Thơ tình Hungary

 CHÙM THƠ TÌNH HUNGARY 

Hôm nay 11/4 là ngày Thi ca Hungary. Đúng dịp này năm ngoái tuần báo Văn Nghệ đăng Chùm thơ tình Hungary do mình dịch. Xin post lại chùm thơ cùng Lời giới thiệu đăng trên báo năm ngoái.

LỜI GIỚI THIỆU 

Nói đến thơ tình thế giới, độc giả Việt Nam thường nghĩ tới Puskin, Olga Bergholz (Nga), Shakespeare (Anh), Heinrich Heine (Đức) hay nhiều nhà thơ Pháp. Thơ tình Hungary ít được biết đến hơn, với phần lớn độc giả có lẽ chỉ một nhà thơ lớn người Hung được biết đến là Petőfi Sándor với bài thơ nổi tiếng Tự do và ái tình của ông qua bản dịch của Xuân Diệu (qua ngôn ngữ trung gian là tiếng Pháp):

"Tự do và ái tình

Vì các ngươi ta sống

Vì tình yêu lồng lộng

Tôi hiến cả đời tôi

Vì tự do muôn đời

Tôi hy sinh tình ái."

Petőfi là một trong những nhà thơ lớn nhất của Hungary, cũng là một anh hùng dân tộc. Ông là biểu tượng của cuộc cách mạng giải phóng đất nước năm 1848 với những vần thơ hùng hồn kêu gọi cả dân tộc vùng lên:

"Hỡi đồng bào, hỡi tất cả người Hung

Đứng lên đi Tổ quốc gọi oai hùng

Ngày hôm nay hay không bao giờ nữa

Chọn Tự Do hay Nô Lệ bần cùng!"

(Bài ca dân tộc)

để rồi hy sinh năm 1849 khi mới 26 tuổi. Chỉ trong 26 năm ngắn ngủi ấy, Petőfi đã sáng tác hàng ngàn bài thơ và thơ tình là một chủ đề lớn trong thi ca của ông. Bài thơ "Anh gọi tên em là gì" trong chùm thơ này được viết vào tháng một năm 1848. Nhà thơ dành toàn bộ tình yêu của mình trong đó cho người vợ trẻ mới cưới trước đó bốn tháng. Tình yêu đó càng quý giá hơn khi chỉ hai tháng sau nổ ra cuộc cách mạng chia ly cuộc sống vợ chồng son mới vừa trọn nửa năm.

Nói đến thơ tình Hungary không thể không nhắc đến Juhász Gyula. Không phải ngẫu nhiên mà có tới hai bài thơ của ông được chọn trong chùm thơ này. Cuộc tình đơn phương kéo dài hàng chục năm của ông với một nữ diễn viên trẻ ông chỉ gặp một lần để rồi âm thầm theo đuổi trong tuyệt vọng đã sản sinh ra chùm thơ Anna nổi tiếng đến nỗi nhiều lần trở thành đề thi văn học phổ thông. Có phải tình yêu? – Tình yêu với ông suốt đời chập chờn là câu hỏi, ông theo đuổi kiếm tìm, chấp nhận rằng:

"Hãy cứ đau đi, cứ đau dịu ngọt

Cứ ngốc nghếch, cứ lỡ lầm sai sót"

Nhiều lúc tưởng rằng:

"Năm tháng đến lại đi

Em cũng xa dần vào ký ức"

để rồi cuối cùng nhận ra rằng "Anna, em là mãi mãi"

"Cuộc đời tôi lầm lỡ bởi vì em

Em hiện hữu, muôn đời em ngự trị"

József Attila cũng là một nhà thơ lớn. Ngày sinh của ông được lấy làm ngày Thi ca của Hungary. Ông là một nhà thơ cách mạng nhưng bên cạnh đó mảng thơ trữ tình cũng chiếm một phần quan trọng trong sự nghiệp thơ ca của ông. Ta cảm nhận được tình yêu nồng cháy trong bài thơ Đêm hè, thịt da ta chạm vào nhau của ông trong chùm thơ này:

"Mùa hạ trời đêm

Bao thèm khát rơi vào anh cháy bỏng

Thịt da ta chạm vào nhau rát nóng

Cả cuộc đời như dồn hết vào đây"

