Việt Nam: Tản mạn về người Kinh

Tôi rất muốn có được một bài viết thật đầy đủ về người Việt, nhưng cũng như Sơn Nam, tôi biết mình không đủ sức làm điều đó nên chỉ có thể cố gắng để có được 1 tập hợp những gì tạm gọi là khảo cứu về chuyên đề này.
Như họa sĩ Picasso, tôi muốn thể hiện con người Việt Nam từ nhiều góc độ khác nhau, những góc nhìn này được chọn lọc từ những gì cần gìn giữ/loại bỏ (đã thuộc về quá khứ), những gì cần phục hồi/du nhập và những gì còn lại phải tạo dựng như một tiểu luận của chữ nghĩa vậy.
Viết về đề tài này, 1 khảo cứu chỉ là 1 cái nhìn mà thôi, cần có nhiều cuốn sách, nhiều tác giả từ nhiều thời đại, nhiều đất nước khác nhau mới có thể đưa ra những gì đích thực được gọi là "Tổng luận" về người Việt hiện nay. 

Một cái Tết nữa đang đến. Nhà nhà chuẩn bị đón Tết cổ truyền theo tập quán của tổ tiên để lại. Nhưng nếu nói đây là một phong tục thì cũng cần xem lại cái nguồn gốc ra đời của nó.
Theo  các nước Đông Á – "thuộc văn minh nông nghiệp lúa nước – do nhu cầu canh tác nông nghiệp đã "phân chia" thời gian trong một năm thành 24 tiết khí khác nhau (và ứng với mỗi tiết này có một thời khắc "giao thừa") trong đó tiết quan trọng nhất là tiết khởi đầu của một chu kỳ canh tác, gieo trồng, tức là Tiết Nguyên Đán sau này được biết đến là Tết Nguyên Đán.
Theo lịch sử Trung Quốc, nguồn gốc Tết Nguyên Đán có từ đời Tam Hoàng Ngũ Đế và thay đổi theo từng thời kỳ. Đời Tam đại, nhà Hạ chuộng màu đen nên chọn tháng giêng, tức tháng Dần. Nhà Thương thích màu trắng nên lấy tháng Sửu, tức tháng chạp, làm tháng đầu năm. Nhà Chu ưa sắc đỏ nên chọn tháng Tý, tức tháng mười một, làm tháng Tết. Các vua chúa nói trên quan niệm về ngày giờ "tạo thiên lập địa" như sau: giờ Tý thì có trời, giờ Sửu thì có đất, giờ Dần sinh loài người nên đặt ra ngày tết khác nhau. Đời Đông Chu, Khổng Tử đổi ngày Tết vào một tháng nhất định là tháng Dần. Đời nhà Tần (thế kỷ 3 TCN), Tần Thủy Hoàng lại đổi qua tháng Hợi, tức tháng mười. Đến thời nhà Hán, Hán Vũ Đế (140 TCN) lại đặt ngày Tết vào tháng Dần, tức tháng giêng. Từ đó về sau, không còn triều đại nào thay đổi về tháng Tết nữa.
Trước năm 1967, Việt Nam lấy múi giờ Bắc Kinh làm chuẩn cho âm lịch. Ngày 8 tháng 8 năm 1967, nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban hành đổi lịch dùng múi giờ GMT+7 làm chuẩn ở miền Bắc. Vì thế hai miền nam bắc Việt Nam đón Tết Mậu Thân hai ngày khác nhau (miền bắc ngày 29 tháng 1 trong khi miền nam thì ngày 30 tháng 1). Từ năm 1976, cả 2 miền nam bắc mới dùng chung múi giờ GMT+7." (Wikipedia)
Từ cái Tết để thấy, muốn phân biệt thật rạch ròi cái gì gọi là "cổ truyền" đã rất khó, huống chi phân biệt cho được cái gì là thuộc tính riêng, là cốt cách của người Việt (ở đây tôi chỉ muốn tập trung vào dân tộc Kinh mà thôi).

Chuyển sang những lĩnh vực khác để thấy chúng ta (tôi dùng chữ "chúng ta" để chỉ người Kinh chúng ta) có những điểm khác biệt gì so với các dân tộc văn minh hơn (thậm chí trước đây không lâu còn thua kém ta). Và tôi sẽ tập trung vào một số cái nhìn đặc trưng mà thôi.

