hiểu Budapest: PECZ SAMU VÀ “NHÀ ĐỎ”

Từ sân bay về trung tâm thủ đô Budapest, nếu theo con đường “chính tắc” - Üllői út -, trước sau chúng ta sẽ thấy bên tay trái, ở góc đường nơi giao nhau của đường Üllői và con lộ mang tên bá tước Haller, có một tòa nhà gạch đỏ rất bề thế và ấn tượng. Đó là khu nhà dành cho các viên chức của Vương quốc Hungary, được xây dựng thời kỳ 1911-1912, tức là chỉ ít năm trước khi Đế chế Áo - Hung rơi vào lò lửa của Đệ nhất Thế chiến mà kết cục là nước Hung lịch sử mất hai phần ba diện tích đất nước bởi Hiệp định hòa bình Trianon năm 1920.

Tòa nhà mang tính biểu tượng ấy của Ferencváros (Quận 9) nói chung, và của Quảng trường Nagyvárad nói riêng - nơi bốn bề đều tọa lạc những công trình kiến trúc đáng kể - là tác phẩm vào thời gian cuối đời của kiến trúc sư bậc thầy Pecz Samu (1854-1922), giáo sư Đại học Kỹ thuật Budapest (BME), đồng thời là tác giả nhiều công trình nổi tiếng của Hungary như Khu chợ Trung tâm Budapest, Nhà thờ Tin Lành ở TP. Debrecen, “Cầu Than thở” và thư viện trường BME, Nhà thờ Tin Lành ở Quảng trường Szilágyi Dezső (Quận 1, Budapest)...

Pecz Samu cũng là người thiết kế quần thể Nhà thờ Lutheran và Trường Trung học Lutheran Budapest tại phố Bajza (Quận 7, Budapest), một trong những cơ sở giáo dục phổ thông danh tiếng nhất thế giới với đội ngũ các nhà giáo hàng đầu, và các học sinh xuất chúng mà trong đó, có thể nhắc tới nhiều tên tuổi nổi bật như Neumann János, Kandó Kálmán, Teller Ede, Harsányi János (Giải Nobel Kinh tế học, 1994), Wigner Jenő (Giải Nobel Vật lý, 1963) cùng hơn 30 viện sĩ, các nhà khoa học và đại diện lớn của nền văn hóa, chính trị và xã hội Hung.

Tác phẩm lớn cuối cùng - có thể đặt dấu chấm lên sự nghiệp vĩ đại của vị kiến trúc sư - là Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Hungary (Quận 1, Budapest) được xây dựng thời kỳ 1922-1923, nhưng rất tiếc là Pecz Samu đã qua đời giữa chừng vào năm 1922. Được xem như bậc thầy của trường phái Tân Gotich tại Hungary, tên tuổi của Pecz Samu được trân trọng đặt cạnh những “thủ lĩnh” khác như Steindl Imre, Hauszmann Alajos hay Ybl Miklós, những người mà thiếu họ, Budapest và phần nào đó, Châu Âu đã không có được diện mạo như ngày hôm nay.

Trở lại tòa “Nhà Đỏ” (Piros-ház) theo cách gọi đương thời ở địa chỉ số 88 phố Haller, giới kiến trúc nhận định rằng Pecz Samu “tạo ra một bầu không khí và thế giới hoàn toàn khác ở Budapest so với các cung điện do Ybl Miklós thiết kế, hoặc các tòa nhà công cộng hoành tráng của Hauszmann Alajos”, vì vị kiến trúc sư “không làm sống lại các nét thời Phục hưng hay Baroque, mà là phong cách Romanesque và Gothic của thời Trung cổ” qua sự thể hiện các đỉnh, chóp, vòm, những bức tường thành kiên cố như pháo đài, mang dấu ấn thành trì.

Bên cạnh đó, tòa nhà không chỉ gợi nhớ các đường nét thời Trung cổ, mà còn đặc thù cho nghệ thuật của Pecz Samu với việc sử dụng gạch đỏ thô và gốm Zsolnay, điều mà ông rất yêu thích và đã dùng ở nhiều công trình khác. “Nhà Đỏ” chứa 132 căn hộ và 16 cửa hiệu, đặc trưng cho sự phát triển của Budapest đầu thế kỷ 20: từ một đô thị “tụt hậu” do chiến tranh liên miên, trong những năm tháng của nền “song quốc quân chủ” Áo - Hung, thủ đô của Hungary đã trở nên một đô thị phát triển năng động bậc nhất Châu Âu, bên cạnh Berlin của nước Đức.

