Nền văn minh Maya là một trong những nền văn minh cổ đại vĩ đại nhất của châu Mỹ, phát triển rực rỡ từ khoảng năm 2000 TCN đến thế kỷ XVI sau Công nguyên, trước khi bị suy tàn sau cuộc chinh phục của người Tây Ban Nha. Người Maya sinh sống chủ yếu ở vùng đất ngày nay là miền nam Mexico, Guatemala, Belize, Honduras và El Salvador. Họ nổi tiếng với sự phát triển về thiên văn học, toán học, và hệ thống chữ viết biểu tượng phức tạp.
Kiến trúc Maya là một trong những điểm sáng của nền văn minh này, thể hiện qua các công trình kiến trúc đồ sộ, tinh xảo và mang tính tôn giáo sâu sắc. Người Maya xây dựng các thành phố lớn với những kim tự tháp cao chót vót, đền thờ, cung điện và quảng trường rộng lớn. Các công trình này không chỉ được xây dựng bằng kỹ thuật tiên tiến mà còn được trang trí tỉ mỉ với các bức phù điêu, tượng đài và tranh vẽ phản ánh thần thoại, lịch sử và đời sống hàng ngày của người Maya.
Một số ví dụ tiêu biểu của kiến trúc Maya bao gồm Kim tự tháp thờ Thần Rắn Kukulkan tại quần thể di tích Chichen Itza, ngôi đền của Thánh Văn tại Palenque, và thành phố cổ Tikal, nơi chứa đựng hàng loạt các công trình kiến trúc tuyệt mỹ. Những công trình này không chỉ minh chứng cho sự phát triển vượt bậc về kỹ thuật xây dựng của người Maya mà còn cho thấy tầm quan trọng của tôn giáo và thiên văn học trong cuộc sống của họ.
Các kiến trúc sư Maya sử dụng những vật liệu địa phương có sẵn, chẳng hạn như đá vôi ở Palenque và Tikal, sa thạch ở Quirigua, và đá núi lửa tại Copan. Các khối đá được cắt chỉ bằng các công cụ đá. Xi măng vôi nung được sử dụng để tạo ra một dạng bê tông và thỉnh thoảng được dùng làm vữa, như là bùn đơn giản. Các bề mặt bên ngoài được phủ bằng vữa stucco và trang trí bằng các chạm khắc nổi hoặc điêu khắc ba chiều. Tường có thể được ốp bằng các tấm đá ashlar mỏng đặt lên một lõi đá vụn, một đặc điểm của các công trình trong khu vực Puuc. Tường trong các tòa nhà Maya thường thẳng và tạo ra các góc sắc nét, nhưng một đặc điểm kỳ lạ được thấy ở Nhà của Thống đốc tại Uxmal (thế kỷ 10 CN) có tường ngoài nghiêng ra ngoài khi chúng lên cao (gọi là độ nghiêng âm).
Toàn bộ bề mặt bên ngoài sau đó được phủ vữa stucco và sơn màu sáng, đặc biệt là đỏ, vàng, xanh lá cây, và xanh dương. Các bức tường bên trong thường được trang trí bằng tranh tường mô tả các trận chiến, các vị vua, và các cảnh tôn giáo.
Đền thờ Chiến Binh là một công trình cao 40 feet (khoảng 12 mét) và rộng 133 feet (khoảng 41 mét). Ngôi đền trung tâm có những bức phù điêu khắc họa các chiến binh, đại bàng và báo đốm đang ăn tim người. Hình ảnh của các vị thần Tlalchitonatiuh và Chaac Mool cũng có thể được tìm thấy trong các chạm khắc này.
Đền thờ Chiến Binh là một trong những công trình ấn tượng và quan trọng nhất tại Chichen Itza. Đây có thể là tòa nhà Maya cổ điển muộn duy nhất được biết đến đủ lớn để tổ chức những cuộc tụ họp lớn.
Ngôi đền bao gồm bốn bệ, với hai bên phía nam và phía tây được bao quanh bởi 200 cột trụ tròn và vuông.
Tất cả các cột vuông đều được chạm khắc phù điêu với hình ảnh các chiến binh Toltec; ở một số nơi, chúng được nối liền với nhau thành các đoạn, được sơn màu rực rỡ và phủ một lớp thạch cao.
Lối vào Đền Thờ Chiến Binh là một cầu thang rộng với hai đoạn dốc bậc thang ở hai bên, mỗi đoạn có các tượng người cầm cờ để giữ cờ. Trước lối vào chính là một bức tượng Chaac Mool nằm ngửa.