Khi viết những dòng này, điều khó khăn nhất với tôi không phải là tìm ý mà là tìm chữ. Tôi gặp khó khăn về chữ nghĩa không phải chỉ vì tầm học vấn của tôi hạn chế mà vì tôi đang viết bằng tiếng Việt, dù tôi biết rằng sự hiểu biết luôn có giới hạn nhưng chỉ trong phạm vi diễn đạt những gì thuộc về mình thì tiếng Việt đã bộc lộ nhiều hạn chế, chưa phải là 1 công cụ tuyệt hảo, dù tôi không phải là người uyên thâm, càng không phải thuộc hàng bác học "thiên kinh vạn quyển" làu làu. Để thông thạo Tiếng Việt một cách đúng nghĩa, có lẽ phải là người nắm vững nghĩa gốc Hán Việt của các từ, hiểu biết đủ chữ Nôm để tra cứu và cuối cùng là giỏi cả tiếng Pháp/Latinh v.v. để vận dụng 1 cách sáng tạo và uyển chuyển vào phong cách hiện đại. Nếu nói rằng tôi chỉ là 1 kẻ "ăn mày chữ nghĩa" cũng đúng, vì tôi tự biết mình chưa đủ tinh thông mấy cái chữ nêu trên, thiếu gì chữ/việc phải học từ con người và cuộc sống xung quanh. Nhất là ở thời đại của mạng internet và các loại phương tiện truyền thông ngày nay.

