Nước Nga của Putin

PUTIN THỪA NHẬN NƯỚC NGA ĐANG CÓ NHỮNG VẤN ĐỀ NGHIÊM TRỌNG. ĐIỆN KREMLI ĐANG CHUẨN BỊ CHO ĐIỀU GÌ?

Aleksandr Motyl • Giáo sư Chính trị học, Rutgers University (New Jersey, Hoa Kỳ)

(NV.ua, ngày 8•1•2023) Vladimir Putin vừa thừa nhận rằng Nga đang có những vấn đề nghiêm trọng.

So sánh bài phát biểu năm mới gần đây của ông với một bài phát biểu tương tự mà ông đã đọc chỉ một năm trước đó, có một sự thay đổi đáng kể về giọng điệu, trọng tâm và ngôn từ, cho thấy sự lo lắng ngày càng tăng của Điện Kremlin về cuộc xâm lược Ukraine đang diễn biến. Hậu cảnh toàn bộ TP Moscow, nơi thường được dùng làm bối cảnh cho bài phát biểu chính hàng năm của Tổng thống Liên bang Nga, cũng đã biến mất. Thay vào đó, một Putin nghiêm túc đọc bài phát biểu của mình giữa phông nền là đội ngũ binh lính mặc đồng phục.

Chi tiết mang tính biểu tượng này rất quan trọng. Ở nước Nga hiện đại, bài phát biểu năm mới của nguyên thủ quốc gia là một truyền thống quan trọng, được thiết kế để tạo ra một thông điệp cho năm tới. Trong trường hợp này, Putin muốn truyền tải tâm trạng của đất nước đang đối mặt với viễn cảnh của một cuộc chiến kéo dài và khó khăn. Sau nhiều tháng coi thường cuộc xâm lược Ukraine, mà Nga gọi là "chiến dịch quân sự đặc biệt", giờ đây ông đã muộn màng thừa nhận mức độ nghiêm trọng của tình hình.

Chỉ một năm trước, vào ngày 31 tháng 12 năm 2021, Putin còn lạc quan hơn nhiều. Ông nói: “Chúng tôi thống nhất với hy vọng rằng một sự thay đổi tốt đẹp hơn đang ở phía trước chúng ta. — Bước sang năm mới, chúng tôi hy vọng rằng nó sẽ mang lại cho chúng tôi những cơ hội mới. Tất nhiên, chúng tôi hy vọng rằng may mắn sẽ đứng về phía mình, nhưng chúng tôi hiểu rằng việc thực hiện ước mơ của mình phụ thuộc chủ yếu vào chúng tôi.” Dòng cuối cùng trong bài phát biểu của ông ấy thẳng thắn đầy tình cảm: “Hãy để tình yêu lấp đầy mọi trái tim và truyền cảm hứng cho tất cả chúng ta đạt được mục tiêu của mình và chinh phục những đỉnh cao vĩ đại nhất. Vì lợi ích của những người thân yêu của chúng ta và vì lợi ích của đất nước duy nhất của chúng ta, Tổ quốc vĩ đại của chúng ta.”

Liệu đây có thể là cùng một Vladimir Putin, người đã lên kế hoạch tiến hành một cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine và đẩy châu Âu vào cuộc xung đột lớn nhất kể từ Thế chiến thứ hai? Trên thực tế, bất chấp việc Nga tăng cường quân sự quy mô lớn gần biên giới Ukraine vào cuối năm 2021 và mối quan hệ của Moscow với phương Tây xấu đi rõ rệt, không có sự kiện quan trọng nào trong số này được đề cập vào thời điểm đó.

Và thật là một sự thay đổi đáng kể mà chúng ta thấy một năm sau đó. Trong bài phát biểu năm mới dài 9 phút được cho là dài nhất trong 22 năm cầm quyền của ông, Putin đã đánh dấu sự xuất hiện của năm 2023 bằng cách đả kích thế giới phương Tây và cảnh báo rằng số phận của nước Nga đang bị đe dọa. “Phương Tây nói dối về hòa bình,” Putin nói.  “Phương Tây đã chuẩn bị cho sự xâm lược. Và bây giờ họ đang lợi dụng Ukraine và người dân của họ để làm suy yếu và chia rẽ nước Nga. Chúng tôi chưa bao giờ cho phép điều này và sẽ không bao giờ cho phép bất kỳ ai khác làm điều này với chúng tôi."

