Nguyễn Ái Việt (Debrecen,VIDI72) "lên TV": Chủ đề CNTT made in Vietnam

Hôm nay được VCTV10 mời trò chuyện cho chương trình Việt Nam ngày nay. Chủ đề cfihính là "sản phẩm CNTT made in Vietnam", tất nhiên có nhắc tới B-phone. Có mấy câu hỏi như sau:

1. Ông có dùng Smart phone không và lý do dùng: Dĩ nhiên (đâu phải nhà quê hay mọt sách) có những hai smart phone lận. Lý do dùng smart phone: xem có cơ hội gì kiếm ăn không bên cạnh việc alô và nhắn tin.

2. Đánh giá thế nào về sự kiện B-phone và đánh giá thế nào về B-phone:
a. B-phone là tin vui cho công nghiệp CNTT Việt Nam, tiếp sau Flappy Bird của Nguyễn Hà Đông, nhưng có tầm cỡ hoàn toàn khác. Sản phẩm của Hà Đông chưa phải sản phẩm công nghiệp mà là thủ công nghiệp của nghệ nhân, khó lặp lại và không thể phát triển đại trà (Đa số các đại gia công nghệ đánh giá cao Flappy Bird theo kiểu retrospect sau khi nghe tin Hà Đông thu một ngày $50K và lên trang nhất ở Mỹ. Nghĩ bụng vậy thôi, ngu gì mà nói). B-phone nếu thành công sẽ là cú hích vì là có thể rút ra nhiều bài học để lặp lại, vì đó là sản phẩm công nghiệp thực sự.
b. Chưa dùng (thậm chí chưa nhìn thấy, cũng chưa đọc gì về B-phone, nghe khen chê loáng thoáng trên FB) đâu biết gì mà đánh giá. Nhưng có vài lý do để hy vọng B-phone thành công. Để làm sản phẩm thành công phải có 2 tiêu chí:
i. Quả cảm. Quả cảm khác dũng cảm ở chỗ phải "quả quyết", chịu thử thách kéo dài (Thậm chí coi khen chê, đài báo là cái đinh. Lịch sự với nhà đài nên không nói ra).
ii. Có "thấu thị", có hiểu biết và có thể nhìn xuyên qua nhiễu loan thông tin của đời sống tới tương lai (Có khi biết nhiều thực tế, nghe nhiều ý kiến lăng nhăng quá lại có hại. Mình có ưu điểm ít theo dõi thời sự, không bao giờ xem TV, hay đọc tin hàng ngày, nên thỉnh thoảng cũng có thấu thị). Nếu không có thấu thị thì có thể thay thế bằng nhiệt tình.
NT Quảng đã chứng tỏ có cả 3.

3. Nhiều người nói B-phone không có công nghệ gì mới, bắt chước và nổ.
Hãy xem Dell khi bắt đầu xem có gì mới so với B-phone: Hoàn toàn mua phụ tùng của các công ty về lắp ráp. Để phát triển thành thương hiệu máy tính hàng đầu. MS làm DOS hoàn toàn gia công, cũng chẳng có gì mới. Thành công của sản phẩm công nghiệp đâu cần mới nhiều. B-phone như thế là đã quá nhiều cái mới. Mới như Power PC, có đủ các hảo thủ tham gia Apple, IBM, Digital, Xerox cuối cùng cũng chết ngắc. Bảo bắt chước được Iphone lại là lời khen, bắt chước được như thế quá tốt. Nếu các đại gia Việt Nam đều bắt chước được Oracle, Cisco, MS, IBM, FB, Google,.... đã quá may cho đất nước. Đã thấy có ai bắt chước được đâu.
Có nhà công nghiệp nào lại không nhiệt tình với sản phẩm của mình. (Hình như Pauli nói khi có một cái gì đó có giá trị thì tín hiệu để nhận biết là người đời lập tức chia thành hai nhóm khen chê hết lời. Cái này cũng không dại gì nói ra, lỡ mọi người nghĩ tranh thủ nói về mình).