Về ngôn ngữ/tiếng nói của chúng ta, tôi đồng ý với Ái Việt ở chỗ Tiếng Việt đang phản ánh tính cách của chúng  ta - một tính cách rất sơ sài và lạc hậu (tuy cũng có những sự phong phú nhất định do được hình thành và tích lũy trong 1 thời gian rất dài). Nếu chúng ta chỉ sống với nhau trong 1 cộng đồng, không ra khỏi ranh giới của dân tộc, có lẽ sẽ chẳng có gì trở ngại trong những chuyện hàng ngày. Nhưng va chạm văn hóa đã xảy ra cách đây nhiều thế kỷ, và sự thật đã cho thấy có sự khác biệt lớn về văn hóa giữa chúng ta và Trung Hoa, sự khác biệt này càng lớn hơn khi chúng ta va chạm với các nước phương Tây. Chỉ sống ở Hungary 3 năm, nhưng ngay từ lúc mới biết sơ sơ tiếng Hung, tôi đã thấy nhiều lúc dùng tiếng Hung để diễn đạt thật ngắn, thật đúng về điều cần diễn đạt hay hơn dùng tiếng Việt. Tôi tin rằng, nếu càng gắn bó với nước Hung, tôi sẽ càng sử dụng tiếng Hung nhiều hơn, không phải vì mình muốn trở thành người mất gốc, ham của lạ - "có mới nới cũ".
Người Việt chúng ta, khi nói về các nhân vật, thường không bỏ được cái thói quen, là thêm vào tên gọi những tiếng nói lên tình cảm riêng của mình. Ví dụ khi muốn tỏ ra lòng kính trọng (thật hay giả, cũng vậy) thì thêm chữ “cụ”, “ngài”, v.v…; nếu muốn tỏ ý khinh bỉ thì thêm những chữ “thằng”, “tên”. (GS. Trần Văn Toàn, Ðại học Công giáo Lill, Cộng hòa Pháp) Điều này nhiều khi gây trở ngại cho chính chúng ta trong rất nhiều trường hợp.
Và cũng do hoàn cảnh hình thành ngôn ngữ mà chúng ta sử dụng nhiều từ Hán-Việt cùng với các từ phiên âm. Nhưng ngay cả trong việc này tôi cũng nhận thấy rõ khuynh hướng (tạm gọi là thủ cựu) chỉ dùng chữ Hán-Việt, ngay cả với những từ kỹ thuật hoặc có gốc Âu châu (I Pha Nho/Tây Ban Nha, Á Căn Đình, Ba Tây, đạo Gia Tô/Cơ Đốc, chiến đấu cơ, tiềm thủy đỉnh...). Khuynh hướng này tôi thấy sử dụng nhiều ở miền Nam cho đến 1975. Đây là điều đã làm tôi ngạc nhiên vì cho rằng miền Nam phải "Âu-Tây" hơn miền Bắc trong việc phát triển/cải cách chữ Quốc ngữ. Đúng ra cần áp dụng phổ biến các chữ Hán-Việt trong nhiều trường hợp từ có nguồn gốc/tích Trung Hoa và Á Đông còn bắt buộc phiên âm/giữ nguyên gốc trong trường hợp có gốc Âu-Tây (chỉ riêng về địa danh và tên người, tên gọi chính danh, cách viết hoa tên riêng đã có 8 trường hợp đang sử dụng, rất khó thống nhất). Việc sử dụng lung tung chỉ làm cho ngôn ngữ trở nên rắc rối, khó tra cứu, gây lúng túng trong việc tiếp thu/truyền bá nên cần rút gọn lại trong vài nguyên tắc chuẩn mực mà thôi.
Tôi cũng đã đề cập đến sự ngắn gọn trong cách dùng chữ của người Hung và người Việt trong bài "Hungary - Vấp ngã dại khờ của tôi", nhưng đó mới chỉ là cách thức ghi chép/viết lách (Leckekönyv). Tiếng Việt rườm rà hơn các ngôn ngữ Âu - Tây; muốn cho rõ nghĩa, không bị hiểu sai càng phải dài dòng hơn. Qua 1 câu, hoặc từ 1 quyển sách dịch (độ dày/trang sách), đều có thể thấy ngôn ngữ của chúng ta không ngắn gọn, rõ ràng và chặt chẽ như ngôn ngữ của các nước châu Âu. Và tôi chỉ mới đề cập đến tiếng Hung thôi, nếu tôi là người rành rẽ tiếng Anh, có lẽ kiến thức của tôi, "nhân sinh quan" và "thế giới quan" của tôi... con người của tôi sẽ còn hoàn chỉnh hơn nữa. Tôi cho rằng, hiện nay, tiếng Anh là con đường để đến với thế giới tốt nhất, để tìm hiểu về mọi vấn đề nhanh chóng nhất, hữu hiệu nhất và hoàn hảo nhất.
Ái Việt cũng suy nghĩ nhiều về ngôn ngữ của chúng ta trong bài viết "Ngôn ngữ và tính cách dân tộc", tôi chọn/trích 2 đoạn dưới đây:
 "Người Việt khá dễ tính trong việc dùng bánh đa thay quạt nhưng rất khó tính trong việc dùng từ mới. Tôi đã nhiều lần bị chê dùng từ Tây quá (mặc dù dùng chữ Việt 100%) và bắt buộc phải dùng một từ "dễ hiểu" hơn mặc dù nội dung chẳng giống gì với từ nguyên gốc. Dùng riết rồi cũng quen dẫn tới cách suy nghĩ đơn giản hóa. Việc gì cũng phiên phiến. Nói chuyện gì cũng chớt chát trên bề mặt, thành thử mấy chục năm vẫn tranh cãi mấy chuyện đó, như kiến bò trên miệng chén, không thoát ra được. Có lẽ không nơi nào trên thế giới người ta hăng hái tranh luận "nghệ thuật vị nghệ thuật hay nghệ thuật vị nhân sinh" như ở Việt Nam, đơn giản chỉ vì không ai hỏi rằng "tại sao không thể vị cả hai" hay "nghệ thuật chẳng qua cũng là một phần của nhân sinh". Một dân tộc coi thường nghệ thuật sẽ có cái nhân sinh thế nào?"
"Tất nhiên, cái đơn giản bao giờ cũng gần với chân lý và cái đẹp. Nhưng điều đó không có nghĩa là một dân tộc luôn phải đơn giản hóa mọi vấn đề đến mức thô sơ. Người Việt ta ít duy lý, ngại suy nghĩ, nhưng cuối cùng nghĩ vấn đề gì cũng phức tạp. Một vấn đề cỏn con, nếu phát biểu bằng các khái niệm chính xác, tinh tế sẽ trở thành điều hiển nhiên, trong khi cả một giới thượng tầng xã hội tốn bao nhiêu giấy bút mà vẫn bị sa vào trò đùa của chơi chữ, tu từ. Chẳng qua là mình tự rơi vào cái bẫy của mình rồi loay hoay tìm cách tự nắm tóc để nhấc mình ra."

