Nhật ký: Viết ngày 8 tháng 3

Tôi lại vấp phải vấn đề dùng từ khi muốn viết về người đàn bà của mình. Gọi là "em" thì chỉ hợp với những chuyện của ngày xưa, gọi là "nàng" thì quá văn vẻ, lại sáo rỗng, còn gọi là gì khác thì không xứng hợp. Tôi ghét tiếng Việt khi không đủ từ để diễn đạt, về cơ bản, nó thiếu tính bình đẳng vốn có của con người. Nếu tôi có thể chọn tiếng Hung hoặc tiếng Anh thì đã không vấp phải chuyện này. Khốn nỗi, cả hai thứ tiếng này tôi đều dốt cả.
Cho nên tôi chọn cái tên vậy. Tôi đã gọi như vậy từ những ngày đầu chúng tôi biết nhau. Như những người bạn, và vẫn vậy cho đến bây giờ.

Thanh trở thành một phần cuộc sống của tôi sau khi chiến tranh kết thúc được vài năm. Lúc đó, tất cả đều đơn giản, rõ ràng và dễ hiểu vô cùng. Chúng tôi fall in love trong 8 năm một cách hoàn toàn tự nhiên và chân tình. Động lực thúc đẩy chúng tôi là muốn thuộc về nhau, là của nhau mãi mãi... và chúng tôi đã chính thức kết hôn vào năm 1986.

Như lẽ thường tình của định luật vạn vật hấp dẫn, cô gái 21 tuổi căng tràn sức sống với cặp lông mày cong tuyệt đẹp, đôi mắt sáng và miệng cười rạng rỡ đã làm tôi để ý từ cái nhìn đầu tiên. Nhưng đó không phải là tiếng sét ái tình vì tôi nghĩ Thanh không phải là người dành cho tôi nên không có ý định làm quen để đi tới một mối quan hệ thân mật hơn. Chúng tôi quen nhau như những người bạn cùng học, cùng làm... và cùng vài sở thích. Thanh cũng không dửng dưng với tôi. Đó là dấu hiệu cho tôi biết: Thanh không phải là người lạnh lùng. Sức hút ban đầu cứ lớn dần và ngày càng mạnh hơn...

Rồi chúng tôi để ý nhiều hơn đến nhau ở những điều sâu xa hơn trong những cơ hội mà cuộc sống đưa đến. Và như thế, Thanh càng trở nên quyến rũ trong mắt tôi. Ở Thanh, tôi thấy một vẻ đẹp mặn mà, huyền ảo của người phụ nữ Việt Nam. Là một cô gái thông minh, đầy nữ tính, Thanh luôn chú ý quan sát phản ứng của những người xung quanh, thăm dò cả thái độ và tình cảm của các anh chàng có cảm tình với mình. Với những người con trai khác mà Thanh quen, tôi không coi họ là tình địch, kể cả những người cùng tôi đến nhà Thanh mà không giấu diếm rằng họ rất quý mến Thanh. Về phần tôi, không hẳn là tôi muốn nhường Thanh cho họ nhưng tôi thấy cần gì phải tranh giành trong tình yêu, cái gì đến sẽ tự đến. Và thật ra, khi đó Thanh chưa coi ai trong số chúng tôi là người yêu của mình.

Tôi chưa bao giờ coi mình là một tay đua trong cuộc đua giành người đẹp. Nhưng rồi tôi là người được Thanh dành nhiều thời gian hơn những người khác để chuyện trò với nhau, rồi hẹn hò nhiều hơn... Tôi thích nói chuyện với Thanh và Thanh cũng vậy. Tôi nhận thấy cái tên Kim Thanh thật hợp với người. Thanh có giọng nói của người Bắc mà tôi rất thích. Nói chuyện được với nhau cũng là điều cần thiết trong quan hệ nam nữ. Có lẽ, mỗi người con gái đều thay đổi khi gặp chàng trai mà họ cho rằng người ấy sẽ đem lại cho họ niềm tin và cảm giác bình yên. Khi ấy họ sẽ trở nên nhiệt tình hơn, quyến rũ hơn và vô cùng ấm áp.

Tôi không phải là người mà nhiều phụ nữ chờ đợi với gia thế huy hoàng, phong độ lịch lãm và phẩm chất ưu tú. Dù vậy, Thanh vẫn tin tôi và đã yêu một anh chàng là tôi lúc ấy. Về sau, Thanh mới cho tôi biết rằng: ở tôi Thanh thấy có sự thuần khiết nên dù là người bướng bỉnh, đầy ưu tư, sống theo truyền thống gia đình và đức tin của một người theo đạo Công giáo, Thanh đã để cho tình cảm của mình cuốn đi mà không khóa chặt bản thân trong sự bi quan đôi khi vẫn xuất hiện trong cuộc sống, kể cả cho đến bây giờ.