Đáng chú ý, đây là tòa nhà đầu tiên trong số các khu nhà cho thuê ở Budapest, mà mọi căn hộ đều có phòng tắm! Ở tầng trệt, có hàng thịt của Brauch Vilmos, thành viên dòng họ Brauch - “đại gia” ngành công nghiệp chế biến các sản phẩm chất lượng cao từ thịt, sở hữu chuỗi cửa hiệu rất uy tín ở các khu trung tâm Budapest thời đó. May thay, hơn một thế kỷ trôi qua, cửa hiệu đó vẫn còn là hàng thịt, cho dù dòng họ Brauch đã “khuynh gia bại sản” do bị chính quyền cộng sản “quốc hữu hóa” và nhiều thành viên bị đày ải về nông thôn thời sau năm 1945.

Cũng như vậy, tới giờ, vẫn còn hiệu thuốc mang tên “Gizella Patika” mở cửa vào ngày 22/11/1922 ở tầng trệt, bên cạnh những “đàn em” “sinh sau đẻ muộn” như nhà hàng Ấn Độ và quán ăn nhanh của Trung Quốc. Nhưng không phải tất cả đều may mắn như thế: trong chiếc đồng hồ trên đỉnh tòa nhà, nơi từ nhiều thập niên là nơi hiện diện logo loại rượu thuốc “độc nhất vô nhị” (“Das ist ein Unicum!” theo lời Hoàng đế Áo - Hung Joseph Đệ nhị 1741-1790), “thập toàn đại bổ” Unicum của đại gia đình Zwack, nay đang để trống để rao bán quảng cáo!

Trong Chiến tranh Thế giới thứ hai, tòa nhà cũng bị hư hại, nhưng phần mái “thoát hiểm” mà không bị “tổn thương” lớn. Duy nhất có tháp góc lớn là bị “mất” trong thời kỳ “xã nghĩa”, và đây là tổn thất đáng kể xét về toàn cục, trong mắt dân “trong nghề”. Dầu vậy, cả tòa nhà vẫn là một điểm sáng của kiến trúc Budapest - và may mắn hơn nhiều công trình khác, tới giờ chỉ còn được thấy trên những tấm bưu ảnh ố vàng từ hơn một thế kỷ trước - nhắc nhớ dĩ vãng vàng son đã qua, khi Budapest còn được gọi bằng cái tên chính thức “Magyar Székesfőváros”.

(*) Sử dụng loại ngói nhiều sắc màu của nhà máy sản xuất đồ gốm sứ Zsolnay - có lịch sử từ năm 1853 - được coi là sở trường và trở thành thương hiệu của “chưởng môn” trường phái Tân nghệ thuật (Art Nouveau, Secession) Hungary, ông Lechner Ödön (1845-1914).

Nguyễn Hoàng Linh

A DUNA GYÖNGYE 150 ÉVES: Együtt a város!

BUDAPEST 150 tuổi - GIỚI THIỆU 15 ĐIỂM ĐẾN

Hôm nay 17/11 là ngày kỷ niệm 150 năm Buda và Pest nhập vào thành Budapest (chính xác ra còn có Óbuda, một phần của Buda ngày nay nữa).

Nhân dịp này xin điểm qua 15 điểm đến chính của Budapest, giới thiệu với các bạn. (Ảnh minh họa lấy từ trên mạng)

1) Cầu xích (Lánchíd): Cây cầu này được nhắc đến trước tiên vì đó là cây cầu đầu tiên nối Buda và Pest với nhau, hoàn thành năm 1849, làm tiền đề cho việc sáp nhận Buda và Pest sau này. Cây cầu này về đêm lên đèn rất đẹp, trở thành một trong những biểu tượng của Budapest.

