[EDUKIDS] Trò chuyện với phụ huynh về AI và dạy trẻ

1. Các quốc gia lớn như Mỹ và Trung Quốc đã có chủ trương đưa AI vào các cấp học từ tiểu học (thậm chí nhà trẻ) đến đại học một cách đại trà. Đa số các nước phát triển cũng có chính sách tương tự. Việt Nam dường như hơi chậm trễ trong việc đưa ra quan điểm chính thống trong việc này. 

   2. Phụ huynh băn khoăn một cách chính đáng về việc họ có nên cho con cái sử dụng AI hay không, khi không có một khuyến nghị chính thức từ cơ quan hữu quan như Bộ Giáo dục. Trong khi đó có những ý kiến từ các thầy giáo giỏi về việc AI có thể giảm tính sáng tạo, tư duy của học sinh. 

   3. Trong bài này, tôi sẽ trình bày một số quan điểm cá nhân, có thử nghiệm thực tế và cơ sở lý thuyết về vấn đề này. Tôi sẽ không tranh luận với những người có niềm tin chắc chắn, phần lớn dựa trên thói quen, định kiến hoặc một dự cảm bị đe dọa về quyền lợi, hoặc đơn giản chỉ vì lười suy nghĩ và tìm hiểu. 

   4. Một cách ngắn gọn, việc trả lời AI có hại hay có lợi cho trẻ cũng vô nghĩa như câu trả lời thuốc (tây) có lợi hay có hại cho người. Dù là lợi hay hại thì con người ngày nay không thể không dùng thuốc tây, cho dù họ mê thuốc đông hay nam đến mức độ nào. Nếu dùng một cách đúng đắn, thông minh trong đa số trường hợp sẽ là có lợi, nếu dùng ngu dốt thiếu hiểu biết sẽ dẫn đến hại. 

   5. Có những bài báo về AI có thể giảm tính sáng tạo, tư duy của học sinh đăng trên các tạp chí uy tín. Nhưng cũng chính trên các tạp chí uy tín đó, số lượng các bài báo nói về việc AI tăng tính sáng tạo, phản biện, tư duy phân tích lại nhiều gấp bội và áp đảo. AI là một công cụ, sử dụng công cụ theo hướng nào là do cách dùng. Công cụ lao động chủ yếu là giúp tăng năng suất nhưng cũng có thể gây tai nạn lao động. 

   6. Một học sinh vừa lười vừa dốt, sử dụng AI để làm bài tập dĩ nhiên sẽ càng lười và dốt hơn. Nhưng một học sinh thông minh, chịu suy nghĩ dùng AI sẽ tăng hiệu quả tới 1000%. Đối với đa số học sinh, nếu được hướng dẫn đúng, có thể có kết quả kỳ diệu không ngờ. 

   7. Tuy nhiên, số thầy đầu tư thời gian để tìm cách dạy học sinh dùng AI đúng không nhiều. Một mặt, đó là phản ứng tự nhiên, bảo vệ an toàn việc làm của đa số các thầy. Mặt khác, các thầy cũng lười thay đổi, lười tìm hiểu công nghệ. Cuối cùng, nếu sử dụng AI cho cách dạy, cách học, cách đánh giá cũ thì đúng là không có ích lợi gì, hoặc thậm chí có hại. Việc tìm tòi cách dạy, nội dung dạy mới để AI phát huy hiệu quả không dễ, trong khi không có đồ "may sẵn" để dùng. 

    8. Có thể thấy một xu hướng rõ là dù chúng ta có muốn hay không, việc các con sử dụng AI là không thể cấm đoán hay đảo ngược. Thay vì phản đối, kéo dài thời gian vô ích, chúng ta phải nghĩ đến cách sử dụng có lợi thay vì bưng bít. Tất nhiên, điều đó không dễ với đa số thầy, kể cả các giáo sư đại học.

Nguyễn Ái Việt (DEBRECEN.vidi72)

Điều rất quan trọng với não bộ của trẻ em

 !! SỰ KHÁC BIỆT RÕ RỆT:

THÍCH SMARTPHONE vs HAM ĐỌC SÁCH

Các vùng màu đỏ trong phần ảnh đầu tiên cho thấy sự phát triển chất trắng có tổ chức trong các vùng ngôn ngữ và khả năng đọc viết trong não của trẻ, những vùng sẽ hỗ trợ việc học ở trường.

Còn phần ảnh màu xanh bên dưới là của trẻ mẫu giáo có khả năng dành trung bình hai giờ mỗi ngày để chơi trên màn hình điện thoại. Màu xanh lam trong hình ảnh này cho thấy sự k-ém phát triển lớn và sự v-ô tổ chức của chất trắng trong cùng các khu vực cần thiết để hỗ trợ việc học ở trường.

Cả hai hình ảnh đều từ các nghiên cứu được thực hiện bởi Trung tâm Khám phá Đọc và Viết của Bệnh viện Nhi đồng Cincinnati, Mỹ. Đây là những nghiên cứu đầu tiên cung cấp bằng chứng sinh học thần kinh về lợi ích tiềm năng của việc đọc sách và những t-ác h-ại tiềm ẩn của thời gian sử dụng thiết bị đối với sự phát triển não bộ của trẻ mầm non.

Tác giả chính, Tiến sĩ John Hutton, một bác sĩ nhi khoa và nhà nghiên cứu lâm sàng tại Bệnh viện Nhi Cincinnati cho biết: “Điều này rất quan trọng vì não phát triển nhanh nhất trong 5 năm đầu. Những đứa trẻ có nhiều trải nghiệm kích thích hơn trong việc tổ chức não bộ sẽ có lợi thế rất lớn khi chúng đến trường. Và thật sự càng ngày càng khó để bọn trẻ bắt kịp nếu chúng phát triển muộn".

Cả hai nghiên cứu đều sử dụng một loại MRI đặc biệt, được gọi là CHT khuyếch tán sức căng, để kiểm tra chất trắng của 47 trẻ em khỏe mạnh trong độ tuổi từ ba đến năm tuổi chưa bắt đầu đi học mẫu giáo.

Chất xám của não chứa phần lớn các tế bào não điều khiển cơ thể phải làm gì. Chất trắng được tạo thành từ các sợi, thường phân bố thành các bó được gọi là các vùng, tạo thành các kết nối giữa các tế bào não và phần còn lại của hệ thần kinh.

Việc tăng cường và tổ chức chất trắng là rất quan trọng đối với khả năng giao tiếp của não qua các bộ phận khác nhau, thúc đẩy chức năng và khả năng học hỏi của nó. Nếu không có một hệ thống giao tiếp phát triển tốt, tốc độ xử lý của não bộ sẽ chậm lại và việc học tập bị ảnh hưởng.

Hutton chia sẻ: “Trẻ em được sinh ra với nhiều tế bào thần kinh hơn chúng sẽ có trong đời, về cơ bản là một phiến đá trống. Tùy thuộc vào loại kích thích mà đứa trẻ được tiếp cận như nói chuyện, được bế, được ra ngoài, được đọc sách - các kết nối giữa các tế bào thần kinh này được củng cố".

Và những trải nghiệm sẽ “thắt chặt” những kết nối đó trong não bộ. Nhưng bất kỳ thứ gì không được sử dụng tốt sẽ bị não cắt tỉa và ch*t đi.

Và mặc dù bộ não có thể thay đổi và học hỏi ở mọi lứa tuổi, nhưng nó hoạt động hiệu quả hơn nhiều trong 5 năm đầu tiên, và đó là lý do tại sao những trải nghiệm thời thơ ấu lại rất quan trọng.

Ngoài quét não, các em còn được làm các bài kiểm tra nhận thức. Khi nói đến thời gian sử dụng màn hình, những đứa trẻ sử dụng màn hình hơn một giờ mỗi ngày có kỹ năng đọc viết kém hơn, khả năng sử dụng ngôn ngữ diễn đạt kém hơn và kiểm tra khả năng gọi tên nhanh các đối tượng thấp hơn.

Ngược lại, những đứa trẻ thường xuyên đọc sách cùng người chăm sóc đạt điểm cao hơn trong các bài kiểm tra nhận thức.

Hutton nói: “Về cơ bản, chúng tôi nhận thấy những tác động ngược lại của thời gian sử dụng thiết bị so với việc đọc".

Ngoài ra, thời gian sử dụng thiết bị cũng cản trở tác động của việc đọc sách, nó can thiệp vào tất cả các loại hoạt động có lợi cho các bộ phận khác nhau của não, không chỉ riêng việc đọc".

Vì những điều đã được chia sẻ trên, chuyên gia Hutton khuyến khích bạn nên đọc cho trẻ nghe từ những năm đầu đời của trẻ, và hạn chế cho trẻ tiếp xúc với màn hình. Bạn không cần phải quá cầu kỳ trong việc để trẻ tiếp xúc với việc đọc, bạn chỉ cần đọc cho con nghe những quyển sách mà chúng yêu thích một cách thường xuyên. Trong quá trình này, hãy luôn hào hứng và kiên định để xây dựng thói quen nghe tốt của trẻ.

TnBS

Học hành theo định hướng ''chuyên'' & ''chọn''

 "Vì Sao" ngu thế!

Xưa học sinh đoạt các giải thi toán quốc tế thường học đại học tại khoa toán trường đại học tổng hợp Lomonosov. Thực tế cho thấy, các sinh viên này cũng không tỏ ra là có tư chất toán học đáng kể. Nhiều bạn nợ thi và nếu hỏi kỹ thì cũng chả hiểu gì về toán. 

Việc tạo ra mô hình thi học sinh giỏi cũng là một biện pháp, trong số các biện pháp để kích động phong trào học trong học sinh. Tuy nhiên, nếu thần tượng hóa nó lên là không hay ho gì. Những đứa trẻ được gắn cái mác thi toán quốc tế, thường là chịu áp lực "mình là giỏi" mà không dám học hỏi các bạn cùng trang lứa. Hơn thế cái mác "thi toán quốc tế" dễ khiến cho học sinh bị lao vào những con đường đã được dọn ra sẵn, tức là gắn bó cuộc đời với toán, mà không tự tạo ra cho mình một con đường riêng. Ngoài ra kiểu tư duy giải các bài tập toán khó là khác với lối tư duy tự mình làm chủ cuộc đời mình. Cái mác "thi toán quốc tế" sẽ không thích hợp với kiểu tư duy, ví dụ như "chửi bọn sử gia thế nào để không cho chúng nó cãi lại được!" Như thế, nếu cả 12 năm học phổ thông mà đổ cả năng lực trí thông minh của bản thân vào kiểu tư duy toán học là không tốt. Năng lực trí thông minh nên được phân bổ đều cho mọi kiểu tư duy. Xác suất những đứa trẻ "thi toán quốc tế" dấu dốt và tự kỷ là nhiều hơn những đứa trẻ được phát triển trong môi trường bình thường. 

Xưa, khi mà một cái bút chì, một tờ giấy để viết cũng chả có, hoàn toàn không có sách vở, không có bất kể ai để hỏi, thì một bài toán khó là đúng nó khó. Việc giải ra được một bài toán mà trong lớp chả ai làm được là một niềm vui rất lớn, bởi không ai, ngoài mình làm được. Sự kiện giải được các bài toán khó tự nó phân thứ bậc về độ giỏi trong học sinh với nhau. Ngày nay, cùng với sự hiện diện của mạng Internet và trình tìm kiếm, các bài toán khó chẳng những đã chả còn, mà nếu có là có thể lên mạng nhờ người giải chúng. Một khi không còn những thứ được gọi là bài toán khó nữa, thì việc phân thứ bậc về sự giỏi là vớ vẩn. Ngày nay sẽ chỉ còn các bài toán khó với bản thân mình, mà không còn bài toán khó nói chung. Các bạn có thể ngồi trầm ngâm suy nghĩ và tự giải lấy một bài toán. Nó cũng na ná như việc vác một cái ba lô nặng và leo lên ngọn núi Bavi cao 1000m. Nhiều người có thể leo lên đỉnh Everest, nhưng không phải vì thế mà chúng ta từ bỏ thú vui leo lên đỉnh Hàm Lợn. Trong cái thời buổi có ChatGPT, ý muốn nói là có hệ thống trí tuệ nhân tạo, thì việc luyện thi học sinh giỏi là chuyện dần dần sẽ teo đi. Ngay như hiện nay, các trường Đại Học đang có "uy tín lớn". Họ tổ chức cho thi tuyển để chọn học sinh vào học. Đại để là có trường cả 3 môn thi đều hơn 9 mà vẫn trượt. Các trường oai "3 môn thi đều hơn 9 mà vẫn trượt" như vậy đều liên quan tới khoa học kỹ thuật cao siêu. Các bạn cũng hiểu, nền công nghiệp "vi mạch bán dẫn" thì cũng chỉ là gia công chờ hợp đồng. Nó na ná như công nghiệp dệt may 10 năm về trước. Ước tính, chỉ sau khoảng 5 năm nữa các robot sẽ làm việc thiết kế vi mạch bán dẫn tốt hơn con người. Ý tôi muốn nói là một người rất giỏi dùng các công cụ AI để thực hiện công việc của 10 người. Vậy là 90% số lượng sinh viên nộp tiền vào học công nghệ thông tin và học giỏi, sẽ không thể tìm được việc làm. 

Quay lại với cái mác "thi toán quốc tế" mà nhiều người vẫn muốn thổi cho nó bùng lên ngọn lửa. Phần lớn các bạn học sinh ngày nay cũng chả quan tâm lắm tới cái mác "thi toán quốc tế" bằng sự kiện một bạn gái đẹp trong lớp lăng xê ra một mốt váy nào đấy. Nếu có một hình tượng với cái mác "thi toán quốc tế" mà lầm lũi ngồi giải giải một bài toán khó, thì chắc sẽ chỉ làm trò cười cho đám con gái "Nó là em họ của con ChatGPT!".

Nói tóm lại. Thời buổi đợi 3 tháng một bức thư tình đã qua. Ngày nay mà cần tâm sự là dùng mạng xã hội. Toán học thì vẫn rất cần, nhưng cái chính là học được cách tư duy toán học và học được một lượng kiến thức vừa đủ để hỗ trợ cho quá trình tư duy. 

Chúng ta sẽ bàn xem học bao nhiêu là đủ.

Ảnh chống trôi để minh hoạ cho việc, nên chú ý tới kiến thức được ghi trong các tờ giấy (không liên quan tới thi quốc tế).

Nguyen Leanh (FB)

Đọc sách với mục đích kiến tạo

Đọc thế nào và đọc gì? 

