1. Cuối thể kỷ 19, nước Hungary rút khỏi đế chế Áo Hung, giành quyền độc lập. Ngài bá tước Eotvos, thân sinh của nhà vật lý nổi tiếng Eotvos Lorant với thí nghiệm làm tiền đề cho thuyết tương đối của Einstein, nhận chức Bộ trưởng giáo dục. Trong một thời gian ngắn, ông tiến hành một loạt cải cách mở đường cho nền giáo dục Hungary đầu thế kỷ 20.
2. Có lẽ không đâu trên thế giới có nhiều trường trung học tốt như ở Budapest vào những năm 1920-1930. Đó là kết quả của Bộ trưởng Eotvos. Bản thân ông khi bất đồng với chính phủ, cũng từ chức mở trường trung học. Người ta hay nói đến trường đại học kỹ thuật Budapest đã sản sinh ra nhiều nhân tài lừng danh thế giới. Nhưng thực ra nó chỉ hưởng lợi từ hơn một chục trường trung học xuất sắc.
3. Tất nhiên người hưởng lợi là dân tộc Hungary. Nếu không mắc phải kiếp nạn với 2 thế chiến, nước Hung có thể đã trở thành một quốc gia hùng mạnh. Dù vậy đến bây giờ người Hung vẫn còn được thừa kế các giá trị một thế hệ tài năng và đông đảo trưởng thành từ các trường trung học Budapest.
4. Hưởng lợi trực tiếp nhất là nước Mỹ và nền khoa học công nghệ thế giới, khi thế hệ ”nguời sao Hoả” đổ bộ vào nước Mỹ trong Thế chiến 2, thực hiện dự án Manhattan, chế tạo bom nguyên tử, đưa nước Mỹ thành cường quốc số 1 thế giới về KHCN, và tạo ra rất nhiều kỳ tích KHCN cho thế giới.
5. Có lẽ chúng ta nên tập trung vào trung học hơn là đại học và tiểu học.
Nguyễn Ái Việt (DEBRECEN.vidi72)
No comments:
Post a Comment