Một trật tự tự nhiên là 1 trật tự ổn định. Nó nằm ngoài niềm tin của con người. Trái lại, trật tự của con người luôn trong tình trạng nguy hiểm của sự biến động và sụp đổ.
Con người và xh của nó cần tồn tại với huyền thoại (tưởng tượng). Huyền thoại sẽ biến mất khi con người ngừng tin vào những thứ hoang tưởng trong khi lực hấp dẫn ko ngừng tác động dù con người tin hay ko.
Với nhóm trên đỉnh kim tự tháp quyền lực, việc duy trì trật tự cần những người thật sự tin tưởng.
Trong mọi hoạt động tập thể với lực lượng vô cùng lớn, khó nhất trong vấn đề tổ chức chính là bạo lực. Ko thể duy trì được quân đội (và cảnh sát) nếu chỉ bằng sự ép buộc, ít nhất, phải có những người chỉ huy và binh lính THẬT SỰ tin vào điều gì đó (Chúa, danh dự, tổ quốc, nhân cách hay tiền).
Nền dân chủ của Mỹ ko thể kéo dài 250 năm nếu như đa số các Tổng thống và nghị sĩ ko còn tin vào nhân quyền.
Hệ thống kinh tế hiện đại sẽ ko thể tồn tại, dù chỉ 1 ngày, nếu phần lớn các nhà đầu tư và chủ ngân hàng ko còn tin vào CNTB.
Nền dân chủ và CNTB
Nhiều người ko thừa nhận rằng: nền dân chủ và CNTB đều là trật tự do tưởng tượng mà ra. Bởi họ cho rằng: đó là 1 thực thể khách quan hoặc do những vị thần hay các luật lệ tự nhiên tạo ra.
Con người ko bình đẳng, ko phải bởi Hammurabi nói như vậy, mà bởi thần Enlil và Marduk quy định như vậy.
Con người bình đẳng ko phải vì Thomas Jefferson nói như vậy, mà vì Chúa đã tạo ra họ theo cách như vậy.
Thị trường tự do là hệ thống kinh tế tốt nhất ko phải bởi Adam Smith đã nói như vậy, mà bởi đó là những luật lệ bất biến của tự nhiên.
Tất cả đều có thể đưa vào giáo dục. Từ khi được sinh ra con người đã được biết tới những luật lệ này, chúng có thể kết hợp với bất cứ thứ gì và gần như là tất cả mọi thứ. Từ việc lồng vào trong những câu chuyện cổ tích, phim ảnh, TV, âm nhạc, phép xã giao, tuyên truyền quảng bá, kiến trúc, đơn thuốc, thời trang...
Ví dụ: bọn trẻ nhà giàu thích quần Jean vốn ban đầu là của tầng lớp lao động. Trong thời trung cổ, con người tin vào sự phân chia giai cấp, vì vậy ko có nam quý tộc nào lại mặc cái áo khoác của nông dân. Được gọi là "Ông" hoặc "Bà" là đặc quyền của giới quý tộc, thường được đánh đổi bằng máu. Còn bây giờ, tất cả các thư từ được viết một cách lịch sự, bất kể người nhận là ai, đều bắt đầu bằng "Ông/Bà thân mến!".
(Lược ghi từ cuốn Sapiens - Lược sử loài người của Yuval Noah Harari)
No comments:
Post a Comment