     1. Nếu trẻ ham mê đọc sách thì đã là một điều rất quý. Nhất là trong hoàn cảnh hiện nay,  điều đó dường như đang trở nên hiếm, do trẻ có quá nhiều phương tiện giải trí. Và điều quan trọng hơn hết các bậc cha mẹ không có sự ham mê và trân quý đối với sách vở. Bố mẹ rất khó bảo con đọc sách. nếu chỉ kêu gào mà bản thân mình chưa đọc như một văn hóa hay một phong cách sống. 

    2. Tuy vậy, ngày nay sách ngày nay rất sẵn, nếu không biết cách đọc và nhất là không biết lựa chọn sách, trẻ có thể ham mê đọc sách nhưng chưa chắc đã có lợi cho nhân cách và trí lực. Chúng ta dễ dàng thấy, hai người cùng đọc một cuốn sách nhưng hiểu biết có thể khác nhau một trời một vực. Đọc là một chuyện, nhưng đọc như thế nào để hiểu, để nhớ và để biết là một vấn đề khác. 

    3. Tại buổi nói chuyện của tôi tại Cà phê Thứ Bảy tuần trước về "Đọc-Xem-Nghe và khai mở tài năng sáng tạo của Trẻ", có hai ý kiến của hai bà mẹ trẻ về việc đọc của con. Một con say mê đọc, nhưng ngày càng xa rời cuộc sống thực, đắm mình trong thế giới mộng mơ và dường như tư duy và quan niệm về cái đẹp, cái đúng có vẻ khác thường. Một con khác lại không biết lựa chọn đọc gì. Rõ ràng hướng dẫn đọc sách cho cả người lớn và trẻ em vô cùng quan trọng. Người ta vẫn nhầm lẫn hướng dẫn và áp đặt theo cách cổ điển. Ngày nay trẻ có thể, có quyền và nên được lựa chọn, nhưng hướng dẫn vô cùng quan trọng. 

     4. Hai nhà giáo dục nhận thức bậc thầy và là thần tượng của tôi là Jean Piaget và Lev Vygotsky đều chủ trương để trẻ tự phát triển và chủ trương giáo dục kiến tạo. Nhưng Vygotsky nhấn mạnh vai trò của tương tác xã hội, sử dụng ngôn ngữ và việc hướng dẫn thông qua những vùng phát triển gần. Người hướng dẫn không nhất thiết luôn luôn phải là thầy theo nghĩa truyền thống mà có thể là các bậc "huynh trưởng". Vì vậy, vai trò của các câu lạc bộ đọc, các khóa hướng dẫn đọc và văn hóa đọc gia đình vô cùng quan trọng. 

     5. Tôi thấy gần đây các nhà giới thiệu sách, có xu hướng nhờ các doanh nhân cổ vũ văn hóa đọc bằng các lý do có phần lý trí tính toán: đọc để thành công trong kinh doanh, đoc để thành đạt, đọc để lãnh đạo và cổ động đọc chủ yếu là sách phi hư cấu, các bài học mưu mẹo quản lý người, tạo lợi thế cạnh tranh, tri thức mì ăn liền hoặc ngược lại tìm hiểu về tôn giáo, cận tử nghiệm và những thứ huyền hoặc giật gân khác. Để có sự đam mê lành mạnh và thực sự với sách, tri thức, văn hóa và mĩ cảm, tôi nghĩ cần coi đọc là một phong cách sống. Đơn thuần người ta có thể chọn sống sạch sẽ thơm tho, hay bẩn thỉu hôi hám. Vệ sinh, văn minh là vấn đề sau, vì chưa chắc đã có thể chứng minh được người sống sạch sẽ luôn khỏe mạnh hơn. Đọc trước hết phải là một nhu cầu tự thân tới tri thức, tới mĩ cảm như không phải vì mục đích cạnh tranh, tìm hiểu bí quyết gì đó hơn người, kể cả cách làm già,  cách tu thành Phật hay để giải trí. 

       6. Khi đã là một phong cách sống, đọc sẽ là một phẩm hạnh của một con người và điều đó sẽ tạo nên chính con người bạn. Và điều đó sẽ không thể tách khỏi vệc đọc thế nào và đọc gì. Vì đó mới thực sự là văn hóa. Nếu hai người cùng đọc một cuốn sách và có những nhận thức khác nhau, không thể chỉ dẫn các nguyên tắc để một sớm một chiều để học nhận thức có chất lượng ngang nhau, chưa kể không thể, không cần thiết và không nên để các nhận thức giống hệt nhau. Văn hóa tức là các giá trị được lắng đọng nhờ quá trình sống, nó có ký ức và vì thế gìn giữ cả một quá trình lâu dài trong các giá trị đó mà không dễ dầu gì có được. Muốn hình thành các giá trị như thế chúng ta phải vun đắp dần dần, tốt nhất là từ khi còn trẻ, nhưng không bao giờ muộn cả.

     7. Trước hết là mĩ cảm hay gọi chính xác hơn là gout, bởi vì có lẽ mĩ cảm không chuyển tải hết ý nghĩa của nó. Kỹ năng, tri thức thậm chí tư duy có thể luyện tập trong một thời gian ngắn, nhưng mĩ cảm cần phải có quá trình. Tôi có những người bạn rất thông minh, uyên bác, thậm chí đàn hay, hát ngọt, nhưng mĩ cảm rất có vấn đề. Những người nói rằng mĩ cảm là quyền lựa chọn của con người và không thể phán xét. Nói như vậy chỉ đúng một phần và tức là chưa hiểu về mĩ cảm. Nếu vẫn còn thích hò vè, nhạc sến hay nhạc tếu hơn thơ buồn và nhạc cổ điển, thì không thể nói tới một mĩ cảm lành mạnh. Thị hiếu đám đông không thể thay thế mĩ cảm và không thể tạo ra cảm xúc cao quý, tiền đề của tài năng. Nhìn một bức tranh mùa thu vàng, người ta có thể liên tưởng tới thơ Lưu Trọng Lư, tranh Levitan hay nhớ tới "khí hậu nhiệt đới nóng ẩm thuận lợi cho nông nghiệp" là hai xúc cảm không thể đồng đẳng. 

     8. Đọc đúng ra là một nghệ thuật bởi nó có các kỹ thuật, nhưng gắn liền với tưởng tượng, cảm xúc. Ở một mức độ nào đó trở lên, việc rèn luyện tâm thức khi đọc cũng tinh tế như Thiền. Kỹ thuật thăng hoa cùng cảm xúc chính là nghệ thuật. Nếu khi đọc các cảm xúc, liên tưởng, tưởng tượng được tạo ra trong tâm hồn bạn, một Harry Potter hiện lên rõ ràng, và sẽ chạy nhảy hành động theo con chữ. Tưởng đơn giản nhưng rất khó, nhiều người kể cả người lớn, đọc xong không có một hình dung gì trong đầu. Đa số chỉ có thể đọc sách phi hư cấu, chăm chăm tìm một bài học mì ăn liền để làm bí quyết tranh đấu với đời.

Nguyễn Ái Việt (DEBRECEN.vidi72)

Đời đi học

Một tân binh cấp 3, là học sinh giỏi từ lớp 1 tới lớp 9 tại TP.HCM, gửi thư thống thiết tới “các bác lãnh đạo, các bậc cha mẹ, các thầy cô giáo”.

Dưới đây là nguyên văn bức thư:

"Kính thưa các bác lãnh đạo, các bậc cha mẹ, các thầy cô giáo!

Cháu xin được trút hết nỗi lòng đã giấu diếm suốt bấy lâu nay và cháu, cũng như nhiều bạn học sinh khác mong chờ sẽ nhận được những lời chia sẻ, cũng như ý kiến của các bác lãnh đạo, các phụ huynh và các thầy cô.

Đã nhiều năm nay, hầu như cuộc đời của học sinh chúng cháu chỉ là thức dậy, đi học trên trường, đi học thêm, về nhà và lặp lại. Qua nhiều năm, niềm đam mê học tập của cháu dần mất đi.

Cháu bắt đầu kiệt sức, chán nản và tuyệt vọng khi nghe đến chữ HỌC.

Không biết tự bao giờ, thời gian chúng cháu đi học còn nhiều hơn khoảng thời gian chúng cháu được ngủ. Đối với cháu, càng học cao hơn, kiến thức càng trở nên vô nghĩa.

Cháu biết nói ra điều này thật vô ơn. Để có được những kiến thức hôm nay là công sức đầy gian lao của những người đi trước.

Nhưng cháu tự nghĩ, vì sao giáo viên chỉ có thể dạy một bộ môn nhưng bản thân một học sinh phải học những mười mấy môn?

Không chỉ vậy, chúng cháu còn chịu áp lực nặng nề từ thầy cô, phụ huynh và cả xã hội. Một lớp học phải có từ 40 em được học sinh Giỏi, Khá và không được có học sinh Trung bình.

Đã đi học thì các môn tổng kết cả năm phải từ 8 điểm trở lên, thậm chí là cao hơn. Tỉ lệ tốt nghiệp của trường sau một năm phải đạt 90% trở lên, có trường phải giữ vững mục tiêu là 100%.

Cháu đã nhiều lần suy nghĩ về những gì chúng cháu đang được học. Càng nghĩ, cháu càng cảm thấy nản hơn khi cháu nhận ra mình gần như không thể tiếp nhận những kiến thức nhà trường dạy.

Bộ não của một người trưởng thành chỉ nặng gần 1400 gam nhưng những người của thế hệ đi trước lại mong chờ chúng cháu học đều, học tốt lượng kiến thức khổng lồ từ hơn mười môn học khác nhau.

Cháu sợ lắm ! Cháu sợ mỗi khi ông mặt trời lại lên báo hiệu một ngày đi học nữa lại đến. Cháu sợ khi điều đầu tiên thầy cô làm khi bước vào lớp là khảo bài, kiểm tra một núi bài tập họ giao cho chúng cháu.

Cháu sợ khi tiếng trống giờ về không đồng nghĩa với việc chúng cháu được về nhà nghỉ ngơi mà nó chỉ đơn thuần là giờ ra chơi giữa giờ học chính khóa và giờ học thêm.

Cháu sợ khi nhìn các bạn đồng trang lứa ăn vội vàng cái bánh bao và ánh mắt họ đờ đẫn, xa xăm, vô hồn ngồi trên chiếc xe máy giữa dòng người kẹt xe lúc 5h chiều.

Thưa các bác, các bác phụ huynh, các thầy cô!

Còn biết bao nhiêu câu chuyện chưa được kể về những áp lực vô hình mà mọi người đang vô tình đặt lên vai chúng cháu.

"Mỗi ngày đến trường là một ngày vui" – Đó là điều đầu tiên cháu học được khi bước vào lớp 1. Và cho đến giờ, khi đang ở độ tuổi 15, cháu căm ghét cái câu nói này kinh khủng.

Cháu xin lỗi khi nói ra những điều này, cháu biết việc này sẽ khiến cho những người đi trước khó chịu nhưng cho phép cháu được nói lên nỗi lòng mình: Cháu ghét đi học.

Cháu ghét cái cảm giác bước qua cổng trường, mở cuốn SGK, chép từng trang vở. Cháu cảm giác mình lạc hướng… Từng ngày đi học, chúng cháu quay cuồng với việc học bài, kiểm tra.

Những năm tháng dần trôi qua một cách vô nghĩa dưới áp lực của việc học hành, của thầy cô, của gia đình.

Chương trình học hiện tại không cho phép học sinh chúng cháu có quyền sáng tạo. Tất cả bị bó buộc vào những quy luật nhất định và chúng cháu – những người học sinh bắt buộc phải làm theo chứ không được thay đổi.

Chính bản thân chúng cháu còn không hiểu mình đang học vì cái gì, vì ai!

Học vì kì vọng của mọi người xung quanh, học vì điểm số, học để qua được một kì kiểm tra ư? Xong rồi sao nữa?

Cuối cùng sau hơn 20 năm học tập miệt mài, căng thẳng chúng cháu còn phải sống một cuộc đời rất dài và tới lúc đó, chúng cháu sẽ phải áp dụng những kiến thức đã học được vào cuộc sống.

Nhưng cháu đã nhiều lần tự hỏi, cháu có thể sử dụng "Chuyển động tròn đều", "Chiều tăng giảm của hàm số" hay Vecto trong cuộc đời thật như thế nào?

Chúng cháu cứ học rồi lại quên, thầy cô thì cứ lao đầu vào giảng, giao bài tập về nhà nhưng họ chưa bao giờ nói cho chúng cháu nghe ứng dụng của những kiến thức này trong cuộc sống.

Từ một lúc nào đó, mọi người lại đánh giá nhau thông qua những con điểm.

Chì vì những con điểm vô giá trị mà đã đẩy biết bao số phận học sinh vào bước đường cùng, đã khiến cho mối quan hệ chữa cha mẹ - con cái và giáo viên – học sinh trở nên căng thẳng, ngột ngạt.

Cuộc sống của những học sinh giờ đây gần như chỉ xoay quanh HỌC. Chúng cháu không biết đến khái niệm nghỉ ngơi, thư giãn.

Chúng cháu gần như không còn hiểu được giá trị của những bữa ăn bên gia đình vì gần như suốt một tuần chúng cháu chỉ gần như học thêm đến khi trời tối mịt.

Người bạn ngồi kế cháu, bạn ấy học rất giỏi và các thầy cô đều rất yêu quý bạn ấy. Nhưng bạn ấy khổ lắm. Nhà bạn ấy ở Quận 12 và bạn ấy phải đi xe buýt tới Quận 1 để học thêm mỗi ngày.

Từng ngày đi học của bạn ấy bắt đầu từ 5h30 sáng cho tới 11h đêm. Bạn ấy đã kiệt sức rồi, cháu biết điều đấy. Khuôn mặt bạn phờ phạc, ánh mắt bạn bơ phờ, bạn bị thiếu ngủ và đau dạ dày.

Những người như bạn cháu không thiếu ngay tại chính TP.HCM này.

Học sinh chúng cháu sống thờ ơ, lãnh đạm, vô cảm và không có kĩ năng sống. Chúng cháu không biết phải làm gì nếu có động đất, sóng thần hay gặp một người bị đột quỵ ngay giữa đường.

Người lớn thất vọng vì cách ứng xử của thế hệ trẻ trong khi thế hệ trẻ chúng cháu lại thất vọng vì đang được giáo dục không có định hướng.

Thưa các bác, là một học sinh, cháu đã vô cùng xúc động khi nghe chủ trương không dạy thêm. Cái cảm giác vui mừng chợt chạy qua người cháu khi nghĩ đến cảnh chúng cháu không còn phải còng lưng ra học bài lúc 11h đêm nữa.

Nhưng hiện thực tàn khốc của việc học đã không cho cháu được vui mừng lâu.

Trước cảnh mỗi năm đề thi Đại học lại đổi mới một kiểu, trước cảnh cô giáo viên dạy Toán của chúng cháu quảng cáo về lớp dạy thêm của cô một cách bí mật, cháu nhận ra mọi chuyện sẽ không hề tốt lên được, sẽ không bao giờ tốt lên được.

