Chiêm nghiệm về chiến tranh Đông Dương (1)

Suy nghĩ thêm một lần nữa. Chiến tranh là điều nên nói đến nhưng không nên nói về nó một cách dễ dãi

Thật khó hiểu về hành xử của người Việt nếu không có những hiểu biết nhất định về những cuộc chiến tranh của họ. Người Việt gánh những cuộc chiến tranh đã qua của họ trên vai để đi vào hoà bình, việc làm ăn kinh tế, ái ân trai gái và giao thông đô thị.
Cuộc chiến với người Mỹ đã buộc người Việt thay đổi nhiều giá trị tinh thần của họ, đến nỗi một thời gian dài họ sống trong một thế giới riêng với những ảo tưởng. Cuộc mộng du này dẫu không hoàn toàn dễ chịu nhưng tỉnh giấc sẽ phải đau đớn hơn nhiều. Sớm muộn người Việt cũng phải đối diện với những vấn đề thực tế, nhưng nỗi đau của cuộc chiến 30 năm phần nào đã mài mòn làm cùn nhụt ý chí của không ít người.
Người Mỹ đã thất bại vì họ không bao giờ chú ý đến cuộc chiến tranh Đông Dương đã tôi luyện những chiến binh đối mặt với họ thế nào. Người Pháp tuy có chút ít tinh thần thượng võ, cũng chưa thực sự hiểu được những người tá điền nhút nhát và những trí thức thuộc địa do họ đào tạo ra đã nung nấu sự thù hận trong 80 năm ra sao để biến thành một đối thủ khó lường. Người Việt cũng chưa có thời gian để nghĩ kỹ về các cuộc chiến để có thể giải toả bớt tác dụng kéo dài của những liều thuốc dopping tinh thần, những ảo ảnh do chính họ tạo nên để thấy được những giá trị đích thực, hết sức vĩ đại mà họ đã từng có và có nguy cơ bị mai một theo thời gian.
Chiến tranh Đông Dương có sự tham gia của nhiều phía. Có thể nó đã có những kết thúc khác có thể bớt đau thương hơn. Tuy nhiên con người cũng là nạn nhân của chính họ. Rất ít người có thể từ bỏ chỗ đứng, thiên kiến của mình để có một cái nhìn minh triết vượt thời đại. Vĩ nhân minh quân không sinh ra thường xuyên. Con người bị định mệnh lôi vào cuộc chiến, say máu vật lộn trong bùn pha máu tanh rồi liếm láp các vết thương của mình như những con thú hoang và tìm chỗ trú ẩn trong hào quang của nguyệt quế trong thế giới tinh thần. Một dân tộc để trở thành anh hùng phải trả giá bằng số phận bất hạnh, cô đơn, tự dằn vặt và đáng thương.
Người Việt suy nghĩ mọi vấn đề đều theo một cách phức tạp nhất và đầy mâu thuẫn. Họ dễ bị đánh lừa bởi lòng yêu nước, thần tượng giả tạo. Họ không phân biệt được các vấn đề thực sự cần giải quyết với các vấn đề sinh ra từ gánh nặng của các cuộc chiến mà họ cố tình vác theo mình dù không ai bắt buộc. Có những niềm tin rất thơ ngây rằng gánh nặng đó sẽ đem lại lợi thế để bứt phá nào đó trong cạnh tranh hôm nay. Đã 40 năm trôi qua kể từ khi chiến tranh chấm dứt, người Việt vẫn trông chờ ở một vận may sẽ đến với họ biến thất thế thành lợi thế như đã xảy ra với cô Tấm trong một câu chuyện cổ tích mang đậm thực tế phũ phàng đến phi nhân tính của họ.
Không có nột phép màu nào cả. Đứa trẻ phải tập đi, tập sống như những người bình thường để được sống hạnh phúc. Để trở thành người bình thường trút gánh nặng chiến tranh trên vai để đặt nó vào một ngôi đền bất tử và thanh khiết, việc chiêm nghiệm về chiến tranh có thể sẽ có ích. Thay vì nói nhiều, khoa trương về chiến tích hãy suy nghĩ nhiều hơn và cố gắng tái hiện những tình huống gây ra những căn bệnh phân tâm hiện tại để thoát khỏi ám ảnh và bắt đầu việc mưu cầu hạnh phúc.

Nguyễn Ái Việt (Debrecen,VIDI72)