Hoàn cảnh tạo nên khí chất, nhưng hoàn cảnh của chúng ta quá đơn giản và ít biến đổi. Chúng ta chỉ quanh quẩn/đóng khung trong sự nông cạn, hời hợt, làm gì cũng qua loa, đại khái nên dù tư chất thông minh cũng khó trở thành lỗi lạc phi thường. Chúng ta cần sáng tạo nhiều hơn, mạnh mẽ hơn chứ không chỉ giỏi bắt chước vì "Chẳng ai trở nên vĩ đại bằng cách bắt chước" (Samuel Johnson). Vượt được những giới hạn của mình để tạo thêm nhiều đỉnh cao mới, không ngừng nghiên cứu tìm tòi để phát triển một cách bền vững đang là những thách thức trên con đường đi đến tương lai của chúng ta.
Sống trong 1 nước cổ lỗ, xã hội lấy gia tộc làm cơ sở suốt một thời gian dài nên chúng ta "chậm lụt" vào loại cá biệt điển hình với phong cách "tĩnh" vốn có của châu Á. Bản sắc của chúng ta đậm nét của 1 xứ nghèo nàn về nhiều mặt, cộng thêm đặc thù từ những cuộc chiến tranh. So với bản chất của phương Tây là "động" nên họ chuyển biến nhanh hơn nhờ tập trung được mọi nguồn lực cho mục đích phấn đấu vì sự tiến bộ. Nếu chúng ta không kịp tiếp thu những tinh hoa của họ để thật sự có được 1 nền tảng văn hóa và khoa học cần thiết thì vẫn sẽ tiếp tục bị bỏ xa trong tình trạng thua kém mà thôi. Tuy nằm trong vùng đang có tốc độ phát triển cao nhưng thực trạng "ếch ngồi đáy giếng" khá phổ biến ở Việt Nam, ít người hiểu rõ được câu "đi một ngày đàng học một sàng khôn" ở tầm vóc quốc gia và quốc tế là như thế nào (nói theo ngôn ngữ của các kiến trúc sư thì công trình xây dựng phải được hình thành theo chuẩn mực quốc gia và quốc tế). Trong thực tế thì chúng ta đã tự đưa mình vào các định hướng "ngoại lệ" với rất nhiều lý do chủ quan và tình trạng khủng hoảng của chúng ta hiện nay, như tôi vừa đọc được 1 ý kiến trên FB, đúng là do "thừa người thiếu khả năng, và thiếu người đủ khả năng". Đầy rẫy khắp Việt Nam hiện nay là những kẻ "cặn bã" với tư cách tác phong vô cùng rác rưởi không thể chấp nhận được và vô số những hạng ruồi nhặng chưa hề tiến hóa nhưng cứ tưởng mình là chim. Thật đáng buồn vì đó chính là chúng ta, hiện tại thảm hại của chúng ta.
Nhưng thật may mắn vì không phải tất cả chúng ta đều ngu dốt. Hiểu biết và học thức là vốn quý mà nhiều người trong chúng ta khao khát. Nhưng cần giữ được tinh thần hiếu học truyền thống trong nhận thức mới, sao cho việc học và hành không xa rời thực tế; bằng cấp không phải để che chắn, để ấm thân mà là sự xác nhận về khả năng đóng góp cho xã hội một cách có trách nhiệm với ý thức của 1 nhân cách được giáo dục tử tế.
Và 1 trong những cuộc chiến khốc liệt của chúng ta là vấn đề "ai thắng ai" giữa nền văn hóa "làng xã" nặng về cảm tính mù mờ/lạc hậu của những người cù lần-hai lúa đại diện cho tầng lớp "nhà nông-lính chiến" với những người đại diện cho nền văn hóa nâng cao/up to date, đại diện cho những giá trị của lẽ phải, cái đẹp và cái tốt của loài người. Đó là thế hệ mới theo trào lưu minh triết,đang hình thành và hòa nhập cùng xu hướng chung vì sự tiến bộ của nhân loại, với "nhân sinh quan" và "thế giới quan" toàn cầu thuộc về lý trí của tương lai: không phân biệt dân tộc và tín ngưỡng, tôn trọng nền độc lập tự chủ của nhau, cùng phát triển 1 cách bình đẳng không xâm hại lẫn nhau.