Rồi sau tất cả, khi chúng cháu rời ghế nhà trường, đối diện với cuộc sống thật, chúng cháu lại lơ ngơ, hoang mang vì hoàn toàn không có những kĩ năng sống cần thiết.

Cháu cầu xin các bác, các bậc cha mẹ, các thầy cô giáo: Xin hãy cho chúng con được SỐNG. Xin cho phép chúng con được sống trong những tháng năm tuổi học trò một cách trọn vẹn nhất có thể.

Xin đừng quá kỳ vọng vào tụi con để rồi chính những kì vọng ấy khiến cho mọi người thất vọng. Xin đừng chỉ trích chúng con khi bọn con bị điểm kém.

Xin hãy hiểu rằng mỗi người chỉ có những khả năng nhất định và bọn con không phải là thiên tài.

Cuối cùng, con xin mọi người hãy hiểu: HỌC SINH CŨNG CHỈ LÀ CON NGƯỜI, KHÔNG PHẢI MÁY MÓC".

(Nguồn: Người Hà Nội-copy)

Dạy Triết học cho trẻ,

 1. Năm 1933, nhà tâm lý học giáo dục Jean Piaget, tác giả của lý thuyết nhận thức cho rằng sự phát triển của trẻ được phân chia thành các giai đoạn khác nhau với các mức độ năng lực khác nhau. Chính vì vậy, ông cho rằng đa số trẻ dưới 12 tuổi không đủ năng lực học triết học, do triết học là "suy nghĩ về cách suy nghĩ". Tuy vậy cuối những năm 1990 đầu những năm 2000, quan điểm này đã bị bác bỏ bởi các nghiên cứu hiện đại hơn. 

      2. Quan điểm của chúng tôi không phải là có dạy được Triết học cho trẻ em được hay không, mà là cần dạy thế nào để có ích cho trẻ và không quá khó cho thày. Quan điểm này tương đồng với quan điểm của nhà tâm lý học nhận thức khác là Vygotsky về Vùng phát triển gần (ZPD) mà sau này được các nhà tâm lý giáo dục khác như Wood phát triển thành phương pháp luận "bắc giàn giáo" (Scafffolding). Lý thuyết này cho rằng, những tri thức quá khó đối với trẻ sẽ trở nên dễ tiếp thu bởi người hướng dẫn có tri thức và cách tiếp cận đúng. Như vậy, bên cạnh cách tiếp cận chúng ta cần trả lời câu hỏi tại sao cần dạy Triết học cho trẻ nhỏ. 

       3.  Triết học trước hết làm phát triển việc sử dụng ngôn ngữ ở mức độ cao. Học Triết học sớm sẽ giúp trẻ diễn đạt các ý tưởng phức tạp một cách sáng sủa, biết cách giao tiếp một cách duy lý khi chia sẻ và bất đồng. Các nghiên cứu thực tiễn cho thấy, học Triết học giúp cải thiện đồng thời  việc học Toán và Ngữ văn. Đặc biệt, học Triết học cải thiện có hiệu quả cao năng lực diễn đạt của trẻ có khó khăn bẩm sinh trong việc sử dụng ngôn ngữ. 

     4. Học Triết học được chứng tỏ là sẽ nâng cao khả năng nhận thức, khuyến khích trí tưởng tượng và các ý tưởng sáng tạo ở trẻ, kích thích sự tò mò và  đặt những câu hỏi sâu sắc ở trẻ. Đặc biệt, Triết học nếu được dạy đúng không hề khô khăn và làm trẻ rất say mê. 

     5. Các mục tiêu về phương pháp tư duy của giáo dục phổ thông thậm chí từ Tiểu học thực chất đều là phương pháp triết học như: "đánh giá các ý tưởng bằng lập luận, phát triển từ vựng và xây tri thức, tiếp thu, đánh giá ý tưởng của người khác, mô tả và giải thích có hệ thống sự hiểu biết bằng các đưa ra giả thuyết và khai thác các ý tưởng"  

        6. Câu hỏi tiếp theo là dạy triết học cho trẻ như thế nào? Đương nhiên, chúng ta không thể đem giáo trình đại học cho trẻ., cũng như không nên dạy nghề sớm hoặc tập cử tạ cho trẻ. Tuy nhiên Triết học cũng như vận động và kỹ năng thiết kế thực hành, có thể bắt đầu bằng các vấn đề thực tiễn. Chẳng hạn, nếu trẻ có thể sử dụng các phạm trù nhân-quả, lượng-chất, chung-riêng, quy luật-ngẫu nhiên để phân tích các hiện tượng, sự kiện và hành động quan sát được trong thực tế, chúng sẽ ở một trình độ nhận thức vượt trội. 

        7. Chúng tôi cho rằng một chương trình đào tạo nhân tài đặc biệt, đòi hỏi năng lực nhận thức vượt trội cần bắt đầu phải có nội dung Triết học thay vì kỹ năng lập trình hay tính toán. 

        8. Để minh họa, chúng tôi đã đưa ra cách dạy phạm trù nhân-quả cho học sinh tiểu học bằng cách phân biệt nguyên nhân-lý do, kết quả-ý nghĩa trong một bài khác. Ở đây chúng tôi sẽ nói về phạm trù lượng-chất. Trẻ sẽ phân biệt được mô tả chất (định tính) và mô tả lượng (định lượng) qua đó thấy được sự cần thiết của phép đo đếm (toán học: ý nghĩa của các con số) và luật lượng đổi chất đổi (vật lý: phân biệt nguyên tố Carbon và các hợp chất như kim cương, graphit, graphene). Như vậy, STEM sẽ đến với trẻ một cách tự nhiên và sâu sắc ở một tầm nhận thức cao và có thể là con đường khơi dậy tài năng.

Nguyễn Ái Việt (DEBRECEN.vidi72)

TÔI LÀ THẠC SĨ TRỨNG VỊT

Lê Mỹ Ngọc 12/05/2016

Xin chào, tôi là một cựu học viên cao học của Học viện Khoa học Xã hội thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Tôi đã từng vô cùng háo hức khi cầm quyết định công nhận trúng tuyển của Học viện trên tay, nhưng rồi sau khi kết thúc mỗi kỳ học và đặc biệt là hoàn tất buổi Bảo vệ luận văn tốt nghiệp vừa qua, tình trạng kinh tế kiệt quệ của tôi đã ra lệnh cho tôi dừng ngay việc theo đuổi sự nghiệp học vấn của mình ở Học viện này dù tôi rất ước mơ có một tấm bằng tiến sỹ ghê lắm, kể cả bằng tiến sĩ...giấy. Tại sao vậy? Xin các bạn cứ bình tĩnh nghe tôi tâm sự.

Các bạn à, ngay khi tôi bước chân vào Học viện thì tôi đã biết mình đang trở thành một cái trứng vịt vì nhiều lý do: không biết nói mà cũng không nên nói vì người ta đập một cái thì bể nát (các bạn đã từng bao giờ nghe thầy Võ Hoài Nam - Trưởng Cơ sở Học viện Khoa học Xã hội tại TP. Hồ Chí Minh đe nẹt chưa? Có thể không cần đập thì trứng cũng đã bể!). Một lý do khác nữa là trước khi tôi vào học tại Học viện, tôi đã đọc báo đâu đó thấy có tin nói một cái trứng vịt gánh mấy chục loại thuế mơ hồ. Tôi cũng đóng những khoản phí mơ hồ không kém cái trứng vịt và tôi tạm gọi là đóng “thuế học”. Đó là một loại siêu thuế và nó đã nã tôi hơn100 triệu trong 2 năm làm trứng vịt ở Học viện “danh giá”này.

Hồi đầu, Ba mẹ tôi đóng học phí cho tôi (đâu chỉ hơn 15 triệu), tôi mang hoá đơn đỏ về và ông bà rất hài lòng. Nhưng than ôi, làm gì có chuyện giản đơn như vậy. Số là, chuyên ngành của tôi có 3 môn chung và hơn 10 môn riêng. Mỗi một môn như vậy tôi phải đi học 2 đợt, mỗi đợt từ thứ 6 đến chủ nhật. Cứ trung bình mỗi môn như vậy tôi phải đóng “thuế” khoảng 10 triệu cho cái mà họ cứ nói như một điệp khúc tình yêu: Hỗ trợ đào tạo. Trong 10 triệu đó là khoảng 1/3 là cho quỹ lớp chi cán bộ lớp đưa thầy, cô đi nhậu, phong bao phong bì,... Số còn lại hát bài “Hỗ trợ đào tạo” cho Học viện. Xin nói luôn là học viên chúng tôi chưa bao giờ nhận lại được bất kỳ một thứ giấy tờ gì để chứng mình là mình đã đóng số tiền đó.

Nhưng cái giá đau nhất của tôi phải trả là bị anh chàng bạn trai khá điển trai của tôi đã lơ là tôi và cuối cùng đá tôi luôn. Lý do là vì cứ liên tục cuối tuần là tôi đi học, không đoái hoài gì đến H và đỉnh điểm là lần tôi mượn H 15 triệu để chạy điểm môn Anh văn. Tôi vẫn nhớ H nhìn tôi giống như là nhìn một con vịt và hỏi tôi lý do mượn tiền. Thật ra anh này cũng lương ba đồng ba cọc như tôi thôi nhưng được cái gia đình khá giả hơn tôi. Tôi nói lý do chạy 5 triệu cho điểm đậu (40 điểm) kiểm tra giữa kỳ Anh văn và 10 triệu cho điểm đậu (50 điểm) cuối kỳ hết môn. H tính nhanh và nói “Trung bình 1 điểm môn Anh văn em phải trả gần 160 ngàn đồng”. Rồi H hỏi, “Sao hồi đó em không học Anh văn có phải sướng hông?”. Hic hic, thế rồi H cũng cho tôi mượn nhưng từ lúc đó tôi có cảm giác H không coi tôi là bạn gái nữa. H bắt đầu nhìn tôi như là nhìn một thạc sỹ tương lai mà chẳng tương lai gì hay nhìn một cái trứng vịt, tôi cũng không biết nữa! Mỉa mai là ở chỗ là H đã “biến” ngay ngày hân hoan nhất của tôi, ngày tôi bảo vệ thành công luận văn thạc sỹ. Tôi buồn lắm vì H không hiểu 15 triệu thì có là bao nếu tôi bị dính lại cái môn quỷ quái này. Nếu tôi rớt, nói theo thuật ngữ là “không qua” thì nghe các anh, chị khoá trước nói là “thuế” còn nặng hơn nữa và rất khó để được thầy Võ Hoài Nam nhận tiền chống trượt một lần nữa. Mà dù tôi có đủ giỏi để “qua” thì làm sao tôi có thể “qua” khi mà tôi chưa “đóng thuế”.

Xin nói thêm về cơn ác mộng môn Anh văn của Học viện tôi.

Tôi dùng từ “cơn ác mộng” không biết có quá không nhưng nếu bắt tôi thay từ thì tôi sẽ thay là “nỗi ám ảnh”! Tôi phải trải qua 1 tháng ròng liên tục chớ không phải chỉ là những ngày cuối tuần như những môn kia. Không biết sao họ cứ nã “thuế” cho cái môn này. Tất cả cái thuế gọi là “Hỗ trợ đào tạo” mà họ đặt ra đều cao gấp hai, gấp ba lần môn khác và đóng rất nhiều lần. Chắc là họ biết học viên sợ môn Anh văn đáng nguyền rủa này nhất. Trong một tháng ròng rã, đằng sau mấy câu tiếng Anh sai bét của chúng tôi mỗi ngày ậm ừ lên lớp là một hoạt động chạy điểm ráo riết. Tôi may mắn được một chú lớp trưởng hiện đang là Phó....của một tỉnh nọ, rất đại gia cho vào đường dây, nhưng không được giảm đồng nào vì thầy Võ Hoài Nam - Trưởng Cơ sở Học Viện Khoa học Xã hội tại TP. Hồ Chí Minh, không thích kèn cựa, bớt một thêm hai, mất hay! Vả lại, đằng sau thầy Nam còn có thầy Võ Khánh Minh– Trưởng phòng Đào tạo Học Viện Khoa học Xã hội – trụ sở tại Hà Nội, là nhân vật chìa khoá, nếu không có người này, thầy Nam chắc cũng cua giò. Mà sao lại họ Võ nhiều thế nhỉ? Tôi tìm hiểu thì mới biết thầy Nam là em trai ruột của thầy Võ Khánh Vinh - Giám đốc Học Viện Khoa học Xã hội và thầy Minh chính là con trai trưởng của thầy Vinh. Một hôm tôi kể về mối quan hệ giữa ba người quyền lực nhất này của Học viện tôi đang theo học,cho sếp cơ quan tôi nghe, ông quắc mắt nói, “Tao không tin!”. Tôi về kể ba mẹ tôi, ông bà cũng có cách trả lời như sếp tôi. Người già bỗng nhiên trở thành đa nghi. Chuyện nhỏ như vậy mà cũng không chịu tin thì tin cái gì đây!

Học viện KHXH toàn thấy họ Võ. Này nhé: GS Võ Khánh Vinh, Giám đốc, kiêm Chủ nhiệm 3 khoa; Con trai đầu 30 tuổi TS Võ Khánh Minh, Trưởng phòng Đào Tạo, Phó Bí thư Đảng ủy cơ quan; Con trai thứ NCS Võ Khánh Linh, VIP Khoa Luật, Bí Thư Đoàn cơ sở; Em trai Võ Hoài Nam, Trưởng Đại diện cơ sở của Học viện tại TP Hồ Chí Minh; Cháu gọi ông Vinh bằng Cậu, tên Hiếu, Trưởng Đại diện cơ sở của Học viện KHXH tại Đà Nẵng.

Nói về môn Anh văn, cũng không thể không kể đến cô Nguyễn Thị Nhân Ái, người mà sau này tôi được chú lớp trưởng cho biết là thường “làm việc” với cô qua... tài khoản.. Cô này được mô tả là VIP của “dịch vụ chạy điểm”. Cũng đúng thôi, cô dạy và chấm bài bọn tôi mà. Bài thi thì nghe đâu sẽ được mang về Hà Nội chấm, là nơi có trụ sở chính của Học viện ngoài đó và sẽ được cắt phách, nhưng được cái nghe đâu em gái của cô Ái lại là nhân viên cắt phách, vào phách vào điểm tại Phòng Đào tạo. Thế là phẻ re rồi cho ai chịu khó “chung chi” rồi.. Ôi, từ đó tôi mới thấy thực sự ngưỡng mộ “đường dây thu thuế” này. Sao mà nó đảm bảo đến thế chớ! Thảo nào mà chú lớp trưởng có lúc nói: “Họ mà làm khó dễ căng ke mới là chết chứ. Nhận tiền là mừng rồi. Có biết chữ tiếng Anh nào không? Muốn thi lại hở?”. Chú lớp trưởng thật lỏi đời! Cuối cùng tôi đã đậu 53 điểm. Dư đến 3 điểm. Xin cám ơn các thày cô đã cứu vớt và đảm bảo cho sự nghiệp bằng cấp của những cái trứng vịt chúng tôi! Xem ra cũng còn rẻ mà chú lớp trưởng hén.

