Saturday, January 25, 2025

Lược sử loài người: Từ Cách mạng Nông nghiệp đến thế giới của CNTB

Sapiens: Chúng ta, chúng nó và câu chuyện của giai cấp công nhân & nông dân 

Con người và sự phân chia trong phân biệt

Khi ko thể dung hòa, con người có tư tưởng loại trừ và chia thành 2 phần (ko phải theo giới tính): gồm "chúng ta" và "chúng nó".

Chúng ta, hay phe ta, cùng chia sẻ ngôn ngữ, tôn giáo và phong tục. Tất cả chúng ta ĐỀU có trách nhiệm với nhau, nhưng ko có trách nhiệm gì với chúng nó.

Chúng ta luôn luôn khác biệt với chúng nó, và chẳng vướng mắc/nợ nần chúng nó điều gì cả. Chúng ta ko muốn thấy bất kỳ ai trong số chúng nó trong vùng thuộc về chúng ta và cũng chẳng mảy may quan tâm về những gì thuộc về chúng nó.

Chúng nó, thậm chí còn ko phải là người, chỉ chúng ta mới là con người thực sự!

Thế giới đã tồn tại với nhiều đế chế và các trật tự được thiết lập bao trùm tất cả cho đến nay. Dù chứa đựng những vấn đề phức tạp mang sắc thái chủng tộc của nhiều nền vh khác nhau thì thế giới đa cực hiện nay vẫn thừa nhận sự thống nhất cơ bản của toàn thế giới. Vì vậy vẫn có sự tồn tại của những nguyên tắc chi phối mọi lúc mọi nơi cùng với trách nhiệm chung của loài người (trên quan điểm xem thế giới loài người là 1 gia đình mà những đặc quyền của cha mẹ gắn liền với trách nhiệm phải lo cho quyền lợi của con cái của mình).

Các trật tự thế giới khác nhau làm nảy sinh những cuộc tranh đoạt những vùng ảnh hưởng (ở châu Á là Trung Hoa với sứ mạng Trời ban là Thiên mệnh). Chúng tồn tại với tầm nhìn mới từ thời cổ đại cho đến sau này, đến các nguyên thủ LX và TT Mỹ.

Theo những diễn biến trong thế kỷ 20, cuộc xâm lấn và áp đặt trật tự mới của châu Âu đã kết thúc cùng chủ nghĩa thực dân sau những nỗ lực dung hòa, ko mang tính hủy diệt, mà chỉ cố gắng vô hiệu hóa sức phản kháng của các dân tộc vì độc lập chống lại sự bành trướng của chủ nghĩa đế quốc.

Từ lịch sử, có thể thấy: trái ngược với quan điểm của phương Tây xem thế giới công bằng là thế giới gồm các quốc gia độc lập, Trung Hoa là hình mẫu của thời kỳ đen tối và bất công.

Xu hướng của thế giới là hợp lại trong 1 trật tự chung, ko tách thành các công quốc nhỏ. Sự hợp nhất là động lực mang lại kết cục của thế giới, sớm hay muộn cũng sẽ thành công!

Điều này ko xoá bỏ thế giới, vì các đế quốc đã và đang đóng vai trò quyết định trong việc hợp nhất nhiều nền vh nhỏ thành các nền vh lớn trong mục đích biến "chúng nó" trở thành "chúng ta".

Ra đời và phát triển từ cuộc Cách mạng Nông nghiệp cách đây 12.000 năm, nông dân là những người góp phần chủ yếu định hình lịch sử cho đến ngày nay. 

Giai cấp công nhân hình thành cùng cm Công nghiệp, theo Marx, họ đại diện cho phương thức sx tiến bộ hơn từ 200 năm qua. Và học thuyết của ông đã đặt họ vào vị trí có vai trò quan trọng đặc biệt với số phận của loài người trên phạm vi toàn thế giới.

Khởi đầu với cuộc cm Khoa học cách đây 500 năm, thế giới đã chứng kiến sức mạnh của con người trong sự tăng trưởng phi thường. Những người nông dân và các nền vh xa xưa đều ko có khái niệm về sự tiến bộ cho đến khi xuất hiện cuộc Cách mạng Khoa học. Đối với họ, thời hoàng kim thuộc về quá khứ. Nhưng đã có 1 thế giới khác khi khoa học mang lại sự tiến bộ và điều ko thể biết trước này đã đến từ châu Âu khi trung tâm quyền lực thế giới đã chuyển sang châu Âu từ thế kỷ 18. Và cho đến bây giờ, hầu như tất cả mọi người, ở mức độ lớn hơn so với mức họ muốn thừa nhận, đều có trang phục, tư tưởng và thị hiếu châu Âu. Ngay cả TQ hiện nay, đang giành vị trí số 1 thế giới, cũng được xây dựng trên mô hình sản xuất và tài chính châu Âu.

Đại diện của sức mạnh công nghệ châu Âu, phép màu tạo nên sự phi thường làm cho châu Âu vượt trội hơn châu Á là giai cấp công nhân, dù công trạng thuộc về những nhà khoa học châu Âu.

