Suy ngẫm(1) - Sao lại phải giống nhau?
Tôi có thói xấu là hay chửi chính phủ. Bà Merkel luôn bị tôi phê phán là „thân tàu“, là „ngậm miệng ăn tiền“. Ông Schröder, thủ tướng của đảng SPD thuộc cánh tả, thì bị tôi phê là „đồng chí của bọn chủ“. Chính phủ mới toanh của ông Scholz thì tôi coi là bọn „vừa éo vừa run“. Nói ủng hộ Ukraine nhưng lại sợ Nga nó coi mình là bên tham chiến. Thế là có mấy cái xe tăng mà cứ thậm thà thậm thụt.
Nhưng ở Đức không ai coi những kẻ như tôi là „bất đồng chính kiến“ (Dissident), là „phản động“ (Reaktionär).
Khái niệm „bất đồng chính kiến“ (Dissident theo tiếng Latin „dissidēre" là „bất đồng, mâu thuẫn") dùng để chỉ một người công khai chống lại quan điểm chung hoặc đường lối chính trị, tôn giáo. Thời trung cổ và cận đại, thuật ngữ này chủ yếu được gắn cho những ai chống lại giáo hội thiên chúa.
Ngày nay trong các nền dân chủ tự do bày tỏ ý kiến của riêng mình là một quyền cơ bản và được coi là đương nhiên nên ở đó không có ai là người „bất đồng chính kiến“. Từ thời chiến tranh lạnh đến nay, khái niệm „bất đồng chính kiến“ chỉ còn được gắn cho các nhân vật đối lập trong chế độ độc tài và toàn trị.
Gọi là „đối lập“ chứ họ lấy gì mà đối với chả lập với cái hệ thống khổng lồ đó. Những vị được coi là vĩ nhân, được cả thế giới biết đến, được giải thưởng Nobel, có tác phẩm lưu truyền toàn cầu như Boris Pasternak, Alexandre Solzhenitsyn hay Andrey Schakharov còn chả có lấy một văn phòng kèm thư ký thì lực với lượng gì. Tên tuổi và uy tín của các ông chỉ giúp cho các ông không bị ăn đòn kiểu GULAG vào cuối đời.
Còn ở các nước thế giới thứ ba lạc hậu, ít được để ý đến thì cuộc đời „bất đồng chính kiến“ thật là thảm hại. Những người này khổ lắm. Nặng thì bị tù đày, hành hạ đến chết, nhẹ thì bị người ta ném cứt đái vào nhà. Vì đã chống lại đường lối của giới cầm quyền nên họ thường chấp nhận sự trừng phạt đối với bản thân. Nhưng họ đau nhất là: con cái đi học luôn gặp khó khăn, người thân thì bị đóng dấu vào lý lịch, bạn bè họ hàng thì xa lánh, hàng xóm thì ghẻ lạnh.
Khổ thế mà họ không chịu bỏ cuộc hoặc chặc lưỡi „Thôi thì uốn mình, hòa mẹ nó vào dòng chảy chung, cam chịu sống như mọi người cho xong“.
Đó là cái đáng nói nhất ở họ.
Dissident nếu viết lái thành Diss-Ident cũng còn có nghĩa là không chịu giống ai. Thế giới chúng ta phát triển được như ngày nay chính là nhờ tính khác biệt (diversity) của muôn loài. Sự khác biệt càng lớn, quá trình phát triển càng mạnh.
Bọn „Môi trường“ đang sống chết đấu tranh để giữ cho thiên nhiên được đa dạng sinh học như trước đây. Công nghiệp hóa và nông lâm nghiệp đơn canh đang đe dọa đa dạng sinh học. Rừng cà phê, cao su, rùng keo lai đang thay thế rừng nguyên sinh. Đồn điền chuối đang hủy hoại rừng già Amazon... Tất cả cây cối giống nhau cũng là một kiểu chết của hệ sinh thái.
Động vật cũng vậy: một quần thể càng nhiều khác biệt sẽ phát triển mạnh cả chất và lượng. Một quần thể khép kín, tự đồng hóa nhau, không chịu mở rộng ra ngoài sẽ suy kiệt giống nòi và ắt sẽ dẫn đến diệt vong (nạn Incest hay là sinh nở cận huyết).
Xã hội dân chủ, cởi mở, cho phép tự do tư tưởng, luôn giao lưu du nhập cái mới thì luôn tạo ra nhân tài trong mọi lĩnh vực. Ngược lại sẽ làm thui chột hết. Tôi đã viết về đề tài này trong bài „Tự do và con người sáng tạo“.
Vì vậy các nước có tự do không chỉ sản sinh ra nhân tài mà còn là nơi thu hút nhân tài. Người tài từ các xứ thiếu tự do cũng tìm cách bỏ mảnh đất chôn nhau của họ để đến đây. Họ đến đây để được phép „không phải nghĩ giống người khác“.
Nói vòng vo loằng ngoằng như vậy chỉ để khẳng định rằng: Bất đồng chính kiến không hề có hại cho bất cứ xã hội nào, mà thật ra là rất cần thiết. Kể cả khi trong các tư tưởng mà họ đưa ra không phải cái gì cũng tốt. Đại văn hào Solzhenitsyn lừng lững như vậy vẫn là một kẻ mang nặng tư tưởng đại Nga bệnh hoạn mà Putin bám vào đó để phát động chiến tranh.