Sau đây, tôi nghĩ mình sẽ thiếu sót nếu không kể về kỳ thi môn Anh văn của Học viện Khoa học Xã hội cơ sở tại Tp. Hồ Chí Minh. Tôi không biết nó có xảy ra tiêu biểu ở cơ sở khác không. Này nhé, đoàn coi thi gồm có 5 đến 6 người - tuỳ thuộc vào số lượng học viên đợt đó ít hay nhiều mà họ có thể tăng hoặc giảm đi, và nghe nói từ Hà Nội vô. Đợt của tôi có gần 200 học viên thi, được xếp hình như là 4 phòng. Mỗi học viên phải đóng 2 triệu đồng tiền bồi dưỡng cho Hội đồng coi thi (vị chi đợt đó tiền “thuế” cho Hội đồng thi là gần 400 trăm triệu. Nếu tính thuế dịch vụ “trao tay” trực tiếp nữa thì một cuộc thi như vậy có khi lên đến hàng tỷ đồng tiền “thuế” chớ chẳng chơi!). Sau này tôi tình cờ được gặp lại một trong những giáo viên dạy và hỏi thi tôi, giáo viên này vô tình để lộ thông tin là không hề biết được số tiền “bồi dưỡng” mấy trăm triệu đó! Thế là tôi được hiểu thêm. Vậy mà tôi đã từng rất ác cảm với tất cả những giáo viên dạy Anh văn của Học viện vì tôi nghĩ tất cả họ đều là mắt xích trong “đường dây thu thuế”.

Tôi còn nhớ mãi hình ảnh thầy Võ Khánh Minh đút tay vào túi quần đi đi lại lại, phía ngoài phòng thi với khuôn mặt mà bên tư pháp và công an hay mô tả là “thi hành án”. Thầy soi “xuyên táo” vô mấy chị em mặc đầm, mặc đìa làm chị em đỏ cả mặt, quên cả chỗ dấu phao! Nghe mấy anh chị, cô chú lớp tôi nói thầy này vừa làm xong tiến sỹ đề tài Giáo dục quyền con người cho thiên hạ. Chắc là lúc này thầy đang ứng dụng thực tiễn đề tài chăng? Bên trong phòng thi, thì cô Ái gầm ghè đi qua đi lại, tưởng chừng như một tiếng ho của học viên cô cũng cảnh cáo. Mới đầu tôi rất ngạc nhiên. Tôi nhủ thầm, “Đã nhận tiền rồi mà!”. Sau đó tôi nhớ đến câu nói của ba tôi kể về những cuộc vượt biển cách đây hơn 3 thập niên, ba nói, “Những kẻ bắt người vượt biên nhiều nhất thì cũng chính là những kẻ đã bán bãi nhiều nhất”. Tôi hiểu ra và thấy thông cảm cho thầy Minh, thầy Nam và cô Ái lắm lắm.

Đó, các bạn thấy chưa? Chỉ là thạc sỹ thôi mà như vậy nói gì đến tiến sỹ. Hai chữ “tiền đồ” của giáo dục ở Học viện yêu dấu của tôi được nhấn mạnh ở chữ “tiền” các bạn à. Giờ tôi chỉ lo đi làm có tiền để nhắn tin gọi H đến trả nợ cho H chớ chẳng mong gì nối lại tình xưa với ảnh. Được cái an ủi là mỗi lần nghĩ đến tấm bằng thạc sỹ, tôi cũng phần nào sung sướng và hãnh diện. Hãnh diện vì có bằng thạc sỹ thì ít mà hãnh diện vì tôi đã có thể vượt qua được số tiền “thuế học” quá khủng (nhưng chắc là chuyện nhỏ đối với mấy anh chị cô chú toàn làm quan ở lớp tôi) cùng với những gian truân ngớ ngẩn trong hai năm để có tấm bằng đó thì nhiều. Thế nhưng cái gì cũng có cái nhãn tiền của nó: Giờ tôi nợ đầm đìa, gầy rộc vì di chứng của những ngày tháng chạy tiền đóng “thuế học”, mất người yêu vì họ không hiểu mình. Và không biết tại sao lúc nào cũng có ý nghĩ mình là MỘT THẠC SỸ TRỨNG VỊT.

Câu chuyện giáo dục ở Thời đại tân tiến & công nghệ tân kỳ

 Giáo dục thời công nghệ . 

trên báo mới vụ : cô giáo lôi túm học sinh phat quỳ trước lớp vì tội mua bánh , khóc đến kiệt sức …. 

Ngày trước Cam canh Bưởi diễn có tiềng , nhưng bây giờ bưởi diễn chạy khắp nơi , cứ có đất là trồng Bưởi diễn nên kiếm được Diễn xịn ít lắm ạ kkk

Nhất quỷ nhì ma thứ 3 học trò . Ma thì ko nhìn thấy . Quỷ đội lốt người XH bjo nhiều , cô - học trò thì là người thực việc thật . 

Ngày xưa  mong có cơm ăn áo lành để được đi học . Đến lớp thì sợ thầy cô hơn sợ bố mẹ . Thứ 2 đầu tuần chào cờ , vớ vẩn là đứng hàng danh dự dưới chân cột cờ thì xí hổ lém . 

Vào lớp đứng dậy đọc : 5 điều bác Hồ dậy . Bjo hỏi có đứa còn chẳng biết là 5 điều gì hì hì 

Từ thời xưa có câu : tiên học lễ hậu học văn - ở nhà thờ mẹ kính cha - muốn con hay chữ thì yêu kính thầy … bây giờ khó tìm thấy lắm ạ . 

có tài giỏi đến đâu mà ko có đạo Đức cũng vứt . 

Thời đại Tân tiến , công nghệ ra đời , mọi nội quy cũ gần như bỏ , thay thế bằng người công nghệ , trí tuệ công nghệ , ý thức đạo Đức cũng công nghệ .v.v. Và Vân mây . 

Nói các bác đừng ném e cho e là lạc hậu cổ hủ . Em thấy giáo dục như ngày xưa e đi học là lành mạnh , tư duy con người phát triển từ từ theo tự nhiên , giờ ra chơi thì nhảy dây , kéo co và các trò dân gian , học về thì nấu cơm , băm rau cho lợn ăn , đứa lớn chăm đứa bé để bố mẹ đi làm , học cũng phải tranh thủ , vậy nên ít vấn nạn hơn bây giờ . 

XH phát triển thì tốt .

 Hiii con nhà em ở nhà ngoan lắm , chịu khó lắm , ở thành thị nhà có điều kiện thì thuê giúp việc thì con cái làm gì có việc gì mà làm , bố mẹ thì mải Cày để kiếm còn lo tương lai cho các con , để con ko thua thiệt với các bạn thì các bạn có gì cũng cố cho con có nấy . 

Ngày nghỉ e đi chơi Bavi . Trên đường đại lộ thăng Long lên láng Hoà lạc , từng tốp các cháu học sinh - sinh viên  cặp đôi cặp ba phóng xe Lạng lách rú ga ầm ầm chạy với tốc độ gọi là quan tài bay . Điện thoại thì  toàn lại xịn xò nhưng gọi nói chuyện ko thể chấp nhận được , vì những danh từ ngôn từ ko thể chợ búa hơn , 

CN phát triển học sinh nữ có đứa 12-13t đã đi gặp bác sỹ khoa sản , CN phát triển game nét nhiều sinh ra bạo lực , rồi trầm cảm nọ kia . 

Đến lớp thày cô yêu cầu tắt điện thoại hoặc cất ko dùng trong giờ học , cô giáo nói là gây sự rồi đứa diễn đứa quay để tung lên mạng , ko ít các thày cô bị oan cho là : bạo lực rồi bị kiểm điểm - khiển trách thậm trí ra khỏi ngành . 

Học thì ko học toàn nghịch , dạy bảo ko nghe cũng rất bực mình . 

Ở nhà 1-2 đứa con lắm lúc còn loạn nhà , trên lớp mấy chục quỷ sứ chắc điên mất , tiết học có gần 1h mất đến  10’ chỉnh đốn lớp thì mệt thật . Hãy đặt mình vào cô để hiểu : nghề trồng người rất khó . 

Giáo dục cải canh cải ngồng mãi mà chưa cải thiện được . 

Em có cậu con nuôi cháu là : Trang Đào Công Minh . Học sinh giỏi Vật lý đạt huy chương vàng vật lý quốc tế năm 2021 . Cháu có hoàn cảnh rất khó khăn . Đi học với chiếc xe đạp mini cũ nhà từ Hoàng mai sáng đạp lên trường khoa học tự nhiên 182 lương thế vinh . Qua người quen nhờ cho con nghỉ trưa để chiều học tiếp . Lúc mới vào thấy con có cái túi nhỏ, khi bác bảo con ăn chưa , thấy lôi túi cơm mẹ nấu từ sáng mang theo ăn trưa . E rớt nước mắt thương quá bảo từ mai ko mang cơm , ăn với bác luôn . Rồi 7-8 bạn học cùng xin vào nghỉ trưa luôn . Em kể ra là để thấy các con cứ khổ chút , nghèo chút thì đa số thành đạt , còn ăn thừa mứa , cái gì cần bố mẹ đáp ứng ngay thì lại là họa ko riêng cho gia đình mà còn loạn XH . 

Đẻ con nuôi con vva ai chẳng thương , nhưng thương có nhiều cách ko nhất thiết là phải đáp ứng nhu cầu của con . Thỉnh thoảng nên ktra , động viên con , ko nên giao tất cả cho thày cô nhà trường  , rồi lại đổ tội cho thày cô . 

Tre bjo thì chúng nó có nhiều nhu cầu lắm , nhưng nhu cầu của cha mẹ là ngoan và học tốt nếu chúng làmđược  là may mắn rồi . 

Nhà e có thằng cháu ngoại học lớp 6 , đi học cả ngày,  về tối có 2 mẹ con mà thỉnh thoảng cũng ỏm củ tỏi ạ kkk

Hãy đứng trong hoàn cảnh các thày cô để hiểu và thông cảm . 

Sáng ra e lại hâm hâm tý , ai đọc mà thấy khó chịu thì bỏ qua , đừng buông lời ẩm ướt khó nghe ạ , vì mỗi người mỗi quan điểm và góc nhìn nhận khác nhau . 

Ngày mới chúc các bác vui khỏe . 

 Em dậy làm LÔNG RÂN đây ạ . Hì hì .

Học từ tiếng Anh

 Những điều này ko mang tính giáo điều. Nó khác với những cái hình thành từ lễ giáo, phong kiến vẫn còn phổ biến trong xh thấp kém, nơi con người bị giới hạn trong khuôn khổ chật hẹp, ko thể phát triển.

Từ vài điểm bác Tuỵ có ý kiến về giáo dục: Nói thẳng

 BỘ GIÁO DỤC VIỆT NAM HÔM NAY THỰC CHẤT LÀ BỘ PHẢN GIÁO DỤC, KHÔNG PHẢI NỀN GIÁO DỤC VIỆT NAM LẠC HẬU MÀ NÓ ĐÃ LẠC ĐƯỜNG, ĐI NGƯỢC LẠI NỀN GIÁO DỤC VĂN MINH NHÂN BẢN CỦA NHÂN LOẠI !

Trần Mạnh Hảo

Cái “tít” trên không phải của Trần Mạnh Hảo mà TMH chỉ trích lời GS Hoàng Tụy, nhà toán học lớn của Việt Nam phát biểu trong cuốn sách “Xin được nói thẳng” ( NXB Thế giới và Omega Việt Nam). Xin vào đường dẫn sau :

Nhớ những 'lời nói thẳng' GS Hoàng Tụy góp cho giáo dục - Tuổi Trẻ Online (tuoitre.vn)

Hay các bạn chỉ cần vào công cụ tìm kiếm đánh dòng : GS Hoàng Tụy góp ý về giáo dục, sẽ hiện lên rất nhiều báo in và bình luận những góp ý của GS. Hoàng Tụy như Thanh niên, tuổi trẻ, Phụ Nữ….

Trần Mạnh Hảo tôi viết bài báo này để chỉ ra những nguyên nhân khiến nền giáo dục nước ta là một NỀN GIÁO DỤC PHẢN GIÁO DỤC như sau : 

1-MỘT NỀN GIÁO DỤC LẤY DỐI TRÁ LÀM MỤC ĐÍCH :

- Bộ phản giáo dục đã lấy cuốn sách : “Cơ sở văn hóa Việt Nam” của GS TS Trần Ngọc Thêm làm giáo trình môn “văn hóa học” suốt hơn 30 năm nay dạy cho học sinh phổ thông và sinh viên các trường cao đẳng và các trường đại học. Cuốn sách này là cuốn sách ăn cắp một cách trắng trợn. Năm 1996, Trần Mạnh Hảo có viết bài : “GS.TS TRẦN NGỌC THÊM LÀ MỘT KẺ ĂN CẮP MỌI Ý TƯỞNG, MỌI MỆNH ĐỀ TRIẾT HỌC VÀ VĂN HÓA HỌC CỦA GS, TRIẾT GIA LINH MỤC KIM ĐỊNH ĐỂ VIẾT CUỐN “CƠ SỞ VĂN HÓA VIỆT NAM”” đăng hai kỳ trên báo Văn Nghệ . Như vậy, bộ phản giáo dục đã đồng nhất đạo đức, văn hóa của Việt Nam hôm nay là ăn cắp. Một nền giáo dục ăn cắp, văn hóa ăn cắp đã sinh ra một nền cai trị với cơ chế ăn cắp. Nên 98 % kẻ có chức quyền của Việt Nam hôm nay hầu hết là ăn cắp, là tham nhũng.

- Ông Nguyễn Thiện Nhân khi làm bộ trưởng giáo dục ( ông này có thành tích phá nát nền giáo dục Việt Nam) đã từng nói đại ý : nền giáo dục chạy theo thành tích của ta là một nền giáo dục thiếu trung thực, nghĩa là nền giáo dục dối trá.

2-MỘT NỀN PHẢN GIÁO DỤC BỎ DẠY MÔN VĂN HƠN 20 NĂM NAY, ĐỒNG NGHĨA VỚI VIỆC BỘ PHẢN GIÁO DỤC ĐÃ BỎ TÂM HỒN HỌC SINH, SINH VIÊN RA KHỎI NỀN GIÁO DỤC.