Đối tượng là người Nga trong nước cũng đã được Putin nhắc đến. Rõ ràng là ông ấy đã ám chỉ đến một số lượng lớn những người đàn ông trong độ tuổi nhập ngũ của Nga đã chọn rời khỏi đất nước vào nửa cuối năm 2022 thay vì tham gia cuộc xâm lược, ông lưu ý rằng mười hai tháng qua “đã đặt ra rất nhiều thứ, tách biệt rõ ràng lòng can đảm và chủ nghĩa anh hùng với sự phản bội và hèn nhát.” “.

Bài phát biểu kết thúc bằng một giọng điệu thách thức và đáng ngại khi Putin chỉ ra rằng sự sống còn của Nga với tư cách là một quốc gia độc lập hiện đang gặp nguy hiểm. “Cùng nhau, chúng ta sẽ vượt qua mọi khó khăn và bảo vệ sự vĩ đại và độc lập của đất nước chúng ta,” ông nói. “Chúng tôi sẽ giành chiến thắng cho gia đình của chúng tôi và cho nước Nga của chúng tôi.”

Không có những lời lẽ mang tính pha trò về tình yêu và sự tin tưởng như vào tháng 12 năm 2021. Không ước mơ mộng mơ, không hi vọng hão huyền. Lần này, bài phát biểu của Putin như hồi chuông báo động. Đương nhiên, phương Tây phải chịu trách nhiệm về mọi thứ, và bản thân nhà độc tài Nga hoàn toàn không chịu trách nhiệm về sự hỗn loạn mà đất nước của ông ta đang gặp phải.

Putin dường như tin, hoặc ít nhất là muốn công chúng Nga tin rằng, nước Nga đang mấp mé bên bờ vực thẳm và sự tồn tại của nước Nga, với tư cách là một quốc gia, đang gặp nguy hiểm. Trong bài phát biểu của mình, ông đã nhiều lần nói về sự cần thiết phải bảo vệ và giữ gìn nền độc lập của Nga. Điều này là điều rất đáng chú ý.

Trong những năm qua, Putin đã liên tục tuyên bố cam kết duy trì vị thế cường quốc của Nga và vai trò nổi bật của nước này trên trường quốc tế. Ông thường cáo buộc phương Tây muốn tiêu diệt Nga. Nhưng nỗi sợ mất độc lập đã là một vấn đề đối với người Ukraine, vùng Baltic và các nước láng giềng khác của Nga. Người Nga không có gì phải lo lắng.

Putin có nghiêm túc không trong bài phát biểu? Tất nhiên, ông ta có thể chỉ đơn giản là đang cố gắng hù dọa nhân dân trong nước và qua đó chuẩn bị cho công chúng Nga những hy sinh tiếp theo trong cuộc chiến vô ích và không có chiến thắng chống lại Ukraine. Mặt khác, ông và các đồng nghiệp của mình ở Điện Kremlin có thể thực sự cảm thấy rằng, bất chấp sự nỗ lực hết mình của họ, nước Nga đang gặp nguy hiểm.

Hơn một thập kỷ sau khi cuộc xâm lược Ukraine bắt đầu, đến nay chỉ còn rất ít nhà phân tích vẫn tin vào con đường dẫn đến chiến thắng của Nga. Ngược lại, nhiều người đồng ý rằng, các lựa chọn của Putin đang bị thu hẹp khi vận may quân sự của ông quay lưng lại với ông ta. Nga đã bị suy yếu rõ rệt bởi cuộc xâm lược thất bại. Một thất bại ở Ukraine có thể dẫn đến sự sụp đổ của chính Liên bang Nga hoặc biến nước này thành một nước chư hầu của Trung Quốc hoặc phương Tây.

Như vậy, bài phát biểu của Putin là một nỗ lực rõ ràng nhằm tổng động viên xã hội Nga và đặt cả nước vào tình thế chiến tranh. Vẫn chưa rõ khả năng nào sẽ đến nếu điều này sẽ được thực hiện? Nhưng có một điều chắc chắn: nếu năm tới tương tự như năm 2022 đối với Nga, thì không có khả năng Putin sẽ còn có thể đọc một bài phát biểu năm mới khác vào ngày 31 tháng 12 năm 2023.

Ngày 8 tháng 1 năm 2023

Kim Văn Chính chuyển ngữ