2) Thành Buda (Budavár): Thành Buda sừng sững bên bờ Danube là một cảnh quan kỳ vĩ. Thành có từ thế kỷ 13 nhưng đã qua nhiều lần tu sửa, lần cuối ở thế kỷ 19 được sửa chữa lớn để có hiện trạng như bây giờ. Bên cạnh cung vua cổ hiện giờ là Phủ Tổng thống và Phủ Thủ tướng với view panorama đón khách tuyệt đẹp.

3) Thành Người đánh cá (Halászbástya): Đây là khu tường thành với 7 ngôi tháp tượng trưng cho 7 bộ lạc hợp lại thành nước Hungary cuối thế kỷ thứ 9. Khu Thành người đánh cá là một kỳ quan kiến trúc tuyệt đẹp và có view đẹp tuyệt vời nhìn xuống cả thành phố Pest. Bây giờ đó là nơi check in lấy view đẹp của khách du lịch và của các đôi lên chụp ảnh cưới.

4) Pháo đài Citadella với tượng đài Tự do: tượng đài Tự do trên pháo đài Citadella với Budapest như tượng nữ thần Tự do với New York. Một biểu tượng nổi bật trên nên trời thành phố, từ bất cứ nơi nào ở Budapest nếu đứng lên trên nóc nhà không bị view che khuất đều nhìn thấy bức tượng người đàn bà cầm lá nguyệt quế giơ cao trên đầu này. Tượng đài này đầu tiên là tượng đài kỷ niệm sự kiện Hồng quân Liên xô giải phóng Budapest năm 1945. Ở dưới chân tượng đài hồi trước 1990 có hai anh lính bồng súng. Sau năm 1990 các tượng đài chế độ cũ bị di dời nhưng tượng đài này quá nổi tiếng nên họ chỉ bế hai anh lính bồng súng đi, xóa đi dòng chữ nhắc đến Hồng quan Liên xô rồi vẫn để nguyên tượng đài Tự do, lúc này có ý nghĩa mới.

5) Nhà quốc hội (Parliament): Nhà quốc hội Hungary là một trong những nhà quốc hội đẹp nhất thế giới. Một kỳ quan kiến trúc ở mộ vị trí không thể đẹp hơn, bên bờ sông Danube nên có một không gian trước mặt tuyệt vời. 

6) Quang cảnh hai bờ sông Danube ở khu trung tâm Budapest: Ít có (hay có lẽ là không có) thành phố bên sông nào có hai bờ sông đẹp như hai bờ song Danube đoạn đi qua Budapest. Hai bờ sông Paris, Rome hay Praha đều đẹp, cổ kính nhưng với mình hai bờ song Budapest vẫn thơ mộng nhất. Sông Danube rộng, êm đềm đúng như trong giai điệu Dòng sông xanh của Johann Strauss, mỗi cây cầu mộ vẽ đẹp khác nhau tô điểm cho dòng song, hai bên là thành cổ Buda, là pháo đài Citadella, là nhà Quốc hội, là các trường đại học Bách khoa và Kinh tế cổ kính. Quanh cảnh hai bên bờ sông Danube ở Budapest đã trở thành di sản Unesco từ năm 1987.

7) Vương cung Thánh đường thánh István (Szent István bazilika): Tháp tròn của Vương cung Thánh đường cao sừng sững lên giữa khu phố cổ Budapest. Quảng trường lớn trước mặt nhà thờ lúc nào cũng nhộn nhịp. Nhất là dịp trước lễ Noel ở đây có khu chợ Giáng sinh được liệt kê trong danh sách top các chợ Noel đáng xem của châu Âu.

8 ) Đại lộ Andrassy: Đại lộ này được coi là Champs-Élysées của Budapest. Con đường lớn 2310m thẳng băng từ trung tâm thành phố đi ra khu giải trí cuối tuần. Nửa đầu gần trung tâm là khu phố hàng hiệu với Louis Vuitton, Gucci, Rolex, etc. Nửa sau là có khu villa, đại sứ quán, rộng rãi, thanh lịch. Bên dưới đại lộ này là tuyến tàu điện ngầm đầu tiên của châu lục châu Âu, chỉ sau London trên quốc đảo.