4. B-phone liệu có thành công không?
Đánh giá sản phẩm thành công khi chưa bán ra thị trường là một việc làm liều lĩnh. Tuy nhiên, bên cạnh việc mong muốn cổ vũ cho B-phone (hoàn toàn không phải vì có quan hệ giao du hay làm ăn gì :) thành công, có hai yếu tố có ảnh hưởng nhất tới thành công của sản phẩm:
a. Định hướng phân khúc thị trường: B-phone định giá vào thị trường trung cao cấp là đúng hướng. Con số cụ thế cũng quan trọng vì chênh lệch vài trăm nghìn cũng có thể là fatal. Nhưng từ 6-12 tr là thị trường mà các nhà sản xuất VN có thể nhắm vào. Thị trường commodity, 1-4 tr nếu làm được thì còn đáng khen hơn, nhưng không phải là thị trường của nhà sản xuất VN. Thử tưởng tượng sản phẩm X-phone VN giống đồ Tàu, hay một loại đồ chơi nhựa lòe loẹt "đần độn hèn nhát" nào đó ai mà dám mua.
b. Có nhiều app. Iphone đẹp là một chuyện. Nhưng thành công ở ý tưởng App Store. Vấn đề ứng dụng trên B-phone thế nào (Cố nhiên đã có Google Store lo hộ phần nào).

5. Đánh giá thế nào về thị trường điện thoại di động của Việt Nam
Tôi có một kỷ niệm cá nhân thế này: Năm 2000 đã đưa một dự án làm mobile phone về nước giới thiệu với hai đại gia, một tư nhân một nhà nước (Masan và VNPT, chỉ bật mí ở FB thôi) giá thành khoảng $20-25 có thể đề "Siemens technology inside". Thời đó mà làm thì chắc chắn thành công, bây giờ không khéo tầm cỡ thế giới. Nhưng có lẽ cả hai đại gia đều thiếu "quả cảm" và "thấu thị". (VNPT thì có thể là vì đang ở tư thế "tiền của mày phải là của tao", còn Masan hồi đó chắc cũng chưa khá). Điều đó nói lên thị trường điện thoại di động của VN rất rất lớn. Đặc biệt tôi sang Mỹ thấy ít Iphone hơn ở VN. Hình như ĐTDĐ ở VN không chỉ có ý nghĩa là một thiết bị cá nhân, nó gần giống như công nghiệp xe hơi đối với Mỹ.

6. Làm thế nào để người tiêu dùng VN bỏ tâm lý chuộng hàng ngoại ủng hộ cho hàng nội địa, không chỉ thuần túy dựa trên kêu gọi yêu nước (Hm nhà đài mớm ý tưởng cho mình kinh quá).
Thực ra lòng yêu nước rất quan trọng trong việc sản xuất và thói quen dùng hàng nội địa. Hồi tôi ở nước ngoài chặng nào đi được Vietnam Airlines là tôi đều đi, dù service có kém, giá có đắt hơn chút đỉnh. Gandhi cũng kêu gọi dùng hàng nội địa. Người Hàn Quốc cũng có thói quen dùng đồ Hàn nên các máy tìm kiếm, TMĐT, công nghiệp điện tử, chế tạo ô tô mới phát triển như thế. Tất nhiên lòng yêu nước không thể có chỉ bằng kêu gọi chung chung.
Điều thứ hai phải có là chính sách nhà nước. Chính sách bằng lời, trên giấy có không ít và đã là cố gắng của các nhà làm chính sách. Nhưng phải làm thế nào để các nhà sản xuất cảm thấy và thụ hưởng ích lợi của nó. Chính sách và thực thi vẫn còn khoảng cách. Tôi với tư cách là nhà nghiên cứu và sản xuất không cảm thấy có một khuyến khích gì cả.
Thứ ba là truyền thông phải mạnh mẽ hơn. (Mạnh mẽ không có nghĩa là nói nhiều mà phải nói hay có sức thuyết phục hoặc phải nói rất rất nhiều bằng một phần nói về nghị quyết chính trị thì không cần hay cũng được).

Nguyễn Ái Việt