NHÀ NƯỚC-QUỐC GIA -DÂN TỘC TRONG THỜI ĐẠI NGÀY NAY
Bao nhiêu lịch sử phải trải qua để một tập thể trở thành một quốc gia thay đổi theo bối cảnh và thời kỳ, cũng như các yếu tố tạo nên sự hình thành các công xã đó cũng có thể thay đổi. Điều cốt yếu là sự khác biệt lịch sử giữa các quốc gia và các nhà nước, vốn chỉ đến sự hợp nhất, chứ không phải đối với tất cả các nhà nước, trong thời đại hiện đại.
Do đó, từ quan điểm thuận lợi của chúng ta vào đầu thiên niên kỷ, chúng ta biết về các quốc gia/dân tộc không có nhà nước (ví dụ: Catalonia, Basque Country, Scotland và Quebec), về các nhà nước không có quốc gia/dân tộc (Singapore, Đài Loan và Nam Phi ), của các nhà nước đa quốc gia/dân tộc (Liên Xô cũ, Bỉ, Tây Ban Nha và Vương quốc Anh), của các nhà nước đơn quốc gia/dân tộc (Nhật Bản), của các nhà nước chung quốc gia/dân tộc (Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên) và của các dân tộc có chung các quốc gia (Người Thụy Điển ở Thụy Điển và Phần Lan, người Ireland ở Ireland và Vương quốc Anh, có thể là người Serb, người Croatia và người Hồi giáo Bosnia).
Điều rõ ràng là quyền công dân không đồng nghĩa với quốc tịch, ít nhất là quốc tịch độc quyền, vì người Catalan trước hết cảm thấy mình là Catalan; tuy nhiên, đồng thời, hầu hết đều tuyên bố mình là người Tây Ban Nha, và thậm chí là ‘‘ Châu Âu ’’.
Vì vậy, sự đồng hóa của các nhà nước và quốc gia thành dân tộc-nhà nước tổng hợp, ngoài bối cảnh lịch sử nhất định, chỉ đơn giản là mâu thuẫn với quan sát khi lịch sử được xây dựng trong một chặng đường dài và trong viễn cảnh toàn cầu.
Có vẻ như phản ứng của chủ nghĩa duy lý (mácxít hay CN khác) chống lại chủ nghĩa duy tâm của Đức (Herder, Fichte), và chống lại chủ nghĩa dân tộc của Pháp (Michelet, Renan), đã che khuất sự hiểu biết về '' câu hỏi dân tộc '', do đó gây ra sự hoang mang khi đối mặt với sức mạnh và ảnh hưởng của chủ nghĩa dân tộc cuối thế kỷ XX.
Hai hiện tượng đặc trưng của giai đoạn lịch sử hiện nay: thứ nhất, sự tan rã của các nhà nước đa quốc gia/dân tộc cố gắng duy trì chủ quyền hoàn toàn hoặc phủ nhận sự đa dạng của các thành phần quốc gia/dân tộc của họ. Đây là trường hợp của Liên Xô cũ, Nam Tư cũ, Ethiopia cũ, Tiệp Khắc, và có thể sẽ là trường hợp của Sri Lanka, Ấn Độ, Indonesia, Nigeria và các nước khác trong tương lai. Kết quả của sự tan rã này là sự hình thành các nhà nước bán quốc gia/dân tộc. Họ là các nhà nước-quốc gia bởi vì họ nhận được các thuộc tính của chủ quyền trên cơ sở bản sắc dân tộc được cấu thành trong lịch sử. Nhưng họ là '' gần như '' bởi vì tập hợp các mối quan hệ vướng mắc với ma trận lịch sử của họ buộc họ phải chia sẻ chủ quyền với nhà nước cũ hoặc một cấu hình rộng hơn (ví dụ, CIS, các nước cộng hòa Đông Âu liên kết với Liên minh châu Âu).
Thứ hai là sự phát triển của các quốc gia dừng lại ở ngưỡng thành bang, nhưng buộc quốc gia/dân tộc gốc của họ phải thích nghi và nhượng lại chủ quyền, như trong trường hợp của Catalunya, Basque Country, Flanders, Wallonie, Scotland, Quebec, và, có khả năng , Kurdistan, Kashmir, Punjab.
Các thực thể này có thể coi là bán quốc gia vì chúng không phải là các quốc gia chính thức hoàn toàn, nhưng giành được một phần quyền tự chủ chính trị trên cơ sở bản sắc dân tộc của họ. Các thuộc tính củng cố bản sắc dân tộc trong giai đoạn lịch sử này khác nhau, mặc dù, trong mọi trường hợp, chúng có sự chia sẻ lịch sử theo thời gian.
Tuy nhiên ngôn ngữ, và đặc biệt là một ngôn ngữ được phát triển đầy đủ, là một thuộc tính cơ bản của sự tự thừa nhận, và việc thiết lập một ranh giới quốc gia/dân tộc vô hình ít tùy tiện hơn lãnh thổ và ít độc quyền hơn so với sắc tộc. Theo quan điểm lịch sử, điều này là do ngôn ngữ cung cấp mối liên hệ giữa khu vực tư nhân và khu vực công, và giữa quá khứ và hiện tại, bất kể sự thừa nhận thực tế của một cộng đồng văn hóa bởi các thể chế của nhà nước.
Nhưng cũng có một lý do mạnh mẽ cho sự xuất hiện của chủ nghĩa dân tộc dựa trên ngôn ngữ xã hội của chúng ta. Nếu chủ nghĩa dân tộc, thường là phản ứng chống lại một bản sắc tự trị bị đe dọa, thì trong một thế giới phục tùng sự đồng nhất hóa văn hóa bởi tư tưởng hiện đại hóa và sức mạnh của truyền thông toàn cầu, ngôn ngữ, với tư cách là biểu hiện trực tiếp của văn hóa, sẽ trở thành văn hóa sự kháng cự, pháo đài cuối cùng của sự tự chủ, nơi ẩn náu của ý nghĩa xác định.
Vì vậy, xét cho cùng, các quốc gia dường như không phải là '' cộng đồng tưởng tượng '' được xây dựng để phục vụ các bộ máy quyền lực. Đúng hơn, chúng được tạo ra thông qua lao động của lịch sử được chia sẻ, và sau đó được lên tiếng bằng hình ảnh của các ngôn ngữ cộng đồng mà từ đầu tiên là chúng tôi, từ thứ hai là chúng ta, và, thật không may, từ thứ ba là chúng nó.
Ngô Mạnh Hùng (ST)
No comments:
Post a Comment