Hơn 20 năm trước bộ phản giáo dục đã nghe lời dụ dỗ của hai vị : GS. Nguyễn Đăng Mạnh & GSTS Trần Đình Sử ( ông Mạnh và ông Sử là thầy của nhiều ông bộ trưởng bộ dục) bỏ dạy môn văn là môn thẩm mỹ nghệ thuật, môn của xúc cảm tâm hồn, là môn dạy làm người quan trọng nhất của giáo dục để dạy một môn đểu cáng NGỮ VĂN là môn khoa học đi tìm nguyên lý khách quan của ngôn ngữ văn học, một môn của lý trí. Sở dĩ ông Mạnh và ông Sử quân sư cho bộ dục bỏ dạy môn Văn học là môn của xúc cảm sáng tạo để dạy môn NGỮ VĂN rập khuôn,  nhằm giúp các ông Mạnh và Sử bán văn mẫu do các ông và học trò viết ra hàng mấy trăm bài văn mẫu thu về cho các ông hàng triệu đô la.

3-MỘT NỀN PHẢN GIÁO DỤC MÀ BẰNG CẤP HẦU NHƯ ĐỀU ĐƯỢC MUA BÁN BẰNG TIỀN, CHÚNG TÔI GỌI LÀ TIẾN SĨ PHONG BÌ VÀ GIÁO SƯ PHONG BÌ.

4-MỘT NỀN GIÁO DỤC CHỦ TRƯƠNG TRƯỜNG CHUYÊN LỚP CHỌN ĐÃ NHƯ MỘT CÁI CHỢ TRỜI GIÁO DỤC.

5-“ DỐT NHƯ CHUYÊN TU, NGU NHƯ TẠI CHỨC” TẠO CƠ HỘI CHO NGƯỜI NGU DỐT MÀ CÓ CHỨC CÓ QUYỀN TIẾN THÂN VỚI SỰ HỌC GIẢ BẰNG THẬT.

6-“HỌC TÀI, THI LÝ LỊCH” , HẦU HẾT NGƯỜI GIỎI BỊ VƯỚNG LÝ LỊCH CHỈ NGƯỜI DỐT CÓ LÝ LỊCH TỐT MỚI ĐƯỢC LÀM QUAN.

7-MỘT NỀN GIÁO DỤC COI RẺ TRÍ THỨC, TRẢ LƯƠNG CHẾT ĐÓI CHO THẦY CÔ.

8-MỘT NỀN PHẢN GIÁO DỤC CHẠY ĐUA THÀNH TÍCH LÀ MỘT NỀN GIÁO DỤC NGỤY TẠO, KHÔNG CÓ THỰC CHẤT.

9-MỘT NỀN GIÁO DỤC BỊ CHÍNH TRỊ HÓA LÀ MỘT NỀN GIÁO DỤC VONG THÂN; VÍ NHƯ ĐƯA KHÁI NIỆM TÍNH ĐẢNG, TÍNH GIAI CẤP VÀO MÔN NGỮ VĂN THÌ KHÔNG CÒN MÔN NGỮ VĂN NỮA VÀ NÓ ĐÃ GIẾT CHẾT VĂN HỌC VÀ VĂN HÓA.

- 10 MỘT NỀN GD ĐĨ ĐIẾM, CHO SINH VIÊN NỮ NGÀNH SƯ PHẠM ĐƯỢC QUYỀN LÀM ĐIẾM CHỈ 3 LẦN, LÀM ĐIẾM TỪ 4 LẦN SẼ BỊ ĐUỔI THEO LỆNH CỦA BỘ TRƯỞNG NHẠ.

11- MỘT NỀN GIÁO DỤC ĐÃ BỊ MAFIA HÓA : MAFIA XUẤT BẢN SÁCH GIÁO KHOA, MAFIA GIÁO SƯ, MAFIA HỌC HÀM HỌC VỊ, MAFIA THI CỬ, MAFIA BIÊN SOẠN SÁCH GIÁO KHOA...

Nhiều bạn đọc gọi cho tôi bảo : một nền giáo dục phản giáo dục, phản văn hóa, phản nhân văn của Việt Nam hôm nay đang tạo thuận lợi lớn nhất cho Trung Quốc cướp nước ta. Than ôi, dân tộc này chắc không thể tồn tại nổi 50 năm nữa đâu. Khi muốn biết chế độ cai trị tốt hay xấu, người ta nhìn vào nền giáo dục. Ai có thể cứu nổi sự suy vong gần tới tận cùng của dân tộc Việt Nam chúng ta hôm nay ?

Sài Gòn ngày 24-7-2023

T.M.H.

Ảnh : GS Hoàng Tụy

10 Lessons I want my kids to learn...

1. CHOOSE kindness over being right

2.  MAKE mistakes & LEARN from them

3. If you're wrong, ADMIT IT.

4. Family is EVERYTHING.

5. Focus on LEARNING, not just grades.

6. Don't let anyone WRITE YOUR STORY.

7. Don't write OTHERS'stories for them.

8. Exercise your IMAGINATION.

9. Don't let anyone CHANGE you.

10. LIVE like tomorrow isn't promised.

Một nền giáo dục mới

 Muốn thay đổi xã hội, người ta cần phải cải thiện toàn bộ căn bản của nền giáo dục hiện đại

Thế giới ngày nay đang trải qua một giai đoạn khó khăn với những vấn đề phức tạp, không thể giải quyết, vì căn bản điều hành xã hội hoàn toàn dựa trên lý luận của tri thức. Tri thức là sản phẩm của đầu óc con người, phát xuất từ căn bản vật chất vốn có giới hạn. 

Điều con người cần hiện nay là Trí Tuệ hay sự hiểu biết toàn vẹn phát xuất từ tâm linh. Tri thức và trí tuệ khác nhau rất xa nhưng ít ai phân biệt rõ. Tri thức có tính cách thu vào, kết nạp, phân biệt và chịu ảnh hưởng của thời gian và không gian. Trí tuệ là giải thoát, cho ra, không phân biệt và vĩnh cửu nên không chịu ảnh hưởng của thời gian hay không gian.

Các phát minh khoa học kỹ thuật, mọi lý thuyết về kinh tế chính trị đều phát xuất từ căn bản tri thức - vật chất nên khó mà mang lại hạnh phúc thật sự cho nhân loại. Những sự kiện xây dựng trên địa hạt vật chất chỉ đem lại khoái cảm nhất thời những giá trị tương đối và thường bị chi phối bởi dục vọng. Dục vọng thôi thúc con người thu nạp vơ vét và tìm kiếm không ngừng, được cái này lại đòi thêm cái khác. Dục vọng dạy con người rằng càng nhiều càng tốt, càng sở hữu nhiều càng hạnh phúc thêm. Trong đời sống văn minh, nhu cầu của con người càng lúc càng nhiều hơn xưa, vì được kích thích bởi những phương pháp quảng cáo khéo léo để tạo sự tiêu thụ. Sự kích thích dục vọng này đã thúc đẩy con người trở thành ích kỷ, tham lam chỉ biết nghĩ đến mình thay vì người khác. Vì bản chất của dục vọng là hưởng thụ nên thế giới càng văn minh bao nhiêu, con người càng ích kỷ bấy nhiêu. 

Nền giáo dục đáng lẽ ra phải giúp con người biết mình, biết quay về với bản tính của mình, đã trở thành một nền giáo dục chú trọng đến việc đáp ứng nhu cầu hưởng thụ của con người. Hiển nhiên, trong sự hưởng thụ sẽ làm nảy sinh cảm giác tham lam, chia rẽ và đó chính là nguyên nhân của thảm trạng xã hội hiện nay. Người ta sẵn sàng làm đủ mọi việc, kể cả việc tranh giành, chém giết lẫn nhau chỉ vì nhu cầu hưởng thụ vật chất này.

Muốn thay đổi xã hội, người ta cần phải cải thiện toàn bộ căn bản của nền giáo dục hiện đại. Đã đến lúc con người cần phải được giáo dục về các giá trị tinh thần, các căn bản đạo đức, các quy luật trong vũ trụ mà các đấng giáo chủ đã chỉ dạy. Nhân quả là một định luật cần được giảng dạy rộng rãi để giúp con người ý thức rõ về những nguyên nhân cũng như hậu quả của những biến chuyển xã hội đã và đang xảy ra cho nhân loại. Sở dĩ các hiền triết trên Tuyết Sơn bằng lòng hướng dẫn cho tôi cũng không ngoài mục đích cảnh tỉnh nhân loại về các nguy cơ sắp xảy ra trong tương lai.

Lược trích Trở Về Từ Xứ Tuyết | Nguyên Phong.

Phương Tây: Đi học trường công lập (Dành cho ông bà cha mẹ đang khốn khổ chạy trường cho con cháu)

 GIÁO DỤC TIỂU HỌC Ở VƯƠNG QUỐC ANH...! 

  Năm 1993, tôi được cử đi học dài hạn ở Anh quốc. Học được vài tháng, tôi đưa vợ và con gái sang cùng. Trước đó một tháng, tôi đến một trường tiểu học công lập gần khu nhà trọ. 

  Gặp bà Hiệu trưởng, tôi trình bày việc xin học cho con gái. 

Bà Hiệu trưởng niềm nở hỏi : 

- Con anh tên gì? sinh năm nào? ở VN đang học lớp mấy?

- Thưa, con gái tôi là Hoàng Vũ Thu Hằng, sinh năm 1983, đang học lớp 4, ngày 15/9 tới sẽ đến London. 

- Vậy 9h ngày 16/9 anh đưa con gái đến trường.

Tôi ngạc nhiên, hỏi: 

- Tôi phải nộp giấy tờ gì? phải mua sách, vở, đồ dùng học tập gì ? học phí thế nào?

- Anh không phải nộp bất kỳ giấy tờ gì. Ở Anh quốc, trẻ em đến tuổi là đi học; không phải nộp học phí; không phải mua sách giáo khoa và đồ dùng gì cả; quần áo đồng phục cũng do trường lo. Thời gian học tại trường là 5 ngày/tuần; từ 9h - 16h, trưa ăn nghỉ tại trường. 

 Ngày 15/9, con đến London, tôi định cho nó nghỉ vài hôm rồi đi học. Không ngờ, khi chưa thấy con tôi đến trường như đã hẹn, ngày 17/9 bà Hiệu trưởng liền gửi giấy cho tôi, yêu cầu đưa con đi học ngay. 

  Mấy hôm thấy con sáng đi học tay không, chiều cũng về tay không, hớn hở, không có cặp, không mang sách vở gì về nhà, tối không làm bài tập gì cả; quen kiểu VN, tôi sốt ruột chạy đến gặp bà HT:

- Thưa bà HT, con tôi tối về không phải học gì ạ? Không có bài tập về nhà à? thứ 7, CN cũng không học gì à? 

- Không! anh yên tâm, con đã học đủ cả ngày ở trường rồi.

 Tôi mới vỡ lẽ: trẻ em trong tuổi học tiểu học, trung học cơ sở ở Anh quốc: 

- Bắt buộc phải đi học, bố mẹ không phải nộp bất kỳ giấy tờ gì; được học ở bất kỳ trường công lập nào, không phải theo khu vực hộ khẩu. 

- Học không mất tiền, không phải mua sách giáo khoa, vở, bút, đồng phục ...

- Chỉ học ở trường, về nhà không phải học gì thêm. 

- Chương trình học nhẹ nhàng, chú trọng kỹ năng và các môn như: bơi, nhạc, hoạ. 

- Con không đi học, bố mẹ phải chịu trách nhiệm, nặng có thể bị đưa ra toà, chuyển cho người khác nuôi...

(theo GS Hoàng Hoa- Bài copy từ trên MXH)

Quốc nạn giả dối

Thầy giáo Nguyễn Minh Trung (người dẫn đoàn Việt Nam) và nhà trường THPT Gia Định (nơi ông Trung làm giáo viên) đã ăn cắp bài thi Genius Olympiad 2023 của một nữ sinh trường khác để “giao” cho một nam sinh trường mình, bài thi này trúng giải, sự việc bùng nổ. 

Không dừng lại, cả thầy giáo Trung, cô hiệu trưởng Gia Định và gia đình của thí sinh “ăn cắp” bài không những không nhận lỗi mà còn lớn tiếng kêu oan, trơ tráo bịa đặt và đe dọa nạn nhân. Bây giờ thì ban tổ chức Genius Olympiad 2023 của Mỹ đã chính thức lên tiếng, xác nhận đây là một vụ gian lận nghiêm trọng, và hủy kết quả đối với thí sinh trúng giải, đồng thời thực hiện các biện pháp cần thiết đối với giáo viên hướng dẫn (ông Trung). Như vậy, sự việc đã rõ.

Vụ việc không chỉ là điều nhục nhã đối với các cá nhân “vừa ăn cắp, vừa la làng”, mà còn xấu hổ thêm cho cả ngành giáo dục lẫn thể diện của hai chữ Việt Nam trong mắt thế giới. Nhưng sự ăn cắp này có phải là cá biệt để khiến cộng đồng phải thảng thốt? 

- Không.

Nền giáo dục từ lâu đã vận hành trên một sự dối trá được chấp nhận như một lẽ thường. Hãy hỏi giáo viên cả nước xem được bao nhiêu người tự soạn giáo án, hay là chỉ lên mạng tải về và thay tên đổi họ? Hãy hỏi giáo viên xem những cái “Sáng kiến kinh nghiệm” suốt vài chục năm nay họ lấy từ đâu? Rồi nội dung các bài học thực chất là gì nếu không phải là học thuộc và cho học sinh chép lại, đi thi thì ra rả viết lại thứ văn mẫu ấy với những cảm xúc giả tạo? Rồi những giờ dạy “diễn” mỗi khi có người dự giờ kiểm tra mà trước đó học sinh đã được công khai bày cho sự sắp đặt giả dối. Bao nhiêu những giấy tờ vô bổ mà ai cũng biết là chẳng hơn gì mớ giấy lộn nhưng tất cả đều “thật lòng” làm láo, cốt để đủ hồ sơ. Những kỳ thi học sinh giỏi và điển hình là cuộc thi Sáng tạo Khoa học kỹ thuật, phần lớn là sản phẩm của thầy (đấy là chưa nói đến việc thầy đã lấy chúng từ đâu), thế mà cứ đến hẹn lại lên, bày ra những sản phẩm “siêu trí tuệ” chỉ cốt làm cho đẹp bộ mặt của trường, của sở, của ngành GD. 

Đối phó và đối phó, đó là hai chữ có thể khái quát tính chất của giáo dục hiện nay.