Do đó nếu như ở Việt Nam có những người được gán cho cái mác "bất đồng chính kiến" một mặt ca ngợi dân chủ nhưng vẫn ủng hộ ông Trump tham quyền và thích độc đoán thì đâu có gì lạ.
Thiên nhiên đa dạng cần cả cây ăn quả, hoa thơm lẫn cỏ dại, cần có thú ăn cỏ, thú ăn thịt và cả côn trùng độc. Chúng bù trừ và và tạo lý do tồn tại cho nhau. Quan trọng là sự đa dạng.
Vì vậy cũng chớ có ảo tưởng nhiều ở những người „bất đồng chính kiến“. Họ cũng là người bằng xương bằng thịt như bạn và tôi. Họ cũng có những lo toan về cuộc đời, cũng cần tiền để sống. Họ cũng mang mọi đức tính tốt và xấu như người đời, cũng biết ghen tỵ, biết cãi nhau, gây xích mích. Điều nổi bật duy nhất là họ không chịu khép mình, chịu nấp sau đám đông để ù xọe sống. Họ dám nói ra điều họ nghĩ, dám hành động theo lương tâm của họ.
Tôi phục họ ở điều đó, nhất là ở Việt Nam, nơi mà sư sãi cũng cam kết đi theo kinh tế thị trường định hướng XHCN, nơi mà đảng viên thi nhau vào chùa cúng như tế sao, nơi mà trẻ em thèm „phiếu bé ngoan“ hơn cả bánh trái...
Tôi có nhiều bạn bè đã và đang nắm các chức vụ „tốt“ trong chính quyền. Tốt vì nó đủ cho họ một cuộc sống sung túc (hơn xa tôi), đủ địa vị trong xã hội, mà không đến nỗi bị nhòm ngó như hàng loạt các ông bộ trưởng, thị trưởng lần lượt khóc van xin trước tòa. Khi nói chuyện với tôi, họ tỏ ra rất thức thời. Ít ra là không ngu si đến mức coi „cần thép Formosa hơn là cá biển“, hay coi „Hoàng Sa, Trường Sa như những cồn cát chim ỉa“.
Họ biết rất rõ các vụ quan chức ra tòa và các vụ xử người bất đồng chính kiến.
Tháng 6.2009 tôi về Hà Nội tư vấn cho một đối tác xây mạng truyền hình DVB-T đơn kênh, phủ sóng toàn quốc. Mắt nhắm mắt mở mới sáng ra gặp một tay bạn kiểu này. Anh ta bảo tôi: Màn hình LCD bị tắt rồi“. Tôi hỏi: Màn hình nào?
Thì ra anh ta nói vụ Lê Công Định (LCD) mới bị bắt hôm qua.
-OK hiểu. Vậy sao gọi là màn hình?
-Vì cậu ta là luật sư sáng giá, đã có công góp phần bảo vệ các nhà sản xuất & chế biến cá ba sa Việt Nam bị phía Hoa Kỳ kiện vì tội bán phá giá. Không phải luật sư nào của ta cũng dám chơi với tòa án Mỹ nhé.
Có nghĩa là bạn tôi biết hết. Anh coi đám quan chức ngồi tù chỉ là „bọn không biết chùi mép“ và „không may“. Còn người bất đồng chính kiến thì bị anh coi là bọn „cầm đèn chạy trước ô-tô“.
-Thời này mà „cầm đèn chạy trước ô-tô“ thì tội nặng như tội "khi quân" thời xưa - Anh ta nói.
(Còn tiếp)
Nguyễn Xuân Thọ
Dù yêu nước ko kém các bậc tiền bối lão thành nhưng rất nhiều người vì những phản biện, ý kiến của mình lại bị quy tội/chụp mũ là thành phần ủng hộ thế lực thù địch chống lại nhà nước.
ReplyDeleteCái tinh thần yêu nước nào là đúng bây giờ mà còn mù mờ mới lạ. Qua những phản biện có lý, có thể tập hợp lại thành sự thật: Những chân lý ko được thừa nhận.
Đây là nguyên nhân đã kìm hãm sự phát triển, làm cho đất nước sai đường lạc hướng, bởi xu hướng đi theo cái ngoại lệ vô cùng thiển cận nhưng lại rất phổ biến ở ta.
Tôi cũng có thói xấu là nghi ngờ cái gọi là sáng suốt, là ưu tú của những người mà tôi cho là ko đủ tư cách lãnh đạo vì chỉ là những cái thùng rỗng kêu to!
ReplyDeleteNhưng tôi ko phải người thuộc tổ chức đối lập nào của chính quốc, nếu có thì tôi cũng gia nhập. Ít ra thì để chứng tỏ rằng mình cũng có hành động cụ thể. Nhưng rốt cục tôi cũng chỉ là người của tầng lớp dân đen ăn tục nói phét (như nhau) chứ chẳng làm được gì cho ra hồn, chẳng khác nhau mấy.
Châu Âu thời Trung cổ vô cùng kinh khủng trong bóng tối bao trùm của tôn giáo. Bất cứ cái gì đi ngược lại, chống lại trật tự thế giới của nhà thờ đều bị coi là tà thuyết.
ReplyDeleteNgay cả những nhà khoa học thấy trước ánh sáng của chân lý so với người cùng thời cũng bị giáo hội đày đọa/đối xử vô cùng khắc nghiệt, có người còn bị thiêu sống.