Những người châu Âu đã quen với suy nghĩ và hành động theo phương thức khoa học và CNTB, ngay cả trước khi họ được hưởng bất kỳ 1 lợi thế kỹ thuật nào.

Và câu chuyện của thế giới chỉ thật sự bắt đầu nếu tất cả đều từ những sự việc thuận tình và hợp lý. Đó là cuộc hôn nhân giữa khoa học và đế quốc. Và 1 trật tự thế giới khác đã được sinh ra từ đây.

Trong thế kỷ 20, những nền vh phi châu Âu mới tiếp nhận 1 tầm nhìn toàn cầu thực sự.

Algeria và VN là những nước đầu tiên đánh bại Pháp, 1 cường quốc châu Âu chiếm lợi thế áp đảo về lực lượng, kỹ thuật và kinh tế. Đây là những bước đầu dẫn đến sự sụp đổ quyền bá chủ của châu Âu.

Và cuộc chiến tranh VN giáng đòn nặng nề xuống người khổng lồ Mỹ cũng là chiến thắng vì được hỗ trợ bởi 1 mạng lưới trong hệ thống chống thực dân toàn cầu và vì họ đã tìm ra cách khai thác phương tiện truyền thông thế giới để phục vụ cho cách đánh trường kỳ bằng chiến tranh du kích (mà VN gọi là chiến tranh nhân dân).

Những nước nhỏ bé thắng siêu cường cho thấy: nếu cuộc chiến tranh ko có tính đại chiến nhưng khi nó trở thành 1 vấn đề toàn cầu thì phần thắng sẽ thuộc về bên có được sự ủng hộ mạnh mẽ trên phạm vi toàn cầu với xu thế chung. Vì vậy, cả Pháp và Mỹ đều nhanh chóng nối gót Anh.

Khoa học và CNTB đã hình thành nên di sản quan trọng nhất mà CN đế quốc châu Âu để lại cho hậu thế trong thế kỷ 21. Châu Âu đã ko còn cai trị thế giới nữa, nhưng khoa học và CNTB vẫn đang phát triển mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

CNTB

Niềm tin vào xu thế toàn cầu cuối cùng đã dẫn đến sự thay đổi to lớn. Ngay từ năm 1776, trong cuốn Của Cải Của Các Dân Tộc/The Wealth of Nations, Adam Smith đã nêu những vấn đề được coi là bản tuyên ngôn kinh tế học quan trọng nhất của mọi thời đại. Trong đó, ông lập luận v/v càng nhiều lợi nhuận càng cần nhiều nhân công hơn. Suy ra sự gia tăng lợi nhuận của những cá nhân khởi nghiệp là cơ sở cho việc gia tăng sự giàu có và thịnh vượng của tập thể. Đây là nền kinh tế mang tính "đôi bên cùng có lợi". Châm ngôn của Smith "Khi lợi nhuận tăng người chủ cơ sở sẽ thuê thêm nhân công", chứ ko phải là "Khi lợi nhuận tăng, người chủ Keo kiệt sẽ cất tiền vào két, và chỉ lấy ra khi muốn đếm chúng".

Điều này cũng có nghĩa, theo đó lợi nhuận phải được tái đầu tư vào sx. Và cứ thế gia tăng lợi nhuận nhiều... vô tận.

Trong tín ngưỡng tư bản mới, điều thiêng liêng nhất là: Lợi nhuận của sx phải được tái đầu tư vào sự gia tăng sx.

Điều đó giải thích tại sao lý thuyết kinh tế về tiền bạc được gọi là "CNTB".

Thời Trung cổ là thời đại hoàng kim của giới quý tộc hào phóng trong những cuộc vui và tiêu dùng xa xỉ. Chỉ 1 số ít trong số họ thử tái đầu tư lợi tức bằng việc tăng sản lượng nông nghiệp trên đất của họ với những giống tốt hơn hay tìm kiếm những thị trường mới.

Giới quý tộc này đã bị thay thế bởi 1 tầng lớp ưu tú mới, họ là những tín đồ đích thực của tín ngưỡng TB.

CNTB hiện đại đã vượt xa hơn 1 học thuyết kinh tế. Nó bao gồm 1 lý thuyết đạo đức (về cách ứng xử và giáo dục gia đình) với nguyên lý cơ bản cho rằng: tăng trưởng kinh tế chính là ân điển tối cao vì công lý, tự do và cả hạnh phúc, tất cả đều phụ thuộc vào tăng trưởng kinh tế.

Sau cuộc cm XHCN Tháng 10 ở Nga và sau khi Thế chiến Thứ 2 kết thúc, sự tham lam của CNTB phần nào được kiềm chế (ít nhất là do thực tế từ ảnh hưởng của Marx và sự sợ hãi trước CNCS).

Thế giới vẫn tiếp tục thay đổi, thế giới mà trật tự do CNTB tạo ra (để nhà TB điều hành) cần có 1 nỗ lực nhằm quản lý tất cả theo cách khác so với hiện tại mà sự tăng trưởng có thể trở thành 1 trò lừa đảo khổng lồ.