Tất cả đều đồng lòng nói dối. Nói dối riết thì “lộng giả thành chân”, họ tin luôn rằng đó là sự thật, là điều tốt đẹp cần duy trì. Nói dối từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên, quanh năm suốt tháng miệt mài diễn với nhau như những diễn viên hạng A.

Như thế, một vụ ăn cắp bài thi và trâng tráo đáp trả đến cùng, nào đâu phải là cái gì cá biệt, phải không? Nó chỉ là sản phẩm tất yếu của một môi trường giáo dục mắc bệnh thành tích giả dối đã di căn vào xương tủy. Những người làm giáo dục như ông thầy Trung và cô hiệu trưởng kia, họ chỉ xấu xa vì bị phát hiện; còn ngày ngày ở mọi nơi, người ta vẫn đang down bài giảng, down sáng kiến kinh nghiệm cùng bao nhiêu những kế hoạch giảng dạy và đủ thứ hồ sơ về làm của riêng bên cạnh những tiết dự giờ “biểu diễn” giả trân không chớp mắt; người quản lý biết, cấp trên biết, tất cả đều biết, nhưng chấp nhận, miễn sao đủ và đẹp là thành “lao động tiên tiến”, thành “chiến sĩ thi đua”...

Những kẻ như ông thầy Trung và bà hiệu trưởng Vân của THPT Gia Định tất nhiên là không xứng đáng có mặt trong môi trường giáo dục nữa, nhưng thử hỏi: đang có bao nhiêu những thầy cô như thế trong nền giáo dục Việt Nam với vô vàn biểu hiện và cách thức khác nhau? Giáo dục Việt Nam cần làm một cuộc thay máu chứ không phải chữa triệu chứng ngoài da.

Nam sinh lớp 10 “ăn cắp” bài thi là nạn nhân của người lớn, nạn nhân của giáo dục mắc bệnh thành tích giả dối; còn em nữ sinh bị cướp công cũng là nạn nhân, theo một cách khác. Nhưng trong nền giáo dục giả dối như đã nói, không chỉ 2 em, mà đau đớn thay, phần lớn đang bị làm hỏng, bị hủy hoại một cách vô cảm và tàn nhẫn. Cứ đọc những bài văn “nói dối leo lẻo” để được điểm theo quy định thì rõ mức độ tàn phá.

Khi giáo dục không khai phóng mà chỉ nhằm đào tạo con người công cụ thì nó không cách gì tự nắm tóc mình mà nhấc lên được. Ở đó, cả đến những người ngay thật cũng khó mà sống cho thẳng ngay. 

Lại nhớ lời của bà Diệp Thị Hồng Liên (cựu trưởng phòng khảo thí) trong vụ án gian lận thi cử ở Hòa Bình, nói giữa phiên tòa năm 2020: "Ai cũng gù, mình thẳng lưng sẽ thành khuyết tật". Đây là một sự thật cay đắng, tất nhiên không thể dùng để chạy tội, nhưng nó phản ánh cái khuyết tật của cả một hệ thống mà trong đó ngành giáo dục chỉ là một hợp phần. Ở đây, chẳng ai có thể vỗ ngực được, vì mỗi người vừa là nạn nhân, vừa là tội nhân, trừ khi anh đã hành động thiết thực để chống lại sự hủ bại ấy. 

Viết đây lại thấy xấu hổ quá, không dám nói to nữa...

Bài viết của Thái Hạo

(copy từ FB-Phạm Lưu Vũ)

Mẹ & Con

 

Tài năng VN và những tấm huy chương

 Ý kiến nói hàng chục ngàn “con gà” luyện thi Olympic toán quốc tế sau này không làm nên cơm cháo gì trừ Ngô Bảo Châu làm rạng danh nền toán học Pháp và đang cống hiến cho một trường đại học ở Mỹ.

Phải thừa nhận rằng nền giáo dục Mỹ tốt hơn Việt Nam. Chúng ta thường gửi con đi Mỹ học, không thấy người Mỹ nào xin học ở Việt Nam.

Sự phát triển của một người phụ thuộc hai yếu tố: di truyền và môi trường. Do các yếu tố di truyền nên người Việt Nam khó có thể ganh đua với người Mỹ trong các môn sức mạnh cơ bắp như chạy, nhảy… Nhưng với các môn thuần túy đầu óc và không cần đầu tư nhiều tiền thì có thể ngang ngửa như cờ, toán…

Về lý thuyết thì người Việt Nam cũng có số tế bào não như các dân tộc khác. Kiến thức cơ bản của nhân loại đã tích lũy được qua hàng triệu năm tiến hóa thì chúng ta có điều kiện tiếp cận như Mỹ nhờ có Internet.

Tóm lại nếu chỉ thi bằng bút chì và bàn phím, không thi vật tay thì Việt Nam có điều kiện ngang ngửa với Mỹ.

Còn môi trường, có lẽ cái này Việt Nam luôn thiếu.

Một ví dụ điển hình là việc Việt Nam tham gia thi Toán quốc tế từ năm 1974. Chúng ta tự hào là một nước bị chiến tranh tàn phá 20 năm mà vẫn đạt được huy chương này nọ, chỉ thua Liên Xô, Đông Đức và sau này thua Mỹ…

Thực ra là thế nào?

Tôi tham dự đội tuyển Việt Nam năm 1975. Đoàn nước ta có 8 học sinh (số lượng tối đa cho một đoàn) giành được một huy chương Bạc, 3 huy chương Đồng và đứng thứ 10.

Mỹ cũng tham gia lần thứ hai, có 8 học sinh giành được 3 huy chương Vàng, một huy chương Bạc, 3 huy chương Đồng và chỉ đứng sau Hungary và Đông Đức.

Tôi nhờ thầy Phan Đức Chính, Trưởng đoàn Việt Nam hồi đó, hỏi xem Mỹ chọn và dạy học sinh đi thi thế nào?

Mỹ làm thế này: Họ thông báo là thế giới tổ chức International Math Olympics. Mỗi nước được cử tối đa 8 học sinh phổ thông, tuổi dưới 19, cùng một Trưởng đoàn tham gia cung cấp bài thi (giới hạn trong kiến thức phổ thông) để hội đồng chọn ra 6 bài cho học sinh làm, và cùng chấm điểm tất cả các bài thi kể cả của đoàn mình. Chi phí đi lại nước dự thi chịu. Chi phí ăn ở trong quá trình thi nước đăng cai trả.

Mỹ sẽ cử đoàn đi, chọn các em dưới 19 tuổi, chưa học đại học. Nếu số lượng đăng ký trên 8 thì tổ chức thi loại, dưới 8 thì ai đăng ký đều được đi. Đoàn tự thu xếp kinh phí (gia đình cho tiền, xin tài trợ của tổ chức, cá nhân). Chính phủ Mỹ không cho tiền, cũng chẳng dạy dỗ gì cả. Mặc dù là trò chơi vớ vẩn nhưng Mỹ luôn đứng trong Top 3.

Việt Nam và các nước XHCN làm thế này: Từ cấp 2 (lớp 5-7) đã phải thi đấu vào lớp chuyên của trường, tỉnh/thành phố. Đến cấp 3 (lớp 8-10) lại thi đấu vào trường chuyên của Bộ Đại học, của tỉnh. Hình thành một loại “gà nòi” chỉ để thi đấu: Chuyên toán của Bộ Đại học có ĐH Tổng hợp, Sư phạm Hà Nội, Sư phạm Vinh. Chuyên toán của các tỉnh như Chu Văn An (Hà Nội), Lam Sơn (Thanh Hóa), Lê Hồng Phong (Nam Định)…

Rồi “bọn gà” này lại qua hàng chục vòng đấu để chọn ra 14 “con” vào đội tuyển toán quốc gia. Từ đó, sau 90 ngày khổ luyện qua 45 bài kiểm tra lấy ra 8 “con gà” để đi thi. Tiền tuy không nhiều nhưng do ngân sách Nhà nước chi trả cả.

Trước khi ra nước ngoài, Bộ Tài chính cho mỗi thành viên trong đoàn mượn một bộ comple, 2 áo sơ mi, một đôi giày, về thì phải trả, không có tất.

Thủ tướng Phạm Văn Đồng mời cả đoàn vào dinh đãi một bữa phở úy lạo trước khi lên đường và hỏi:

– Các cháu có nguyện vọng gì?

Đáng lẽ phải nói là quyết tâm mang vinh quang về cho tổ quốc Việt Nam anh hùng thì tôi lại bảo:

– Chúng cháu được cho mượn giày nhưng không có tất, đau chân lắm, cháu sẽ đi dép lê.

Dưới gầm bàn, thầy Chính đá tôi một phát khá đau.

Thủ tướng chảy nước mắt nói với ông Tạ Quang Bửu, khi đó là Bộ trưởng Bộ Đại học:

– Nước nhà vừa trải qua chiến tranh, còn nghèo lắm, nhưng một đôi tất sao không lo được cho các cháu?

Khi đó chỉ có đúng một loại tất của Trung Quốc bày bán ở cửa hàng Bách hóa Bờ Hồ giá 7 đồng một đôi.

Ngay lập tức, một núi công văn, điện thoại giữa Bộ Đại học, Bộ Tài chính và Văn phòng Chính phủ được trao đổi và kết quả đến chiều có văn bản cấp cho mỗi cháu 3 đồng để mua tất. 4 đồng thiếu thì bảo bố mẹ cho, bố mẹ không có thì bác Bửu bù. Có lẽ đấy là vụ PPP đầu tiên của Việt Nam.

Mặc dù thuần túy chuyên môn nhưng ngay từ năm 1975 đã có vô số yếu tố phi chuyên môn len vào quá trình lựa chọn:

– Phải có đủ thành phần nam, nữ.

– Phải cân đối số lượng giữa các trung tâm “gà” (hồi đó là Đại học Tổng hợp và Đại học Sư phạm).

– Các thầy từ lò Sư phạm rỉ tai cho “gà” của trung tâm mình đáp án trước các vòng kiểm tra.

– Thêm cả yếu tố đạo đức, lý lịch, thành phần giai cấp nữa. Trong đội tuyển năm 1975 có một bạn rất giỏi bị loại vì đã tố cáo các thầy Sư phạm “gà” bài cho học sinh trường mình. Lý do: “Thiếu ý thức kỷ luật, có vấn đề về đạo đức”. Có lẽ cũng là vụ “Đồi Ngô” đầu tiên của ngành giáo dục Việt Nam.

Duy nhất cậu này trong số mấy ngàn “con gà” khóa 1975 cho đến bây giờ còn làm toán và sống bằng nghề giảng dạy toán cao cấp tại một trường đại học danh tiếng của Mỹ.

Theo tôi biết thì hàng chục ngàn “con gà” đó sau này không làm nên cơm cháo gì trừ Ngô Bảo Châu đã làm rạng danh nền toán học Pháp và đang cống hiến cho một trường đại học ở Mỹ.

Thế khác nhau chỗ nào?

Khác nhau ở chỗ Chính phủ Mỹ dứt khoát không dùng tiền ngân sách tài trợ cho Khoa học, Văn hóa, Thể thao.

Nhà nghiên cứu khoa học, nhà văn, diễn viên, cầu thủ tự sống bằng tiền nghiên cứu theo hợp đồng với cơ quan Chính phủ hay với các công ty, giảng dạy, bán sách, bán phim, thi đấu. Thích thì tự hội họp với nhau mà trao giải Field, Oscar… phong nhau làm Giáo sư, Viện sĩ…

Còn Việt Nam thì suốt ngày cãi nhau về chuyện Nhà giáo Nhân dân, Nghệ sĩ ưu tú và xin Nhà nước tài trợ từ hát xẩm đến cầu lông.

Đào Quang Tiến

Nguồn: https://www.datviet.com/su-that-ve-huy-chuong-vang.../

[EDU-KIDS] Năng lực đọc sách của trẻ,

 1. Học sinh Việt Nam không có thói quen đọc sách. Rất nhiều sinh viên đại học mà tôi biết chưa đọc một cuốn sách nào từ đầu đến cuối, ngoài sách giáo khoa. Đa số không có thói quen đọc sách. Ngày không đọc là chuyện bình thường đến nỗi ngày có đọc khoảng 5-10 trang sách mới là chuyện lạ. Do đó, người lớn, những người đi làm, cán bộ quản lý, lãnh đạo, người làm chuyên môn, đặc biệt là các thầy cô giáo hầu như không có thói quen đọc sách. Chúng ta thường nhầm lẫn khi nghĩ các môn Toán, công nghệ, kỹ thuật, mỹ thuật không liên quan tới năng lực đọc.  Trẻ dốt và sợ Toán, công nghệ bắt đầu bằng việc không thể đọc và diễn đạt các ý tưởng trong các môn này. Những trẻ được cho là khá Toán hay công nghệ nếu không tiếp tục phát triển năng lực đọc, không thể phát triển nghề nghiệp của mình trong tương lai. Tôi đã từng rất phiền muộn về khả năng đọc, hiểu và diễn đạt của các kỹ sư CNTT dưới quyền và các học trò, đồng nghiệp. 

    2. Chương trình đào tạo phổ thông dành một thời lượng rất lớn với mục tiêu rõ ràng là học ngữ văn để đọc sách. Tuy nhiên, chương trình không tạo được thói quen đọc sách, và ít hơn chưa tạo ra được năng lực đọc sách có thể đo đếm và càng không có phương pháp đọc sách để học sinh có thể tư duy, diễn đạt và nâng hiệu quả đọc. Du học sinh Việt Nam rõ ràng thất thế khi theo học tại các trường đại học trên thế giới, với khối lượng bài đọc hàng tuần trung bình cỡ 250-400 trang/tuần. Tuy chưa có số liệu thống kê, nhưng chỉ nhìn vào năng lực đọc của người lớn đã đi làm, sinh viên đại học, học sinh trung học, có thể thấy đa số du học sinh, dù là tinh hoa của học sinh Việt Nam đi nữa, không thể đạt quá 60% khối lượng nói trên. Về lâu dài sẽ là một khoảng cách khó san bằng về tri thức và năng lực tư duy.

      3. Năng lực đọc sách không thể hình thành một sớm một chiều và phải rèn  luyện từ tiểu học. Chúng ta dạy trẻ biết mặt chữ, đánh vần và coi việc đọc là việc của trẻ, mặc cho chúng vật lộn với vô số khó khăn, trước hết là thấy được ích lợi, yêu thích việc đọc sách, rồi tới các phương pháp để nắm được thông điệp, học được cách diễn tả ý tưởng và suy nghĩ quan sát để liên hệ những điều đọc được trong đời sống. Số trẻ đọc sách thường xuyên đã ít, đọc để hiểu, nhớ và vận dụng được kiến thức còn hiếm hơn nữa. Một số trẻ hiếm hoi thông minh, thích đọc, đọc nhiều sẽ thấy một mớ kiến thức lộn xộn, hỗn loạn, không thể diễn đạt nổi. Thật là xót xa. Người làm cha làm mẹ không nên chỉ than vãn, chê bai mà nên vào cuộc đồng hành với các con, trước hết là có nhận thức về việc đọc, không lấy mình làm tiêu chuẩn của con. Chúng ta không đọc sách vẫn sống, làm việc không đến nỗi thua kém người xung quanh, không có nghĩa con cái chúng ta cũng có thể tiếp tục không đọc sách hoặc đọc sách thiếu suy nghĩ. Rõ ràng chúng ta đã thua kém các nước khác về năng suất lao động và sự sáng tạo. Xin đừng chỉ ra cho tôi các ví dụ thành công "tự hào dân Việt", bởi vì ngoại lệ chỉ  khẳng định quy luật.