9) Quảng trường Anh hùng: Quảng trường này xây cùng với đại lộ Andrássy thời kỷ niệm nghìn năm nước Hung cuối thế kỷ 19. Trên đỉnh cột cao ở giữa quảng trường là tượng thiên sứ Gabriel, thiên thần hộ mệnh nước Hung. Dưới chân cột là tượng 7 vị tộc trưởng hợp nhất vào lập ra nước Hung, phía sau có hai vòng cung với tượng của 14 vị anh hùng dân tộc. Quảng trường này đẹp đến nỗi nó có cà bản sao ở Trung quốc như một trong những danh lam thắng cảnh thế giới.

10) Bể tắm khoáng Széchenyi: Nước khoáng là một đặc sản của Budapest, có rất nhiều bể tắm khoáng ở đây. Nhưng đẹp nhất là bể tắm khoáng Széchenyi ở gần Quảng trường Anh hùng. Tọa lạc trên khu công viên thành phố, trước có vườn hoa nhỏ rất đẹp, mới thoáng nhìn người ta tưởng đó là một tòa lâu đài. Bởi vì đó đúng là một tòa lâu đài thật. Cổ kính cả bên trong và bên ngoài, dù chỉ để tắm khoáng và xông hơi (nhưng có bao nhiêu kiểu xông hơi và bao nhiêu bồn ngâm các loại).

11) Thành cổ Vajdahunyad: (Vajdahunyad vár): Thành này được xây vào thời gian 1000 năm nước Hung, được coi là dựa theo một thành cổ ở vùng chôn rau cắt rốn nhiều gia đình quý tộc Hungary (vùng Transylvania hiện ở Rumani). Nhưng để kỷ niệm 1000 năm nước Hung, các góc khác nhau của thành này được xây với các kiến trúc khác nhau, để các style kiến trúc Hungary khác nhau đều có đại diện. Vậy nên đi quanh thành này thấy được nhiều nết kiến trúc pha trộn nhau. Bên cạnh thành có hồ nước nhân tạo, view từ đây thấy thành cổ này như từ truyện cổ tích bước ra, rất đẹp.

12) Khu công viên thành phố (Városliget): Xung quang bể tắm Széchenyi và thành Vajdahunyad là một khu công viên và hỗn hợp giải trí rất rộng, khoảng 3km2. Đây là điểm đến cuối tuần của các gia đình với Sở thú, công viên, đường đi dạo..Một điểm nhấn là tòa nhà Âm nhạc Hungary được xây dựng với kiến trúc gần thiên nhiên, trong như một cây nấm giữa rừng, gần như không có cách biệt giữa thiên nhiên và tòa nhà.

13) Quảng trường Deák Ferenc và khu phố đi bộ:  Quảng trường này là trung tâm của Budapest với ba tuyến Metro gặp nhau ở đây, xung quanh có Vương cung thánh đường, đại lộ Andrassy và các phố đi bộ. Từ quảng trường này ra bờ song Danube chỉ khoảng 500m là các con phố cổ, phố đi bộ khu trung tâm.

14) Nhà thờ Do Thái (Zsinagóga): Budapest hồi trước thế chiến thứ hai có một cộng đồng Do Thái rất lớn. Sau chiến tranh nhiều người đi ra nước người, như nhà tài phiệt George Soros – người đánh bại đồng bảng Anh - cũng sinh ra ở đây. Nhà thờ lớn Do Thái này và các phố xung quanh là khu Do thái thời đó. Nhà thờ Do Thái lớn và đẹp  nhất Trung Âu, rất đáng tham quan.

15) Đảo Margit: Đảo Margit cũng là một khu công viên rất đẹp, nhiều cây cổ thụ và thảm cỏ rất lớn. Đầu phía bắc đảo có vườn Nhật bản, vườn cây cảnh và các hồ nhỏ rất đẹp.

Phan Anh Sơn

Chuyện nghề (18): Budapest và tôi

(tiếp theo)

A HOTEL BUDAPEST (Körszálló)

Khách sạn tròn/körszálló Budapest là khách sạn thuộc thế hệ mới trong những năm 1960-1970, vị trí của nó ko xa Várnegyed. Nằm ở trung tâm của Buda, nó là một khách sạn hình trụ với thiết kế kiến trúc rất thú vị, tạo được sự tương phản giữa 1 vùng đồi núi bao quanh. Với riêng tôi, Körszálló cũng là 1 biểu tượng khác của Bp bởi nó cho tôi thấy thêm 1 hình mẫu kiến trúc về những công trình thuộc thể loại hiện đại của tp đã rất nổi tiếng của châu Âu.