Câu chuyện trở lại như với Cách mạng Nông nghiệp và tương tự như vậy, chúng ta có thể ko thích CNTB, nhưng ko thể sống thiếu nó.

Cm XHCN Tháng 10 Nga mở đầu cho sự tìm kiếm sự bình đẳng giữa mọi người. Những người đi theo con đường của Lênin muốn xóa bỏ đặc quyền của người giàu khi coi tiền bạc hơn các bản chất phổ quát của mọi người, 1 thứ mà với người giàu và người nghèo là giống nhau.

ĐQX khác với các giáo phái nhân văn XHCN khác bởi thuyết phân biệt chủng tộc mà Hitler đề cao với chủng tộc Arya là hình thức cao nhất, tiên tiến nhất của nhân loại (dân tộc thượng đẳng). Dân tộc Đức phải được bảo vệ và phát triển, đồng thời, các hình thức thoái hóa của Homo Sapiens như người DT, người La Mã, người đồng tính hay mắc chứng tâm thần phải bị cách ly và thậm chí là tiêu diệt.

Chủng tộc Arya được ĐQX đề cao vì cho rằng người Đức có những phẩm chất tốt nhất - tính duy lý, vẻ đẹp, tính toàn vẹn và sự siêng năng. Tất cả đều cho thấy họ vượt trội hơn các chủng tộc khác.

(Lược ghi từ Sapiens - Lược sử loài người của Yuval Noah Harari)

4 comments:

  1. Từ thực tế VN, ngôi sao của phong trào chống thực dân, có thể thấy: sau 1945, cuộc cm tiếp nhận các giá trị phương Tây đã tuyên bố đòi bình đẳng với những kẻ thực dân đi chinh phục. Chính phủ VNDCCH giương cao ngọn cờ tự quyết, thực hiện cuộc cm XHCN ở miền Bắc, tất cả đều là di sản phương Tây.
    Nếu muốn nhân danh lịch sử phán xét tất cả các đế quốc đều mang tính chất xấu xa vì chúng được hình thành bằng máu và duy trì quyền lực bằng sự áp bức và chiến tranh thì thế giới ngày nay, hầu hết, đều dựa trên những di sản của đế quốc.
    Nếu theo định nghĩa đế quốc là xấu, điều này nói gì về chúng ta?

    ReplyDelete
  2. Một ví dụ khác là Ấn Độ. Cuộc chinh phục của Anh đã tạo ra Ấn Độ thời bị trị và Ấn Độ độc lập ngày nay.
    Nhà nước Ấn Độ hiện đại là 1 đứa con của Đế quốc Anh. Người Anh đã làm thiệt mạng hàng triệu người Ấn, đã ngược đãi những cư dân Nam Á này, nhưng họ cũng đã thống nhất các vương quốc, lãnh địa với mâu thuẫn bộ tộc của tiểu lục địa này. Họ đã tạo ra 1 ý thức dân tộc chung trong 1 cơ cấu hành chính, đã xây dựng mạng lưới đường sắt rất quan trọng cho sự hợp nhất về kinh tế và tiếng Anh vẫn là ngôn ngữ chung, 1 ngôn ngữ trung lập mà người bản xứ nói tiếng Hindu, Tamil và Malayalam dùng để giao tiếp.
    Những di sản của người Anh để lại là 1 nền dân chủ, ngôn ngữ toàn cầu, hệ thống giao thông và pháp luật, cricket và tập quán uống trà của những quý ông người Anh kênh kiệu.
    Bất kể con người đang đi theo con đường nào, đầu tiên đều phải thừa nhận sự phức tạp này của thế giới, phủ nhận hiện tại theo cách phân chia quá khứ một cách đơn giản là phủ nhận những nền văn minh đế quốc. Và hệ quả của nó dẫn tới là: ko cuộc giải phẫu học thuật hay chính trị nào có thể cắt bỏ những di sản này mà ko giết chết bệnh nhân.
    Dĩ nhiên có thể đi theo những trường phái tư tưởng tìm cách xóa bỏ vh con người của CN đế quốc với những tuyên bố cho 1 nền văn minh đích thực, tinh khiết, ko tội lỗi, nhưng ko dẫn đến đâu cả (trừ khi chúng ta sẵn sàng thừa nhận rằng: mình thường đi theo sự dẫn đường của những kẻ xấu.)

    ReplyDelete
  3. Đế chế toàn cầu đang được rèn đúc trong thời đại của chúng ta, ko bị chi phối bởi bất kỳ quốc gia hay 1 dân tộc cụ thể nào. Và ngày càng nhiều người lựa chọn đế chế sau khi đắn đo có nên đi theo tiếng gọi của quốc gia và dân tộc cùng với lòng trung thành như 1 sự ràng buộc của họ, điều tưởng như đã là lẽ thường của những người yêu nước xưa nay.

    ReplyDelete
  4. Trong nỗ lực thống nhất, dù xây dựng hay xung đột đổ máu, lựa chọn cuối cùng là những gì ko thể ko làm để mang lại 1 nền vh phát triển hơn, có lợi nhiều hơn và vì 1 cộng đồng lớn hơn.

    ReplyDelete