Hôm nay là sinh nhật lần thứ 550 của một trong những nhân vật vĩ đại nhất của nghệ thuật thế giới, Michelangelo Buonarotti (1475-1564), một người Ý. Ông là một hoạ sĩ, kiến trúc sư và nhà điêu khắc vĩ đại của thời Phục hưng. Trong post này, mình sẽ nói về "Thượng đế tạo ra Adam", 1 trong 9 bức tranh vẽ trên trần nhà nguyện Sistine, Vatican. Nhà nguyện này là nơi diễn ra các mật nghị Hồng y để bầu Giáo hoàng và luôn nằm ở cuối của các hành trình thăm bảo tàng Vatican. 9 bức tranh đó thể hiện 9 cảnh quan trọng trong sách Sáng thế kí của Kinh thánh Cựu ước.
Bức tranh này mô tả một câu vô cùng quan trọng trong Kinh Cựu ước, "Ðức Chúa là Thiên Chúa lấy bụi từ đất nặn ra con người, thổi sinh khí vào lỗ mũi, và con người trở nên một sinh vật" (Gen 2:7) . Nhưng Michelangelo đã không dựa vào câu này trong cách thể hiện việc Thượng đế tạo ra Adam như những nghệ sĩ khác đương thời (Adam, trong tiếng Do thái cổ, có nghĩa là "bụi đất").
Ông thể hiện Thượng đế đang bay và giơ ngón tay về phía Adam, lúc ấy vừa được tạo ra từ bụi đất và rất yếu ớt, không có tâm hồn. Thượng đế muốn truyền năng lượng sống cho Adam qua ngón tay, khi ngài đang cố gắng vươn người ra cho Adam và hai ngón tay họ chưa chạm nhau. Điều đó có thể thể hiện một hành động đang trong quá trình được thực hiện, và Adam, con người đầu tiên, đã có da thịt, có cơ thể, có sức sống, nhưng chưa có tâm hồn. Adam đang nhìn Thượng đế và chờ đợi ngài truyền sức mạnh tâm hồn cho mình.
Nhưng việc hai ngón tay ấy chưa chạm nhau cũng có thể dẫn đến những cách suy diễn khác. Tại sao hai ngón ấy chưa chạm nhau? Bức tranh này thể hiện việc Thượng đế đang truyền sức sống tâm hồn cho con người hay hành động ấy đã diễn ra rồi, và họ vừa tách rời nhau ra? Nhưng hầu hết các học giả đều thống nhất rằng, Michelangelo đã diễn tả lại khoảnh khắc kì diệu mà Thượng đế tạo ra con người theo cách hiểu của Giáo hội Công giáo.
Ông đã mô tả Thượng đế và con người thực ra chính ra hình ảnh hoàn hảo của nhau, rằng, thật khó có thể tưởng tượng ra một con người tồn tại mà không có Chúa. Đấy cũng là một mối liên hệ không thể thiếu giữa phần xác và phần hồn. Nhưng ta cũng có thể thấy một khía cạnh khác: đó là sự kết nối, là sự quan tâm chăm sóc lẫn nhau giữa 2 thực thể không thể thiếu ở con người chúng ta, phần xác luôn gắn với phần hồn. Sẽ không có cuộc sống nếu không có tâm hồn.
Một số giả thiết cho rằng, cánh tay trái của Thượng đế đang bảo vệ và che chở cho Eva, chính là người mà Thượng đế đã tạo ra từ xương sườn của Adam. Những nhân vật xung quanh Eva được cho là những đứa con sau này sẽ được Adam và Eva đẻ ra, tượng trưng cho loài người. Một số ý kiến khác nhận xét rằng, Thượng đế đang bay trong một đám mây nhìn như não của con người. Đấy là tri thức, là sức mạnh tâm hồn, là ý nguyện tôn giáo, là ý chí của Đấng tối cao đối với loài người, đại diện của Tạo hoá trên Trái đất. Nhưng một số ý kiến khác lại cho rằng, đó không phải là não người, mà là bụng mẹ. Con người đã được sinh ra và dải vải xanh phía dưới chân Thượng đế tượng trưng cho dây rốn đã bị cắt. Đấy chính là khoảnh khắc con người ra đời, và giờ được hoàn thiện bằng việc có thêm tâm hồn, có thêm sức mạnh của Chúa.
Cùng với bức "Bữa tiệc cuối cùng" của Leonardo da Vinci, thì "Thượng đế tạo ra Adam" là những bức tranh được sao chép nhiều nhất và cũng đã đi vào văn hóa đại chúng. Bức của Michelangelo cho chúng ta một ví dụ tiêu biểu về hội họa Phục hưng, đồng thời cho thấy sức mạnh của sự tưởng tượng của một nghệ sĩ dựa trên Kinh Thánh. Nghệ thuật đã kết hợp với tôn giáo theo cách ấy và cùng tồn tại một cách trường tồn. Chỉ có điều, ít ai biết được một chi tiết: các ngón tay này đã được vẽ lại một chút vào năm 1565, một năm sau khi Michelangelo qua đời. Một họa sĩ có tên Domenico Carnevale đã vẽ lại những ngón tay này, sau khi nhà nguyện Sistine bị rung lắc trong một trận động đất trước đó, làm hư hại "ngón tay gốc" của Michelangelo.
Mình đã xem rất nhiều bức tranh liên quan đến KInh Thánh của nhiều nghệ sĩ khác, nhưng chưa ai để lại ấn tượng sâu sắc với mình như Michelangelo (mình đã thăm mộ ông ở nhà thờ Santa Croce, Firenze, Italia). Chính ông cũng là một hiện thân của Thượng đế, người tạo ra những kiệt tác để đời cho nhân loại...
Trương Anh Ngọc
No comments:
Post a Comment