Cái tháp tròn 18 tầng này được xây dựng vào năm 1967 theo thiết kế của György Szrogh, với công nghệ ván khuôn trượt và phần móng là 1 chân đế hình nón cụt. Sau khi phần lõi hình trụ bên trong được thi công, việc xây dựng các vòng cung bên ngoài được tiếp tục. Thời gian và tốc độ hoàn thành đã được giới chuyên môn khen ngợi, cũng như tay nghề kỹ thuật và tính thực tiễn của trang thiết bị được bố trí trong các phòng vào thời điểm đó.

Bên phải, trước lối vào chính, trên bức tường cao, là sân thượng/terrace, từ đây có thể nhìn cảnh vật xung quanh. Bước vào tiền sảnh, là quầy lễ tân có mái vòm và một đường đi lên hình xoắn ốc dẫn đến quán cà phê ở tầng lầu. 

Từ các phòng của khách sạn có thể thấy những bức tranh toàn cảnh đẹp nhất của Budapest. Khách sạn 4 sao này được thiết kế với bãi đậu xe, nhà hàng, các phòng hội nghị và nhiều dịch vụ khác. Tất cả đều được tính toán kỹ lưỡng. Do đường kính của khối trụ lớn, sự uốn cong này rất khó nhận thấy cũng như ko gây ra sự bất tiện trong các phòng. Mỗi tầng gồm 20 phòng, tất cả đều có tầm nhìn rộng và rất thoáng ra thành phố. Và quang cảnh nhìn thấy từ tầng thứ 14 thực sự tuyệt vời!

Đây cũng là nơi ghi lại kỷ niệm của tôi với cha mình trong thời gian ông sang Hungary công tác. Trong chuyến thăm Khách sạn Tròn duy nhất của tôi, tôi đã có cơ hội để sống như 1 du khách trong một căn phòng của nó. Tôi đã gặp cha mình ở đây, ăn tối và ngủ lại 1 đêm. Ông đã dẫn tôi đi xem khách sạn và đãi tôi 1 chầu ăn tối với thực đơn khá đặc biệt với các loại rượu Hung, có cả Tokaj. Tiếc rằng, lúc đó tôi chỉ là 1 thằng nhóc khoái Coca Cola nên ko hứng thú gì với bia rượu (chỉ đến khi sang Bulgaria tôi mới bắt đầu có khái niệm về thưởng thức những món đồ uống này).

Cha tôi muốn giữ tôi ở lại vì muốn biết thật nhiều về tôi và cuộc sống mới của tôi, nhất là những gì làm ông phải lo lắng... Còn tôi cũng muốn nếm mùi ở hotel như thế nào và dĩ nhiên là mừng vì được gặp lại cha tôi sau gần 1 năm xa cách, được nhận nhiều thư và quà cũng như nghe ông kể nhiều chuyện về mẹ và mấy chị em gái ở nhà. Ông cũng cập nhật cho tôi những thông tin liên quan đến cuộc chiến và tình hình ở VN. 

Những trải nghiệm nghỉ hè hay ở khách sạn và ăn uống trong các nhà hàng của Hung thời sinh viên rất hiếm hoi với chúng tôi do tài chính hạn hẹp (dù tôi hưởng học bổng hsmn, nhiều hơn hầu hết các bạn khác). Chúng tôi vẫn thường đi qua những khách sạn sang trọng của Bp nhưng chỉ nhìn và ước ao chứ hầu như ko bao giờ dám bước chân vào. Vì thế, đây là 1 trải nghiệm rất đáng nhớ với tôi trong năm đầu tiên sống ở Hungary.