Trên đỉnh đền, các cột hình rắn có dạng chữ S đã từng chống đỡ các thanh xà bằng gỗ phía trên cửa ra vào, nhưng chúng đã biến mất theo thời gian.
Các dấu hiệu thiên văn và các chi tiết trang trí trên đầu mỗi con rắn được chạm khắc xung quanh mắt. Trên đỉnh đầu mỗi con rắn có một bồn nông có thể đã được dùng làm đèn dầu.
Điện Tikal là tàn tích của một thành phố cổ nằm sâu trong rừng mưa ở Guatemala. Được phát hiện bởi Ambrosio Tut, một công nhân khai thác cao su, ông đã báo cáo về tàn tích này cho tờ báo La Gaceta của Guatemala, và địa điểm này được đặt tên là Tikal. Sau khi báo cáo này được tạp chí học viện khoa học Berlin tái xuất bản vào năm 1853, Tikal bắt đầu thu hút sự chú ý của giới khảo cổ và các thợ săn kho báu. Ngày nay, du khách tới tham quan Tikal không chỉ để khám phá lịch sử mà còn góp phần bảo vệ khu rừng mưa nơi đây.
Tikal là một trong những địa điểm khảo cổ và trung tâm đô thị lớn nhất của nền văn minh Maya thời kỳ tiền Columbus. Nằm trong khu vực khảo cổ học của lưu vực Petén, thuộc miền bắc Guatemala, địa điểm này thuộc tỉnh El Petén và là một phần của công viên quốc gia Tikal. Năm 1979, Tikal được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới.
Trong thời kỳ Maya cổ đại, Tikal là một trong những thành bang hùng mạnh nhất. Dù các công trình kiến trúc tại đây có niên đại từ thế kỷ thứ IV TCN, Tikal chỉ đạt đến đỉnh cao thịnh vượng vào thời kỳ cổ điển, từ khoảng năm 200 đến năm 900.
Trong giai đoạn này, Tikal thống trị khu vực Maya về mặt chính trị, kinh tế và quân sự, nhờ vào mối quan hệ mật thiết với thành bang Teotihuacan tại Trung Mexico. Có bằng chứng cho thấy Tikal đã bị Teotihuacan chinh phục vào thế kỷ thứ IV. Sau khi kết thúc thời kỳ hậu cổ điển, Tikal không còn xây dựng thêm các đền đài lớn, và cung điện của nó có dấu hiệu bị thiêu rụi. Những sự kiện này dẫn đến sự suy giảm dân số, cuối cùng khiến cư dân Tikal rời bỏ nơi này vào cuối thế kỷ thứ 10.
Đền Thờ Thánh Văn (Maya Cổ điển: Bʼolon Yej Teʼ Naah (phát âm tiếng Maya: [ɓolon jex teʔ naːh]) có nghĩa là "Ngôi Nhà của Chín Mũi Giáo Sắc Nhọn") là công trình kim tự tháp bậc thang lớn nhất tại địa điểm Palenque của nền văn minh Maya tiền Columbus, nằm ở bang Chiapas, Mexico hiện đại.
Công trình này được xây dựng đặc biệt để làm lăng mộ cho K'inich Janaab' Pakal, ajaw (vua) của Palenque vào thế kỷ thứ 7, người đã cai trị thành phố trong gần 70 năm. Việc xây dựng đền thờ này bắt đầu trong thập kỷ cuối đời của Pakal và được hoàn thành bởi con trai và người kế vị của ông, K'inich Kan B'alam II. Trong khu vực Palenque, Đền Thờ Thánh Văn nằm trong một khu vực được gọi là Sân Đền Thờ Thánh Văn, và nằm ở góc phải về phía Đông Nam của Cung điện. Đền Thờ Thánh Văn rất quan trọng trong việc nghiên cứu về người Maya cổ đại nhờ vào mẫu chữ tượng hình đặc sắc được tìm thấy trên các Thánh Văn, các tấm điêu khắc ấn tượng trên trụ đỡ của công trình, và các khám phá bên trong lăng mộ của Pakal.
Cấu trúc Công trình này bao gồm một ngôi "đền thờ" nằm trên đỉnh của một kim tự tháp tám bậc (tổng cộng có chín tầng). Năm lối vào ở mặt trước của tòa nhà được bao quanh bởi các trụ đỡ có khắc hình ảnh và các văn bản chữ tượng hình Maya mà ngôi đền được đặt tên theo. Bên trong đền thờ, có một cầu thang dẫn xuống hầm mộ chứa quan tài của Pakal.
Archic Vietnam (FB)
No comments:
Post a Comment