Minh quân và sự thay đổi

 Đổi thế hệ,

     Người ta thường thấy các vua chết trẻ. Nhất là vua hay lãnh đạo tài thường chết trẻ. Không biết vì phải nghĩ mưu kế nhiều hay do tam cung lục viện và thê thiếp nhiều. Tuy nhiên ít ai nghĩ đến chuyện nếu các cụ sống thêm vài năm thì sao. Ta có thể giả thiết rằng nếu tất cả vị đứng đầu kể từ tù trưởng bộ lạc, vua, hoàng đế, chính khách, mỗi người đều thọ thêm 5-10 năm. Nếu vậy có lẽ chúng ta đang ở thời kỳ chiếm hữu nô lệ, hoặc đồ đá. 

      Khi nhà vua hoặc tù trưởng băng hà, đó là một cơ hội đổi mới chính sách, đổi mới nhân sự và đổi mới cách suy nghĩ. Có thể có thụt lùi, nhưng đó là thử nghiệm cần thiết để tiến lên. Nếu Hùng vương sống mãi, chúng ta sẽ mãi đúc đồng, không chịu dùng đồ sắt. Nếu An Dương Vương sống mãi, chúng ta sẽ mãi mặc áo lông ngỗng, xây thành ốc.  Nếu Hai Bà Trưng sống mãi chúng ta sẽ còn cưỡi voi. Nếu Quang Trung sống mãi, biết đâu ông không chiếm Trung Quốc và ngày nay chúng ta sẽ giống như Mãn Châu. Như vậy các vị tù trưởng sẽ mãi cố mài đá cho tinh xảo, và thêm vài ngàn năm mài đá là chuyện bình thường. Có thể rìu đá của chúng ta sẽ đẹp đẽ, mạnh mẽ, tinh xảo hơn những lưỡi rìu thấy ở bảo tàng rất nhiều. Chúng ta sẽ có những cung điện đá tráng lệ. Nhưng dù sao chúng chỉ là ..... đá.

       Có những chính sách tốt mà chết yểu do người chủ trương không đủ thời gian hoàn thành. Nhưng nói chung thì thay đổi thế hệ là bắt buộc. Tôi nghĩ Lê Thánh Tông, Minh Mạng, Trần Nghệ Tông sống quá lâu và bắt đầu có những điều nhảm nhí, nói đúng hơn thì những điều nhảm nhí vốn có của họ đã quá mức xã hội có thể chịu đựng. Cho dù họ đều là những bậc minh quân hiểu việc đời.

Nguyễn Ái Việt (DEBRECEN.vidi72)