"Tư tưởng phải ở trên tất cả". Thế mà chúng ta còn đang loay hoay chọn cho mình một thái độ trong cuộc sống, vẫn còn hoang mang tìm kiếm chân lý nằm trong "cục gạch" hay trong "hòn đất". Dĩ nhiên khi chưa có được cho mình cái lý để sống thì lúc nào chẳng phải giở "lý sự cùn" ra với nhau. Nghĩ ngợi làm gì, "trời sinh voi" ắt sinh "cỏ", "hết mưa là nắng hửng lên thôi" cứ thế theo bầy đàn mà sống... Xã hội của chúng ta hiện tại là xã hội trôi nổi từ chế độ bao cấp với vô số lý lẽ nhảm nhí theo kiểu "mỳ ăn liền" hoặc "sống là không chờ đợi" v.v. Chúng ta có rất nhiều vấn đề đáng xét lại/chê trách, chẳng hạn như về nề nếp gia giáo, về những gì là "thuần phong mỹ tục", về quan hệ luyến ái... Như mới đây tôi đọc 1 comment trên FB rằng: chúng ta có thể thấy nhiều người ngang nhiên tè bậy ngoài đường nhưng lại không dám bày tỏ tình cảm nam nữ công khai (hôn nhau thì lại lôi vào bụi rậm)... Chúng ta sống trong sự thiếu thốn những gì là tinh hoa mang tầm vóc lớn của dân tộc, thiếu 1 tầng lớp đủ sức mạnh tinh thần và kiến thức để kế thừa/đổi mới thật sự mạnh mẽ và đúng hướng bằng hành động tích cực vì những mục đích cao đẹp/bền vững mang giá trị của Chân-Thiện-Mỹ nên hầu hết chúng ta trở nên hèn hạ khi nghĩ 1 đằng làm 1 nẻo và lẩn quẩn trong vòng bị lừa dối và lừa dối lẫn nhau.
Với 1 tư cách như vậy mà chúng ta lại dám coi mình như "chúa tể", đi đâu cũng cho rằng mình là nhất - không ai bằng - trên toàn cõi Việt Nam này. Xin mượn/trích vài hàng về chúng ta từ cuốn "Chuyện nghề của Thủy" (đạo diễn Trần Văn Thủy) mà tác giả là nhân vật chính:
"Người Kinh như con ma rừng, đi đến đâu, nơi ấy nhiều cái vốn đang hay đang đẹp lụi tàn dần hoặc được làm cho “hay” hơn “đẹp” hơn rồi… chết. Cái hồn rừng hồn núi mộc mạc thật thà teo tóp cả. Chà, người Kinh, cái giống người kinh…hãi của núi của rừng…" 
Đã vậy, chúng ta vẫn sống chết bám vào những quan niệm cũ, khư khư giữ cả những gì không phù hợp một cách bảo thủ và bất chấp xu thế phát triển là phải chấp nhận sự đào thải như 1 quy luật tất yếu.
 "Sau hết, văn hóa của ta còn một tính chất trọng yếu nữa là tính thường tồn (permanence). Văn hóa đời xưa thế nào thì đời nay vẫn thế, cơ hồ không vì thời gian mà thay đổi chút nào, đó cũng là kết quả của sự sinh hoạt nông nghiệp vậy. Vô luận về phương diện nào, ta vẫn thấy quá khứ còn sống ở hiện thời, cái tinh thần tồn cổ ấy vốn làm cho xã hội ta không tiến bộ được mau chóng như xã hội phương Tây" (Đào Duy Anh) 

Về khả năng lao động tạo ra của cải vật chất cho xã hội và đóng góp vào sự phát triển chung trên toàn thế giới, thực tế đáng buồn cho thấy: "năng suất lao động của người Việt chỉ bằng 1/5 của người Malaysia, 2/5 của người Thái Lan và tệ hơn, chỉ bằng 1/15 của người Singapore." (Cao Huy Huân)  Điều này trái ngược hoàn toàn với những gì mà chúng ta cho rằng: chúng ta vốn là những người cần cù, chịu khó, nhẫn nại làm ăn. Chúng ta đã tự đánh mất mình không phải chỉ trong điều này. Trước đây, khi Singapore bắt đầu xây dựng đất nước vào những năm 60 của thế kỷ trước, thủ tướng Lý Quang Diệu đã từng mong rằng: “hy vọng là một lúc nào đó Singapore sẽ phát triển giống như Sài Gòn” và ông cũng từng cho rằng: "lẽ ra vị trí số một ở châu Á phải là của Việt Nam. Theo ông, vị trí địa lý chiến lược, tài nguyên thiên nhiên phong phú là hai yếu tố hàng đầu có thể đưa Việt Nam trở thành người khổng lồ ở châu Á. " (Cao Huy Huân) Nhưng chưa hết, về khả năng khác biệt của chúng ta làm người nước ngoài kinh ngạc và phải nói là 1 khả năng rất đáng sợ, là 1 thế "mạnh" của chúng ta - đó là "mạnh ai nấy làm".

