Đọc sách: Lịch sử Do Thái (3)

 (tiếp theo)

Moses

Nếu Abraham là tổ tiên của Israel thì Moses là sức mạnh sáng tạo, người nhào nặn họ; với ông và thông qua ông, họ trở thành 1 dân tộc khác biệt. Moses là 1 nhân vật điển hình trong lịch sử của người DT.

Dù Ai Cập là xứ văn minh trong thời cổ đại (trong suốt thiên niên kỷ 2 TCN, đây là nơi có cuộc sống thoải mái hơn so với bất kỳ nơi nào ở Cận Đông lúc đó), nhưng với người Israel thì nền văn minh Ai Cập rất ấu trĩ (cổ lỗ), nên cuộc đào thoát của họ khỏi Ai Cập là 1 nỗ lực để trưởng thành.

4000 năm trưởng thành của Israel là quá trình người DT hành động có mục đích lâu dài, ko vì dân tộc họ mà còn cho nhân loại. Tìm ra 1 Chúa toàn năng duy nhất, có động cơ là những nguyên tắc đạo lý và tìm cách áp đặt 1 cách bài bản các nguyên tắc đó với con người, là 1 trong những bước ngoặt lớn trong lịch sử (có lẽ là bước ngoặt lớn nhất?).

Lớn ntn thì có thể thấy bằng cách xem xét thế giới quan của người Ai Cập mà người DT bác bỏ.

Luật Moses

Trong pháp luật của Moses (lý thuyết), mọi vi phạm luật đều xúc phạm đến Chúa. Tội lỗi khiến Chúa tức giận, khi phạm tội gây tổn hại đến thể xác/tính mạng, dù vô tình nhưng có tính hình sự, nếu nghiêm trọng thì luật chết phải được áp dụng.

Ví dụ: "Luật bò húc" được áp dụng khi 1 con bò húc chết 1 người. Nếu đơn giản, nó sẽ bị tịch thu, và người chủ của con bò ko bị trừng phạt; nhưng nếu người chủ biết con bò của mình nguy hiểm nhưng ko áp dụng biện pháp ngăn ngừa, và hậu quả là 1 người bị bò húc chết, thì người chủ phải chịu tội chết.

Sự sống của con người ko chỉ quý giá mà còn thiêng liêng vì loài người được tạo theo hình hài của Chúa. Giết người là tội ác chống lại Chúa ở mức độ nghiêm trọng, ko thể tha thứ! Sự khác biệt giữa luật Moses với những hình phạt của các bộ luật khác (đối với thể xác như xẻo mặt, thiến, đóng cọc... đến chết) thì luật Moses đối xử với thân xác 1 cách tôn trọng hơn. Vì vậy, nó nhân đạo hơn nhiều so với bất kỳ bộ luật nào thời đó, vì lấy Chúa làm trung tâm phán xử nên tự khắc con người trở thành trung tâm vì được tôn trọng.

Cốt lõi của luật Moses là 10 điều răn của Chúa - 10 điều răn là cơ sở cho giao ước với Chúa, ban đầu do Abraham đưa ra, được Jacob làm mới và Moses cùng cả dân tộc DT hoàn thiện, theo 1 cách thức trang trọng và công khai.

Nhưng giao ước của Moses độc đáo ở chỗ: nó ko phải là 1 điều khoản giữa các nhà nước, mà là 1 liên minh Chúa - loài người. Trong đó, trên thực tế - lợi ích của xh DT cổ đại hòa thành 1 với lợi ích của Chúa.

(còn nữa)

Hình ảnh: Moses - chi tiết/részlet từ tác phẩm của Michelangelo (chọn từ net)