Nhưng tình yêu đâu chỉ là những giây phút nồng nàn “Thịt da ta chạm vào nhau”, là những rung cảm khó nắm bắt của con tim khi ta tự hỏi “Có phải tình yêu”, là khi ta ngây ngất chiêm ngưỡng người bạn tình bên cạnh với bao cảm xúc không biết “Gọi tên em là gì”, chỉ biết rằng “Em là mãi mãi”. Tình yêu thực sự khi ta có thể là bạn chơi, cùng nhau chơi trò chơi cuộc đời như trong bài thơ Em ơi, em có muốn cùng chơi của Kosztolányi Dezső

"Này em ơi em có muốn cùng chơi

Muốn cùng nhau chơi suốt cả cuộc đời"

Kosztolányi Dezső  trước hết là một nhà văn. Có phải vì vậy mà ông nhìn tình yêu với góc độ thường nhật đỡ bay bổng hơn chăng. Tình yêu có muôn màu muôn vẻ. Sau những khoảng thời gian khắc khoải theo đuổi và rồi bùng cháy của buổi đầu gặp nhau, quen nhau và yêu nhau, đến với nhau thì còn cả một cuộc đời dài chung sống với nhau phía trước. Thật là đẹp nếu chúng ta có thể

"Chơi mà sống, chơi mà thành sự thật

Rải đầy hoa đôi ta nằm xuống đất

Muốn không em Cái Chết cũng cùng chơi?"

Xin trân trọng giới thiệu chùm thơ tình Hungary này

Petőfi Sándor - ANH GỌI TÊN EM LÀ GÌ

Anh gọi tên em là gì?

Khi miên man lúc hoàng hôn xuống

Mắt anh chạm vào mắt em

Thấy ngôi sao mai sáng rực

Anh đăm đăm như thấy lần đầu

Ngôi sao mà,

Mỗi tia sáng ánh lên

Là dòng suối tình yêu trong mát

Chảy vào anh về biển tình bát ngát

Anh gọi tên em là gì?

Anh gọi tên em là gì?

Khi em gửi cho anh cái nhìn hiền hậu

Như cánh chim câu dịu dàng sang đây đậu

Bộ lông ấm mềm hơn lụa hơn tơ

Chạm vào thật thích

Anh gọi tên em là gì?

Anh gọi tên em là gì?

Khi giọng em vang lên,

Ngân nga cây mùa đông giá mà nghe được

Thì cành khô kia cũng nẩy lộc đâm chồi

Vì cứ tưởng chim họa mi đang hót

Ngỡ mùa xuân bao mong đợi đã về

Anh gọi tên em là gì?

Anh gọi tên em là gì?

Khi môi em chạm vào môi anh

Tâm hồn ta tan vào nhau trong nụ hôn nồng cháy

Thế giới dẫu bao la cũng biến đi hết thảy

Hạnh phúc vĩnh hằng tràn ngập hồn anh

Anh gọi tên em là gì?

Anh gọi tên em là gì?

Người mẹ sinh thành của hạnh phúc nơi anh

Tiên nữ giáng sinh của thấu trời tưởng tượng

Em hơn cả mọi điều anh mơ ước

Em là thực tại chói lòa!

Em là duy nhất của lòng anh,

Món quà quý hơn thế giới

Ôi người vợ hiền xinh đẹp của anh ơi!

Anh gọi tên em là gì?

***

József Attila - ĐÊM HÈ THỊT DA TA CHẠM VÀO NHAU

Mùa hạ trời đêm

Bao thèm khát rơi vào anh cháy bỏng

Thịt da ta chạm vào nhau rát nóng

Cả cuộc đời như dồn hết vào đây

Nơi em chạm nồng nàn say đắm

Anh nhận ra đã từ lâu lâu lắm

Từ thuở biết đi tìm, người anh muốn là em!

Ôi gần xa và tất cả lạ quen

Có hiểu nổi về nàng không trời đất

Bản thân tôi không thể nào kham tất

Em quá nhiều cho một mình anh.

Ong bay rì rầm và thiên thạch vút nhanh

Tất cả làm nền cho tôi tuyên bố

Đồi nho kia bên cạnh nàng rất nhỏ

Chẳng là gì trời buổi sớm bình minh

Nụ hôn của tất cả đàn bà em mang nó trong mình

Làm anh sợ, rất nhiều khi anh sợ

Bởi hai ta quấn vào nhau nhiều quá

Sợi dây tình em cuộn cứ rối thêm

Chẳng hề chi ta vẫn khát vẫn thèm

Khi đá nặng đè lên anh dưới mộ

Và nhẹ nhàng em cưỡi gió về mây!