"Lý Quang Diệu tiếc vì Việt Nam không biết trọng dụng người tài, ông nói rằng người tài ở Việt Nam đã định cư ở nước ngoài hết rồi. Tôi đồng tình với quan điểm này của Lý Quang Diệu. Tôi thường nghe nói về cậu bé thần đồng Đỗ Nhật Nam và cũng thường xem các video thi hùng biện tiếng Anh của em. Báo chí và truyền thông Việt Nam cũng hay đề cập đến em, nhưng tuyệt nhiên không thấy có một động thái nào của chính phủ Việt Nam dành cho Đỗ Nhật Nam. Phải chăng đối với chính phủ Việt Nam, cậu bé ấy không phải là nhân tài cần đầu tư và phát triển? Chưa kể là trong một lần phát biểu về truyện tranh, cậu bé ấy đã bị những người lớn Việt Nam công kích, chỉ vì em không thích đọc truyện tranh mà chỉ thích đọc sách khoa học. Thật trớ trêu. Đỗ Nhật Nam chỉ là một trường hợp thần đồng được báo chí ưu ái, nhưng cũng bị chính phủ thờ ơ. Vậy còn những thần đồng thầm lặng khác ở cái đất nước hơn 90 triệu dân này thì sẽ nhận được hỗ trợ gì từ chính phủ? Trong mọi sự phát triển, yếu tố con người luôn tối quan trọng. Thật đáng tiếc." (Cao Huy Huân)

 Nói đến tự hào dân tộc, trong những năm chiến tranh, cái thời "ra ngõ gặp anh hùng" là thời ai cũng tự hào là người Việt Nam. Còn bây giờ thì tỷ lệ là bao nhiêu? Có lẽ chúng ta không thể sánhh với người Nhật vì họ "có lòng tự hào cao nhất nhì thế giới. Năm 2008, kết quả điều tra xã hội ở Nhật cho thấy 93% người Nhật tự hào là người Nhật, và tỉ lệ này cao hơn Mĩ (85%). Khi được hỏi điều gì làm cho họ tự hào là người Nhật thì 72% trả lời là yếu tố lịch sử, truyền thống và văn hoá, 43% trả lời là phong cảnh thiên nhiên. Ngoài ra, 28% chọn sự ổn định xã hội và an toàn, và 28% khác chọn đặc tính dân tộc làm cho họ tự hào." (Tuan's blog) Và chúng ta cũng khó mà tự hào như nhiều dân tộc khác trong khu vực nếu so sánh với họ về các yếu tố kể trên vì thiên nhiên và di tích lịch sử của chúng ta, thậm chí cả con người, cũng đang bị tàn phá/hủy hoại nặng nề.