     4. Một trong những điều tôi băn khoăn nhiều nhất là việc "biết đọc" không có chỉ số cụ thể để định hướng cho việc dạy. Và chương trình, sách giáo khoa của chúng ta không được thiết kế cho việc đó.  Vì vậy tôi muốn xây dựng một chương trình bổ sung cho trẻ dựa trên các chỉ số đó. Trước tiên, chúng ta hãy bắt đầu bằng tốc độ đọc. Tiêu chuẩn trên thế giới về tốc độ đọc trung bình của học sinh bước vào trường đại học phải từ 40-50 trang/giờ. Ở Tiểu học, học sinh phải đạt tốc độ độc 15-25 trang/giờ. Ở Trung học là 25-40 trang/giờ. Tất nhiên, hiệu quả đọc tính trên lượng kiến thức thu nhận được mới là quan trọng. Nhưng chúng ta nên chú ý rằng để đạt tốc độ trên 35-40 trang/giờ, học sinh đã phải có đủ kiến thức để có thể bỏ qua nhiều câu, nhiều từ không cần thiết hoặc đã biết quá rõ. Vì vậy tốc độ đọc cũng phản ánh kiến thức.

      5. Một chỉ số khác, sẽ rất quan trọng để theo dõi học sinh Tiểu học, và cũng có thể sử dụng để đánh giá sinh viên đại học cũng như để thiết kế chương trình đào tạo là thời gian trẻ có thể tập trung để đọc liên tục. Thời gian này sẽ tăng qua quá trình rèn luyện với lộ trình tiêu chuẩn sau: 7-10 tuổi: 15-30 phút, 11-15 tuổi: 30-40 phút, 16-18 tuổi: trên 50 phút.  Thời gian nghỉ giữa các khoảng thời gian đọc cũng giảm dần từ 20 phút xuống 5 phút. Điều đó có hệ quả đối với việc dạy trẻ Tiểu học là chúng ta cần bắt đầu tạo thói quen đọc cho trẻ, bắt đầu bằng 15 phút mỗi ngày và tăng dần tới 30-35 phút. Ngược lại đọc cũng là biện pháp rèn luyện tập trung tư duy. 

      6. Tốc độ đọc cũng phụ thuộc vào nội dung đọc. Nếu là một cuốn sách có chủ đề biết trước, tốc độ đọc sẽ nhanh hơn là một tập hợp các thông tin chọn ngẫu nhiên. Tốc độ đọc cũng phụ thuộc vào mức độ khó của nội dung. Chúng ta có thể tạm chia làm 3 loại như sau để tiện theo dõi. Dễ nhất là báo, tạp chí, tin tức. Sau đó đến truyện. Cuối cùng là sách chuyên môn. 

     7. Việc đọc cần phải rèn luyện đi đôi với viết và diễn đạt lại ý tưởng. Ở mức cao hơn diễn đạt phải ở mức trình bày, thuyết phục và tranh luận được. Ở mức này việc điều tiết được tốc độ suy nghĩ cho phù hợp với tốc độ diễn đạt cũng là quan trọng. 

     8. Cuối cùng việc đọc phải đạt được năng lực biết thâu tóm được thông điệp, nội dung cũng như ẩn ý. Học sinh phải phân biệt được đâu là thông tin quan trọng hay ít quan trọng hơn trong một văn cảnh. Đó chính là tiêu chuẩn đánh giá năng lực đọc cuối cùng của học viên chứ không phải là việc học sinh nhớ thuộc lòng được bao nhiêu như hiện tại.

Nguyễn Ái Việt (DEBRECEN.vidi72)

Hai nền giáo dục

Giáo dục Nam – Bắc Việt Nam 

 Kỳ 1: Nền tảng và khác biệt

Một chuyến hành trình khám phá nền giáo dục của hai đất nước Việt Nam, thời kỳ 1955 – 1975.

Từ năm 1955 đến 1975, hai chính thể Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (VNDCCH – Bắc Việt Nam) và Việt Nam Cộng hòa (VNCH – Nam Việt Nam) song song nắm quyền trên dải đất hình chữ S.

Hai quốc gia này được quốc tế công nhận tồn tại độc lập, với những đặc trưng riêng biệt. Từ kinh tế, chính trị, tôn giáo, đến đời sống văn hóa và tinh thần, hai miền Nam – Bắc Việt Nam lúc ấy đều khác xa nhau. Giáo dục cũng là một trong hằng hà sa số những điểm khác nhau ấy.

Suy nghĩ của người dân Việt Nam trong và ngoài nước về sự khác biệt giữa giáo dục của Bắc Việt Nam và Nam Việt Nam dường như đã trở thành quán tính, với rất ít thông tin, nhưng vô vàn định kiến.

Nhìn chung, chưa cần phải bàn gì đến tốt hay xấu, đa phần bạn đọc có lẽ cũng mường tượng ra được một hệ thống giáo dục thống nhất và có mục tiêu chính trị tại miền Bắc Việt Nam. Trường học là không gian để nuôi dưỡng và vận động những công dân mới khao khát xây dựng chủ nghĩa xã hội, những người sẵn sàng sống và hy sinh vì lý tưởng của Đảng Cộng sản và nhà nước Việt Nam.

Các nhà giáo dục miền Bắc được giao trách nhiệm thống nhất từ tư tưởng đến hành vi của học sinh, những người sẽ tuân thủ chương trình nghị sự cách mạng và mọi mục tiêu kinh tế ngắn hạn, dài hạn mà chủ nghĩa xã hội giao phó, cùng với đó là tinh thần quốc tế vô sản nồng thắm.

Tại miền Nam Việt Nam, hệ thống giáo dục phân mảnh hơn, lộn xộn hơn, song cũng nhờ đó mà tự do và phi chính trị hơn.

Các nhà giáo dục miền Nam Việt Nam ủng hộ một mô hình giáo dục đa dạng nhằm phản ánh sự khác biệt của các bộ phận dân cư. Họ thường nhắm vào việc xây dựng một danh tính công dân Việt Nam với những văn hóa và bản sắc đặc trưng, trong khi né tránh việc giới thiệu những luồng tư tưởng có phần quá Tây hóa, kể cả chủ nghĩa cộng sản.

Điều này nghe có vẻ đại đồng và hòa hợp, nhưng nó lại tạo nên một bức màn ngăn cách lớn giữa các cộng đồng, sự phát triển không đồng điệu trong giáo dục, dẫn đến việc thực hiện các chương trình quốc gia có phần lạc nhịp.

Song, những thông tin trên chỉ là lớp váng phủ mờ trên những khác biệt (và đồng nhất) giữa hai hệ thống giáo dục, mà bài viết dưới đây mong muốn đào sâu hơn. Nội dung trong bài sẽ điểm qua từ chương trình giảng dạy, ngôn ngữ, năng lực khoa học cho đến tâm tư và lý trí của những người tham gia vào hai hệ thống giáo dục.

Luật Khoa đăng bài viết thành hai kỳ. Trong kỳ đầu tiên, mời độc giả cùng quay lại điểm khởi đầu của hệ thống giáo dục hai miền: giáo dục thời Pháp thuộc.

***

Nước Pháp, nước Pháp

Điểm khởi đầu của cả hai nền sư phạm là sự kết thúc của hệ thống giáo dục – đào tạo thuộc địa của người Pháp. Thực tế cho đến nay, hệ thống này tốt xấu ra sao vẫn còn là một điều đáng tranh cãi. Dù thế nào, chúng ta cũng sẽ cần điểm qua một số dấu ấn quan trọng mà hệ thống đó để lại cho giáo dục cả hai miền.

Triển lãm Giáo dục Pháp vào tháng 9 năm 1942 tại Sài Gòn (La Foire Exposition) có lẽ phản ánh đầy đủ niềm tự hào mà những nhà đào tạo Pháp đã “dày công vun đắp” ở xứ Đông Dương, đặc biệt là tại Việt Nam.

Ở ngay cổng chào của triển lãm là bức phù điêu tiếng Pháp khắc chữ “Instruction – Ignorance” (Chỉ dẫn – Vô minh), ngụ ý con người được thừa hưởng sự thiếu hiểu biết, và chỉ có giáo dục mới giúp con người thoát khỏi sự mông muội.

Ngay cạnh đó là bức tượng bán thân của Philippe Pétain (còn được gọi là Marshall Pétain), người đứng đầu chính phủ Vichy của Pháp – do quân Đức Quốc xã dựng nên, thời điểm đó đang kiểm soát toàn bộ nước Pháp. Bên dưới là dòng chữ sơn son “La France educatrice” (Giáo dục Pháp).

Điểm tham quan đầu tiên là tượng của Alexandre de Rhodes, một thành viên của nhóm truyền giáo thuộc lãnh thổ Pháp. Ông là một trong những người đầu tiên sáng tạo ra chữ viết tiếng Việt bằng chữ cái Latin và Bồ Đào Nha, với mục đích đơn giản hóa ngôn ngữ nói tiếng Việt theo cách mà các nhà truyền giáo có thể hiểu.

Những dòng chú thích ca ngợi sự tiện ích của hệ thống chữ cái tiếng Việt (giờ đã mang tên Quốc ngữ) khi so sánh với các loại chữ tượng hình đến từ Trung Hoa phương Bắc; vai trò quan trọng của chính quyền thuộc địa trong những nỗ lực phổ biến tiếng Việt và giảm tình trạng mù chữ; giới thiệu đến dân chúng hệ thống kiến thức y – sinh, vật lý, chính trị – pháp luật của xã hội hiện đại.

Sẽ có người cho rằng người Pháp đang vẽ vời quá lên công lao của mình, nhưng nó không hẳn là sai. Dù người Việt Nam thường tự nhận mình là một dân tộc hiếu học và chăm chăm vào khoa bảng; các con số lại kể nên một câu chuyện rất khác.

Theo thống kê của tài liệu Making Two Vietnams của Cambridge Core, con số tham gia các kỳ thi Hội – kỳ thi phổ biến và quan trọng nhất để chọn ra quan chức của triều đình phong kiến Việt Nam tổ chức ba năm một lần – chỉ từ năm ngàn đến sáu ngàn người một đợt (tính đến khoảng cuối thế kỷ 17). Số lượng người biết chữ đến mức thông thạo tiếng Hán, tiếng Nôm, có thể tự mình tham gia vào các hoạt động hành chính, dân sự thông thường, do đó cũng không nhiều hơn con số này là bao nhiêu.

Ngược lại, chỉ tính vào năm 1940, hệ thống giáo dục thuộc địa đã thành công trong việc đưa 576.650 học sinh nhập học vào các cấp bậc học khác nhau, và việc áp dụng chữ Quốc ngữ giúp giảm thiểu tối đa thời gian cần thiết để xóa mù chữ.

Điều này hiển nhiên không làm giảm đi định hướng chính trị của các lực lượng nhận thấy sự tiện lợi của chữ Quốc ngữ.

Người Pháp cho rằng học tiếng Việt dựa vào hệ thống chữ Latin sẽ cắt bỏ đường nối văn hóa, kiến thức và di sản của thế hệ trẻ Việt Nam, vốn chỉ có thể hiểu văn thơ và sử sách ông cha nếu biết tiếng Hán. Theo họ, chủ nghĩa dân tộc và tinh thần yêu nước – phục quốc có thể được loại bỏ từ đó.

Nhưng ngược lại, các nhóm trí thức dân tộc chủ nghĩa và Đảng Cộng sản Đông Dương lại nhận thấy cơ hội lan truyền thông tin, tư tưởng chống thực dân dễ dàng hơn nếu họ tiếp thu và phổ biến chữ Quốc ngữ. Trường học, vì vậy, dù đều tiếp nhận chữ Quốc ngữ ban đầu do người Pháp phổ biến và hoàn thiện, lại trở thành chiến trường cho các hoạt động tranh giành ảnh hưởng chính trị của các phe phái.

Một đặc điểm khác cũng cần được lưu ý là người Pháp không để lại một di sản giáo dục có cấu trúc và tổ chức hoàn toàn thống nhất.

Có nhiều cách lý giải về vấn đề này. Nhiều người cho rằng cơ chế giáo dục “chia để trị” giữa Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ là chủ đích mà thực dân Pháp hướng đến. Số khác lại nói nó phản ánh đúng sự khác biệt về văn hóa, tập quán và truyền thống giáo dục các khu vực, vùng miền đất nước.

Theo ghi nhận của quyển Cultural Identity and Educational Policy in Colonial Vietnam (Danh tính văn hóa và Chính sách giáo dục tại Việt Nam thuộc địa), vào năm 1917, Toàn quyền Đông Dương – Tướng Albert Sarraut – đã từng cố gắng tập trung và đồng bộ hóa hệ thống giáo dục tại Việt Nam theo khuôn mẫu của hệ thống mà họ đã xây dựng một cách tương đối hoàn chỉnh tại miền Nam Việt Nam, thường gọi là các trường Pháp – Việt (Franco – Vietnamese schools).

Nỗ lực này gặp phải sự kháng cự mạnh mẽ của giới trí thức Bắc Kỳ và Trung Kỳ, từ đó nhanh chóng biến thành một cuộc khủng hoảng chính trị – xã hội. Kể từ năm 1926, ngoại trừ một hệ thống trường học công lập tương đối quy chuẩn và thống nhất do người Pháp quản lý tại miền Nam Việt Nam, các khu vực còn lại do hệ thống giáo dục tư nhân chiếm đa số, dù phong phú nhưng rất dễ bị “bật rễ”.

Như vậy, với những phân tích trên, có thể tóm tắt nền tảng của hệ thống giáo dục sư phạm mà người Pháp để lại ở Việt Nam theo những điểm đáng chú ý như sau:

1. Thống nhất được việc sử dụng chữ Quốc ngữ là chữ viết chủ yếu dùng cho hoạt động đào tạo; đồng thời cũng chuẩn bị sẵn một lực lượng trí thức, giáo viên, nhà giáo dục quen thuộc với tư duy và phương pháp giảng dạy, phổ biến chữ Quốc ngữ.