***** 

Juhász Gyula - ANNA, EM LÀ MÃI MÃI

Năm tháng đến lại đi

Em cũng xa dần vào ký ức

Trong tim tôi em chẳng còn thường nhật

Bờ vai em tôi không nhớ nữa rồi

Giọng nói thuở nào có lúc lướt qua tôi

Tuy biết vậy đã chẳng còn theo nữa

Rậm rạp rừng đời vùi sâu chuyện cũ

Gọi tên em tôi bình tĩnh lại rồi

Đã chẳng còn run trước ánh mắt người

Em chỉ một trong vô vàn ai khác

Thuở xa xưa thời trai trẻ điên rồ…

Chẳng thế đâu, em đừng có nghi ngờ

Chớ vội tin tất cả là vô nghĩa

Chớ vội tin ta chẳng còn gì nữa

Cuộc tình tàn em sẽ chẳng còn đây...

Em vẫn còn đây khi cà-vạt không ngay

Em vẫn hiện thân khi lỡ lời tôi nói

Trong những lá thư xé mà không gửi

Trong câu chào tôi nhầm gọi tên em

Cuộc đời tôi lầm lỡ bởi vì em

Em hiện hữu, muôn đời em ngự trị

Amen!

*****

Juhász Gyula - CÓ PHẢI TÌNH YÊU

Chẳng biết là gì, chỉ thấy thích thôi

Ngơ ngẩn hồn bay theo lời em nói

Tưởng ánh hoàng hôn về đây chiếu rọi

Ngôi sao ban chiều lấp lánh vời xa.

Chẳng biết là gì ngọt lịm thịt da

Khi ánh mắt em nhìn tôi bất chợt

Như giọt nắng vàng cuối chiều còn rớt

Dẫu trời đêm lạnh lẽo sắp về rồi

Chẳng biết là gì, chỉ thấy vậy thôi

Cuộc sống xung quanh bỗng dưng thật đẹp

Trái tim tôi em vuốt ve làm phép

Nấm mộ buồn theo gió bỗng vụt tươi

Chẳng biết tại sao mà thích thật nhiều

Hãy cứ đau đi, cứ đau dịu ngọt

Cứ ngốc nghếch, cứ lỡ lầm sai sót  

Xin lỗi em, nếu đó Tình Yêu!

*****

Kosztolányi Dezső - EM CÓ MUỐN CÙNG CHƠI

Này em ơi em có muốn cùng chơi

Muốn cùng nhau chơi suốt cả cuộc đời

Có muốn cùng đi vào nơi bóng tối

Làm trẻ con quan trọng chuyện tầm phào

Mặt nghiêm trang đầu bàn tiệc ngồi cao

Đem rượu rót để đong đong đếm đếm

Châu báu ngọc ngà cũng đem ra ném

Áo ngày xưa than thở mặc mà buồn

Rồi chẳng cần chi lại đã mừng rơn...

Này em ơi em có muốn cùng chơi

Chơi cùng nhau mọi thứ ở trên đời

Chơi đông lạnh chơi thu dài heo hắt

Chơi uống trà thơm ngát ấm làn hơi.

Này em ơi em có muốn cả đời

Hết mình sống với trái tim trong sạch

Thỉnh thoảng giật mình tiếng gì lách cách

Tháng mười một về di dạo ở ngoài xa.

Muốn không em chơi chim thú đa đa

Đi tàu hỏa, đi thuyền, đi du lịch

Chơi mộng mơ, chơi những gì em thích

Chơi làm người tình hay chơi đóng kịch

Khóc giả vờ hay sặc sỡ nghĩa trang.

Muốn không em sống mãi ở địa đàng

Chơi mà sống, chơi mà thành sự thật

Rải đầy hoa đôi ta nằm xuống đất

Muốn không em Cái Chết cũng cùng chơi?

PHAN ANH SƠN Dịch và giới thiệu

(Báo Văn Nghệ số 15, 12/4/2020  )

http://baovannghe.com.vn/chum-tho-tinh-hungary-1-2-20554... 

#phananhson_dichtho