Giống như con cái là tương lai của chúng ta, tương lai của dân tộc thuộc về thế hệ trẻ, lớp người đang thực hiện những giấc mơ của mình để khẳng định tầm vóc mới của Việt Nam. Về kiến trúc, nghệ thuật, khoa học - kỹ thuật, kinh tế - thương mại... đều có những gương mặt trẻ tuổi cố gắng vươn lên bằng sự nỗ lực hết mình. Tôi mong những thành công của họ, dù chỉ là bước đầu, dù chỉ nhỏ nhoi, cũng sẽ góp phần thay đổi Việt Nam. Có thể nói đến những bước tiến đáng ghi nhận của lớp người Việt Nam trẻ tuổi bằng những thành công của Võ Trọng Nghĩa (kiến trúc sư), Phạm Tuấn Huy (2 lần giành Huy chương vàng tại kỳ thi Olympic Toán quốc tế), Đinh Nhật Nam, Tạ Minh tuấn (kinh doanh), Trần Quang Đức (nghiên cứu Hán-Nôm), Nguyễn Phi Phi Anh (đạo diễn)... và gần đây, trong lĩnh vực ca nhạc là thành công của Nguyễn Thanh Hiền (Hungary).
Sau chiến tranh, Việt Nam đã được thế giới nói đến nhiều hơn từ truyền thông và cả trong nghệ thuật, ở đây tôi muốn đón nhận hiện tượng/thành công của Nguyễn Thanh Hiền như 1 triển vọng của chúng ta qua vai diễn của cô trong vở nhạc kịch nổi tiếng "Miss Saigon". Có thể nhiều người trong chúng ta không đánh giá cao vai trò của Hiền, nhưng tôi không muốn dè bỉu Hiền như hạng "xướng ca vô loài" mà muốn qua Hiền để thổ lộ thật trung thành với tất cả những gì đã viết, để ghi nhận về cô một cách tích cực và thật khách quan/không thổi phồng từ khía cạnh mang tính sự kiện lịch sử, đánh dấu cho những gì là chuyển biến của chúng ta. Từ lần công diễn đầu tiên vào năm 1989 tại London, đến nay mới có 1 diễn viên người Việt đảm nhận vai Kim - lần đầu tiên trong lịch sử của vở diễn này tại châu Âu - điều này cho thấy, Hiền đã có đủ tư cách, có thể làm được điều mà trước đây không ai trong chúng ta có thể làm được trong suốt 1 thời gian dài. Và tôi tin rằng, từ nghệ thuật, chúng ta sẽ bước qua những lĩnh vực khác để tiếp tục với những thành công đem lại nhiều sự chuyển biến đáng mừng trong tương lai. Hãy rộng lượng hơn với tuổi trẻ, bớt khắt khe một cách cố hữu vốn là tai ách trầm trọng của chúng ta để đón nhận những gì đáng nhìn nhận mà con em chúng ta đang cần sự cổ vũ nếu chúng ta không đánh mất những gì là hoài bão trong con người mình từ thời còn là những chàng trai hăm hở, đừng trở thành những người ngoài cuộc và bị loại khỏi dòng chảy của nhân loại trong xu thế đa phong cách hiện nay! Nếu chúng ta đã đánh mất mình, đánh mất nhiều cơ hội lịch sử của dân tộc thì hãy dành cho tuổi trẻ ngày nay và những thế hệ mai sau có được nhiều cơ hội để tạo dựng tương lai, để sửa chữa những sai lầm vô cùng tệ hại của chúng ta, nguyên nhân đã gây nên tình trạng khốn quẫn của đất nước hiện nay.
 
Hãy bắt đầu hành động với 1 thái độ mới, không coi bất cứ cái gì cũng là "bất di bất dịch" có tính nguyên lai từ thời thượng cổ, có rất nhiều thứ chúng ta cần thẳng tay vứt vào sọt rác (và cũng có nhiều thứ phải kính cẩn đặt vào viện bảo tàng). Nhưng không thể bất chấp luật lệ và nguyên tắc để tùy tiện hành xử tràn lan như hiện nay. Sự đổi mới đòi hỏi chúng ta phải dọn mình để thực hiện được mọi đòi hỏi khắt khe với chuẩn mực được thế giới công nhận và bước lên vị trí cao hơn trong cộng đồng quốc tế, không cam phận là kẻ xả thân theo sự sắp đặt của các nước lớn, hy sinh quyền lợi dân tộc vì quyền lợi của họ, là con tốt trên bàn cờ lớn để họ định đoạt ván cờ. Nếu muốn đi xa, bước vào hành trình tương lai thì phải có "vé" (đủ tư cách hội nhập), với "hành trang" thích hợp, không thể kéo lê tất cả những tàn dư cùng vô số những thứ lỉnh kỉnh đang khoác trên người hiện nay. Đã qua rồi cái thời đại vô phương đi tìm cứu cánh, thấy cái gì lóng lánh nghĩ ngay là vàng, như "chết đuối" vớ được "cọc" để nhầm lẫn lao lên chuyến tàu vô định, đi "lậu" sai đường mà cứ tưởng là "đường đường chính chính"... rõ khổ!!!
(27 Tết)
--------------
Phụ lục: Dưới đây là 1 bản đồ (từ trang Nghiên cứu lịch sử
https://www.facebook.com/nghi%C3%AAn-c%E1%BB%A9u-l%E1%BB%8Bch-s%E1%BB%AD-231556540241622/)

Theo đó, từ thời Tam Quốc, 1 phần VN ngày nay thuộc Đông Ngô (?). Cần có thêm khảo cứu để đối chiếu/xác minh về chi tiết này.