Vũng Tàu, 1983

Nhớ lại và suy nghĩ về những gì đã trải qua và chung sống với nhau, với tôi, Thanh là cô gái/người đàn bà luôn biết mình muốn làm gì và có thể làm gì. Thanh luôn tỉ mỉ trong những việc mình làm. Không phải Thanh không quan tâm đến những gì thuộc về tôi (vì đã tin), mà vì tôn trọng lập trường/con người mình, luôn là chính mình cũng như tôn trọng lòng kiêu hãnh là đàn ông của tôi (đương nhiên chỉ trừ những khi xung đột).

Thanh là người đặt công việc trên tình cảm, không phải vì không cần tình cảm mà vì cuộc sống đẩy Thanh đến chỗ không có sự lựa chọn khác. Từ khi sinh con đầu lòng, Thanh đã bước vào một ngả khác, bước những bước vững chắc để vươn lên, tạo cho mình một vị trí, khả năng tạo dựng và tích lũy tiền bạc như một trụ cột của gia đình cùng với tôi, dù không phải công việc của tôi lúc nào cũng suôn sẻ, tuyệt đối không còn mơ tưởng gì đến chuyện của một hoàng tử và một công chúa ngày nào...

Khó có ai có thể có được sức chịu đựng để vượt qua mọi áp lực của Thanh một khi Thanh đã nhất quyết làm bằng được. Một trong những đức tính đáng quý ở Thanh là sự kiên nhẫn. Tôi nhận thấy đó là thế mạnh của Thanh khi làm điều mà mình đã thích và muốn từ khi còn đi học. Khả năng ấy trở thành chuyên nghiệp khi từ bỏ công việc đang làm trong một trung tâm khoa học của nhà nước để về nhà chuyên may áo dài và chỉ tập trung cho áo dài theo cách của riêng mình, nhất là áo dài truyền thống, một vẻ đẹp đặc biệt của phụ nữ Việt Nam. Tôi đã chứng kiến tất cả quá trình nhẫn nại và chăm chỉ làm việc của Thanh và cuối cùng thì sự cần cù và nỗ lực đã đem lại một thành quả tốt đẹp dù nghề may là một nghề khá vất vả và cực nhọc.

Lăng Cô, Huế (tháng 2/2016)

Tôi ước mình là người có khả năng tạo lập vững mạnh, là người có địa vị trong xã hội để xứng với Thanh. Tôi hay gọi Thanh là "Giám đốc Xí nghiệp Tự lo" và Thanh xứng đáng như vậy khi một mình nắm tất cả những gì thuộc về công việc trong tay. Thanh vốn là người ôn hòa, nhưng khi cần cũng rất cứng cỏi và bướng bỉnh bảo vệ quan điểm của mình. Tuy vậy, tôi vẫn luôn nhận thấy ở Thanh những gì rất đàn bà, rất nữ tính, ưa bình lặng nhưng cũng không tránh né để đối mặt với khó khăn và nghịch cảnh trong/ngoài gia đình. Tuy là con út, nhưng với bản năng vận dụng trí não mạnh mẽ của mình, Thanh tỏ ra hơn hẳn anh chị khi đứng ra giải quyết một vấn đề, không phải chỉ nêu ra được rằng ai phải làm gì mà còn trực tiếp và cụ thể hơn khi nói họ phải làm như thế nào.

Những tính cách này, với hai mặt của chúng, đều rất mạnh, vì thế mà phụ nữ vẫn làm cho đàn ông rối loạn tâm trí, khó lường trước... nên nhiều khi họ trở thành vấn đề khó xử cho đàn ông nếu phải phân xử cho thật rạch ròi mà không đụng chạm về mọi mặt trong một quan hệ tưởng chừng như êm thắm mà thật ra không phải như vậy. Khi kết hợp với nhau trước Đấng Tạo Hóa, chúng ta mới nhận ra được sự thật, đó không phải chỉ đơn thuần là tình nghĩa vợ chồng, không phải là sự tiếp nối trong hạnh phúc của tình yêu mà đó là điều mà loài người vẫn còn phải tìm hiểu để phát hiện/khám phá thêm những bí ẩn về những gì chưa từng biết khi hai thiên hà trong vũ trụ lao vào nhau...

Điều tuyệt vời nhất trong vũ trụ đối với đàn ông là đàn bà. Nhưng họ, với chúng ta là những thế giới/thiên hà không thể hiểu nổi, thế nên, hãy yêu thương họ với tất cả tình yêu của mình, làm tất cả những gì mà ta có thể vì họ xứng đáng như vậy. Đừng thắc mắc, nghi ngờ hoặc thậm chí kết án họ, vì ta chẳng có quyền hạn gì cả ngoài quyền làm người.

(Đọc & viết từ cuốn Nội tâm Ma Kết do Asbook biên soạn, NXB Thế Giới, 2012)