Thức và Cách mạng của loài người

 1. Chữ Thức trong tiếng Việt, gốc Hán Việt, có nhiều nghĩa: như trong học thức, nhận thức là "biết", trong phương thức là "cách", lại có cả nghĩa "tỉnh ngủ". Mặt chữ Hán khác nhau.

     2. Tuy vậy, tôi cho rằng chúng ta đang đứng trước một cuộc cách mạng thứ ba của Lịch sử nhân loại là Cách mạng Tỉnh thức (từ này do con gái tôi gợi ý khi tôi tìm từ phù hợp).

     3. Theo Harari chúng ta đã trải qua 4 cuộc Cách mạng: Cách mạng nhận thức, Cách mạng nông nghiệp, Cách mạng Khoa học kỹ thuật và Cách mạng công nghiệp. 

     4. Cần nói chữ Cách mạng này được dùng với quy mô lịch sử nhân loại để phân biệt với các loại cách mạng liu tiu mang tính sách động chính trị như cách mạng văn hóa, cách mạng cam, hay mang tính kỹ trị kiểu cách mạng xanh, cách mạng công nghiệp 4.0.

     5. Tôi cho rằng Nhận thức là cách mạng thực sự, bởi vì con người biết suy nghĩ, phân biệt và nhảy lên vị trí chúa tể của muôn loài, làm chủ thế giới các loài vật. Nông nghiệp và Công nghiệp chỉ là các cuộc chuyển đổi phương thức sản xuất tất yếu, sau khi nhận thức, biết sử dụng công cụ và trí óc, không đòi hỏi đột phá hay quyết định cá nhân nào cả. 

     6. Bên cạnh đó, Cách mạng Khoa học Công nghệ không thể diễn ra một mình nếu thiếu các tư tưởng nhân văn, triết học, xã hội, giải phóng con người. Vì vậy tôi nhìn cuộc cách mạng này rộng hơn và gọi là Cách mạng Tri thức (Revolution of Knowledge). Cuộc cách mạng này cho phép con người làm chủ thế giới vật chất và cuộc sống của mình. 

     7. Ngày nay người ta nói tới máy tính lượng tử, phỏng não hay công nghệ AI,... và các cuộc cách mạng gì đó. Tôi cho rằng có thể dùng chữ cách mạng theo nghĩa hẹp. Các cuộc cách mạng này, nếu có không phải là cột mốc trong lịch sử nhân loại như Cách mạng Nhân Thức và Cách mạng Tri thức nói trên. Cuộc cách mạng mới này sẽ hướng tới Con người có mục tiêu đem lại Hạnh phúc cho Con người ở mức độ cao hơn. Tuy nhiên, con người cần quan tâm tìm và hiểu về chính mình nhiều hơn. Thực tế, đa số chúng ta không quan tâm tới những sự kiện xa hơn 13 tỷ năm ánh sáng, khoảng cách Planck hay năng lượng vài chục triệu TeV.  Thậm chí các thiết bị máy móc hiện nay có thể coi như tạm đủ. Lương thực nếu phân phối tốt hơn sẽ đủ dùng. Chúng ta ngày càng sẽ thấy nhu cầu lớn nhất là hiểu chính bản thân mình và đi tìm hạnh phúc, tự do và sự độc lập đích thực. 

     8. Giáo dục và Chăm sóc sức khỏe cần hướng về hạnh phúc của con người thay vì tạo ra một thế hệ máy biết tuân thủ và có sức bền, chịu ngược đãi, khổ dịch để hoàn thành nhiệm vụ. Công nghệ từ rất lâu chỉ có mục tiêu kiếm tiền cho một số tập đoàn trong cơn mê sảng của nhân loại, có lẽ sẽ phải hướng tới hạnh phúc của con người trong đó cá nhân và cộng đồng phải hòa hợp. Chúng ta đã lầm tưởng phương tiện thành mục đích và sai hướng. 

      9. Để làm được chúng ta cần phải Tỉnh thức, thực sự Tỉnh thức bằng Trí tuệ chứ không phải bấu víu vào Tôn giáo, Tín điều hay nấp sau lưng những tên tuổi lớn như Phật, Chúa, ông Hoàng, bà Chúa,... (cho dù họ rất vĩ đại và minh triết) để trấn áp nỗi e sợ và tự ti đang choáng ngợp trước những băn khoăn nhân thế quá lớn. Nói cho cùng, máy tính phỏng não, lượng tử, trí tuệ nhân tạo, sinh học lượng tử, sóng não,... đều là những chỉ báo tới sự quan tâm ngày càng tăng về Hạnh phúc đích thực của Con người. Đó chính là những cơn mưa đầu mùa của Tỉnh thức. 

     10. Mời các bạn tới nghe bài nói chuyện sắp tới của tôi về đề tài Các bí mật về con người và cách mạng Tỉnh thức: đổi mới giáo dục, chăm sóc sức khỏe và khoa học công nghệ. Chúng ta sẽ nói chuyện về Tam Thức có liên hệ với nhau thế nào.

Nguyễn Ái Việt (DEBRECEN.vidi72)