2. Hệ thống đào tạo, tuy nhiên, lại không được thống nhất. Chỉ có miền Nam Việt Nam duy trì được mô hình trường công theo tiêu chuẩn Pháp, trong khi ở miền Bắc thì có sự kết hợp giữa trường công và trường tư, với các trường tư chiếm đa số.

3. Do từng là chiến trường của việc tranh giành ảnh hưởng chính trị, hệ thống đào tạo công lập mà người Pháp xây dựng có xu hướng thúc đẩy tư duy “thách thức thẩm quyền”, dù họ không có chủ đích làm điều này. Từ thẩm quyền của hệ thống phong kiến thủ cựu cho đến thẩm quyền của hệ thống chính trị bản địa nói chung đều bị các sản phẩm của hệ thống giáo dục này thách thức.

Cơ cấu tổ chức, quản lý giáo dục: Sự khác biệt của ý thức hệ 

Các nền tảng trên nhanh chóng biểu hiện vai trò của nó sau năm 1954.

Đối với Bắc Việt Nam, sau khi chính quyền Hồ Chí Minh tiếp quản Hà Nội, tất cả các trường tư thục ngoài vĩ tuyến 17 bị giải tán. Trong khi đó, các trường công lập thì lại lác đác, thiếu gắn kết. Hệ thống này không có gốc rễ chặt chẽ như tại miền Nam Việt Nam, như chúng ta đã kết luận ở trên, nên mô hình giáo dục dành cho sinh viên, học sinh không còn lựa chọn nào khác là đi theo con đường do chính phủ định sẵn, đúng với tư duy quản lý tập trung của một nhà nước xã hội chủ nghĩa.

Tháng 3 năm 1956, chương trình cải cách giáo dục của nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chính thức có hiệu lực qua Nghị định 56/ND, với cấu trúc đào tạo 10 năm liên tục dành cho chương trình giáo dục phổ thông sao chép tương tự như của Liên Xô. Trẻ em bắt đầu nhập học từ độ tuổi 6 hoặc 7 vào lớp 1, trong khi lớp 10 cao nhất có thể nhận thanh niên từ 16 đến 20 tuổi.

Không chỉ vậy, hệ thống đào tạo “vùng cao” (Schools for Pupils of the Highlands) cũng được đặc biệt quan tâm. Theo báo cáo trực tiếp của VNDCCH, trong giai đoạn từ năm 1960 đến 1964 (trước khi chiến tranh Việt Nam chính thức bùng nổ), đã có đến 300.000 học sinh nhập học. Song trên thực tế, sự việc không đơn giản như vậy.

Ngoại trừ Tày, Nùng, Mường và một số dân tộc thiểu số khác có đóng góp tích cực vào Chiến tranh Đông Dương lần thứ Nhất (tức kháng chiến chống Pháp) và tin tưởng Việt Minh, các nhóm dân tộc thiểu số lớn như Thái và Mèo (hay H’mông) đều thù địch với nhóm lãnh đạo người Kinh này.

Theo ghi nhận của giáo sư Ken Post trong nghiên cứu Revolution, Socialism and Nationalism in Vietnam (Cách mạng, Xã hội chủ nghĩa và Dân tộc chủ nghĩa tại Việt Nam), người Thái và người Mèo đứng cùng chiến tuyến với người Pháp và từng được vũ trang để chống lại Việt Minh trong chiến tranh Đông Dương. Hai nhóm này vốn đã sẵn có thái độ thù địch truyền kiếp với người Kinh.

Mối quan hệ “cơm lạnh, canh nhạt” này được cụ thể hóa khi chính quyền Bắc Việt Nam thực thi Cải cách ruộng đất 1953 – 1954, can thiệp vào các vùng đất truyền thống của bộ tộc Mèo, trong khi đất đai lại được chia cho cán bộ đảng và người Kinh di cư vào các vùng đất mà người Mèo đang sinh sống (một trong số đó là vùng Tây Thanh Hóa). Căng thẳng đôi khi dẫn đến xung đột vũ trang lại tạo điều kiện cho chính quyền Bắc Việt đàn áp triệt để các xu hướng đòi tự trị, đòi đất của người Mèo, và áp đặt thành công hệ thống giáo dục xã hội chủ nghĩa lên các nhóm dân tộc thiểu số chống đối.

Cách làm này không khác mấy với cách mà Liên Xô tiếp cận tính đa dạng cộng đồng trong vấn đề giáo dục – đào tạo: Hệ thống giáo dục phải được quy chuẩn hóa, trải nghiệm lớp học và nội dung kiến thức giảng dạy phải được đồng nhất, và các nhóm dân tộc thiểu số phải được đào tạo chung để trở thành một phần thống nhất của toàn thể xã hội Việt Nam.

Hoàn toàn trái ngược với miền Bắc, hệ thống giáo dục của Việt Nam Cộng hòa – Nam Việt Nam tiếp tục duy trì hệ thống công mà người Pháp đã xây dựng; trong khi chấp nhận sự đa dạng rất lớn của các cộng đồng đang cùng tồn tại.

Hệ thống trường công tiếp nhận từ người Pháp thì tương đối phức tạp. Nó không chỉ có hệ thống trường phổ thông công lập bình thường, mà còn có các trường kỹ thuật, trường đào tạo chăn nuôi – trồng trọt, và thậm chí trường dành riêng cho con em thương – bệnh binh.

Riêng hệ thống trường tư thì phản ánh gần như đầy đủ sự đa dạng của xã hội miền Nam Việt Nam với các trường tư của nhiều nhóm tôn giáo khác nhau gồm Công giáo, Phật giáo, Cao Đài và Hòa Hảo.

Các trường học đôi khi còn được thành lập dựa trên căn cứ sắc tộc và ngôn ngữ. Tại trung tâm Sài Gòn và các khu vực thành thị đông dân cư, riêng người Hoa thôi đã thành lập hơn 162 trường mẫu giáo và trường tiểu học (với 74 trường nằm tại khu Chợ Lớn). Các trường này có sự tự chủ lớn với quyền đào tạo Hoa văn rất thoải mái, nhiều cấp học sử dụng toàn bộ chương trình bằng tiếng Hoa. Hiển nhiên, chính phủ có quy định số lượng tiết học giảng dạy tiếng Việt song song tối thiểu mới có thể được lên các cấp học cao hơn.

Một số nhóm khác lại khó khăn hơn trong việc hình thành nên hệ thống đào tạo riêng của họ. Ở Tây Nguyên, các nỗ lực Việt hóa người Thượng đều vấp phải các phản ứng dữ dội. Vào năm 1964, chính quyền lâm thời VNCH (sau khi Ngô Đình Diệm bị ám sát) chấp thuận yêu cầu của các lãnh tụ người Thượng, cho phép hoạt động giảng dạy đọc, viết và các môn học cơ bản bằng tiếng Thượng.

Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Tiến sĩ Gerald C. Hickey hoàn thành cho RAND, một tổ chức nghiên cứu chính sách công, thành tựu của thỏa hiệp này không hẳn là quá khả quan khi chiến tranh Việt Nam leo thang ngay sau đó. Hoạt động của Việt Cộng ở Tây Nguyên ngày càng tăng mức độ bạo lực. Việc nghiên cứu, soạn thảo bộ sách giáo khoa theo tiếng Thượng vì vậy vẫn chưa đạt đến mức hoàn chỉnh như kỳ vọng.

Ngoài ra, các nhóm dân tộc khác như Chăm, người theo đạo Hồi, hay người Khmer ở phía Tây Đồng bằng sông Cửu Long cũng có những trường học tư riêng biệt, dù họ thường hòa nhập tương đối tốt vào cộng đồng người Kinh và hệ thống trường công lập.

Cho đến tận khi chiến tranh Việt Nam gần kết thúc vào khoảng những năm đầu của thập niên 70, chính quyền Việt Nam Cộng hòa gần như không can thiệp gì vào hệ thống trường tư. Hệ thống này cũng có những bước phát triển ấn tượng, từ 55 trường vào năm 1955 đến hơn 500 trường vào năm 1970.

Thứ duy nhất mà chính quyền VNCH kiểm soát vào thời điểm này là cấu trúc lớp và cấp bậc, vốn sử dụng lại của người Pháp. Cấp tiểu học bắt đầu với lớp năm (thấp nhất) và kết thúc ở lớp nhất (cuối cấp). Trung học thì được chia làm hai cấp cơ sở (từ đệ thất đến đệ tứ) và phổ thông (từ đệ tam đến đệ nhất). Hoàn tất chương trình, học sinh sẽ nhận được bằng tú tài, có giá trị khá cao và có thể bắt đầu đi xin việc ở nhiều công ty, xí nghiệp… nếu họ không muốn tiếp tục học lên chương trình đại học.

Sự tự do và tự chủ của hệ thống trường tại miền Nam Việt Nam mang đến một bầu không khí học thuật cởi mở và sáng tạo hơn rất nhiều so với miền Bắc, và cũng là lý do nhiều người ca ngợi nền giáo dục Việt Nam Cộng hòa.

Song, người viết cho rằng hệ thống này xem thường tầm ảnh hưởng của giáo dục đến việc chuẩn bị cho xã hội thời chiến. Không chỉ vậy, việc tự do hóa những trường tư trong điều kiện tình hình chính trị xã hội còn chưa ổn định cũng khiến cho các vấn đề về thù hằn sắc tộc, thù hằn tôn giáo, hay thậm chí là thù hằn giữa một nhóm dân cư với chính phủ không được giải quyết một cách triệt để.

Từ năm 1964, khi chiến tranh Việt Nam bắt đầu leo thang, sự lộn xộn này trở thành điểm yếu chết người của chính trị miền Nam Việt Nam.

(Còn tiếp kỳ 2)

Huỳnh Công Đương

Học, học nữa, học mãi: nâng cao hiểu biết ở mọi lứa tuổi

 [Triết lý GD] Nguyên lý Tháo Lắp của Hướng Dương và Elon Musk

1. Một trong 3 phương pháp giáo dục chủ đạo của Hướng Dương là Tháo Lắp. Quá trình học tập trọn đời của một cá nhân đều liên quan tới tháo và lắp. Bắt đầu là tháo lắp đồ chơi, đồ gia dụng, tiến tới tháo lắp tri thức, văn bản và phát kiến. Tình cờ tôi tìm thấy bài báo này nói về bí quyết học tập của Elon Musk, có vẻ trùng với nguyên lý Tháo Lắp của Hướng Dương.

2. Elon Musk là một con mọt sách, mỗi ngày đọc 12 tiếng và tới 2 cuốn sách. Tuy nhiên, nếu chỉ đọc mà không biết cách đọc, đọc xong lại không biết sắp xếp như đa số người đọc sách, thì đọc vô ích, có khi lại ngộ chữ lẩn thẩn. Elon Musk làm điều đó dễ dàng, đọc nhiều vẫn sáng láng, sắc bén, sử dụng dễ dàng.

3. Hai kỹ năng giúp Elon Musk có trí tuệ và thành công siêu phàm là: đọc sách và tụ tập các chuyên gia. Đọc sách sẽ giúp ông tụ tập được các bạn bè là chuyên gia giỏi trong các lĩnh vực mà ông sẽ triển khai công việc. Nếu không đọc sách chỉ "dựa hơi" làm sao biết ai là chuyên gia và có chuyên gia nào thèm chơi với loại ấm ớ. Ngược lại, có bạn bè giỏi sẽ giúp ông có động lực và định hướng đọc sách tốt hơn.

4. Mỗi ngày Elon Must đọc sách 12 tiếng. Và điều quan trọng là ông biết cách sắp xếp kiến thức theo hình cây, mà ở thân rễ là các nguyên tắc chính. Ông từng nói "“It is important to view knowledge as sort of a semantic tree -- make sure you understand the fundamental principles, ie the trunk and big branches, before you get into the leaves/details or there is nothing for them to hang on to.”

Điều này hoàn toàn phù hợp với mô hình cây tri thức 37 của Hướng Dương.

5. Quan niệm của Elon Musk là trở thành expert generalist, là người có thể nghiên cứu rất sâu về các lĩnh vực khác nhau để có thể có năng lực chuyển và ứng dụng các tri thức ở các lĩnh vực khác nhau, thay vì các học truyền thống chỉ đi sâu và thành chuyên gia trong một lĩnh vực. Những người thành công trong quá khứ như Feynman, Neumann, Picasso, Leonard da Vinci, Poincare,... đều là những người học theo cách này.

6. Tất nhiên, ai cũng muốn giỏi nhiều lĩnh vực, nhất là ngày nay, mọi công việc đều phải kết hợp các tri thức rất tiên tiến, đòi hỏi nghiên cứu sâu ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Đa số phải tạm hài lòng trở thành chuyên gia trong một lĩnh vực hẹp để có thể hiểu sâu, do không đủ năng lực và thời gian. Tuy vậy, ngày nay trở thành expert generalist trở nên khả dĩ do có các công cụ công nghệ tuyệt vời và nếu theo phương pháp phù hợp. Thậm chí trong tương lai gần, điều đó càng trở nên bắt buộc.

7. Theo Elon Musk có hai nguyên tắc:

i. Tháo dỡ (Deconstruct) tri thức thành các nguyên lý cơ bản.

ii. Lắp ghép (Reconstruct) các nguyên lý cơ bản trong các lĩnh vực mới thành các tri thức mới

Ở đây việc dịch hai từ Deconstruct-Reconstruct là Phá hủy-Xây dựng lại thành Tháo dỡ-Lắp ghép, rõ nghĩa và dễ hiểu là theo nguyên lý Hướng Dương.

8. Tháo dỡ các tri thức đến khi chúng trở thành các "nguyên tố cơ bản", sẽ cho phép chúng ta xây dựng bất cứ thiết chế mới nào dựa trên các "nguyên tố cơ bản" đó. Đó là tư duy của thuyết nguyên tử, mô hình quark trong vật lý. Một cách tổng quát hơn, chúng ta cũng có các "nguyên tố cơ bản" của tri thức, tư duy, đó là các "nguyên lý cơ bản" mà Elon Musk tìm kiếm. Khi có "nguyên lý cơ bản" bạn sẽ học những điều mới rất nhanh, và nhớ rất lâu và chắc do liên hệ được với các tri thức đã biết.

9. Điều Elon Musk chưa nói tới là phương pháp Tháo dỡ và Lắp ráp theo nguyên tắc 37 mà tôi đã phát triển trên 20 năm nay, có thể áp dụng cho mọi người, và đã thành công với nhiều người, bất kể trong lĩnh vực nào, phục vụ công việc hay chỉ nâng cao hiểu biết, học tập, nghiên cứu và bất cứ lứa tuổi nào.

Nguyễn Ái Việt (DEBRECEN.vidi72)

https://www.lifehack.org/.../how-elon-musk-gains-massive...