Với Budapest Hotel, tôi tạm ngừng mục này ở đây, dù vẫn muốn tìm hiểu thêm về cảm xúc của mình với Bp. Nhưng tôi nhận thấy sự hiểu biết/kiến thức của mình quá ít so với tầm vóc của Bp. Như đã giãi bày, tôi đã phung phí thời gian của mình ở Hungary, bởi khi đó tôi chỉ là 1 thằng nhóc ngạo mạn khi tưởng rằng tất cả với mình chưa bắt đầu. Bạn bè, nước Hung và 1 thời đẹp nhất đã trôi qua hoang phí, vì với tôi mọi chuyện rất đơn giản, chỉ là: cũng như với tình yêu, nếu ko yêu sẽ chẳng có gì cả.

A földszint alaprajza

Szobák elosztása a hengerben

Étterem a terasz mellett

Bên trong 1 căn phòng

Khách sạn nhìn từ bãi đậu xe

(còn nữa)

Chuyện nghề (17): Budapest và tôi

 (tiếp theo)

Khi chúng tôi đến Hung, cuộc chiến tranh Thế giới thứ 2 gần như không còn để lại dấu vết ở Bp trừ những gì được giữ lại như những chứng tích lịch sử và trong lòng những người lớn tuổi. Erzsébet là cây cầu cuối cùng được xây dựng lại. Thủ đô của nước Hung đã để lại ấn tượng vô cùng sâu đậm trong ký ức của tôi với những cây cầu trên sông Duna, một trong những cảnh tượng tuyệt vời nhất của Hungary.

Nhưng Bp còn trở nên quen thuộc hơn với tôi từ những nơi mà tôi có nhiều kỷ niệm với bạn bè của mình. 

VÁRNEGYED VÀ KTX VÁR

Tôi thường đến khu này thăm các bạn sang Hung cùng năm với mình.  Nhìn thành phố từ trên cao, tôi vẫn thường tự hỏi: "Đã có bao nhiêu con người tài hoa chạm tay vào từng góc nhỏ của Budapest trong hơn 1000 năm qua để làm nên một thành phố như ta đang thấy?". Thành phố này đã làm bao nhiêu người phải đặt những câu hỏi như thế từ những lối đi lát đá, những vòm cây um tùm và những bãi cỏ xanh mượt đến những bậc thang ngoài trời hun hút lên thành Vár, từ những quảng trường, lâu đài thành quách uy nghi đến những đại lộ sầm uất và duyên dáng với những tiệm café, nhà hàng hấp dẫn, từ những công trình văn hóa tuyệt đẹp mang những phong cách khác nhau đến Parlament huy hoàng tráng lệ... Budapest như một hòn ngọc bên dòng Duna, lấp lánh thơ mộng đầy mê hoặc như hiện ra từ những câu chuyện cổ tích đẹp man mác và huyền ảo vô cùng. Với tôi, Budapest là hình ảnh điển hình của nước Hung thu nhỏ, dù nó không thể thay thế cho Pécs - bé nhỏ, xinh xắn nơi tôi từng có những ngày tháng trên giảng đường học tập hay Sopron và Győr cũng như nhiều thành phố khác về mặt lịch sử vì mỗi nơi đều có những giá trị đặc thù của chúng.

Các bạn của tôi lúc đó sống trong tòa nhà số 1 Szentháromság tér, trước đây là ký túc xá Vár. Thật khó hình dung nơi này mà lại không có các bạn thân thiết của tôi ngày xưa. Tôi thật may mắn khi có được những ông bạn "vàng" ở đây, nơi mà mọi người từ khắp nơi kéo đến để ngắm nhìn và thán phục. Várnegyed với Budai Palota, Halászbástya, Mátyás-templom và những ngọn đồi ở Buda là những nơi tuyệt vời để chiêm ngưỡng, dạo chơi và khám phá, chỉ cần cả bọn chúng tôi kéo nhau cùng đi là có đủ trò vui rồi. Cả lũ đều vui vẻ và hồn nhiên vô tư trong khung cảnh tuyệt vời của Budapest - "A szabadság fővárosa". Với chúng tôi, những năm 70-es là những năm chúng tôi cảm thấy thế giới thật đẹp đẽ và thân thiện.

Chúng tôi đã tận hưởng cuộc sống và những vẻ đẹp từ những di sản của Bp như thế... 

Szentháromság tér và một phần Várnegyed

(còn nữa)