My moments 2016

Cuối năm giữa hai kỳ ăn nhậu quyết liệt - Noel và Tết Tây - tranh thủ tí thời gian tỉnh táo ôn lại chuyện năm cũ.

Cái trò viết lách này, tuy không thường xuyên, nhưng rõ là khác so với ở VN. Không những không dám viết, nói ra cũng ngại, lỡ nói phải thêm thắt vài câu để còn cửa gỡ gạc nếu thằng bạn nối khố đối diện đem đi đâu đó tâu bẩm ... Không những thế mà lên FB khối ông cũng ngại ... like, vì like là sờ sờ bằng chứng ra đó là dám ... like mấy thằng xấu mồm đi nói xấu, xấu gì chưa biết, thấy nó dám thay báo hình, báo nói, báo giấy thì khả năng thù địch là cao rồi. Tóm lại do đỡ phải nói trong lúc nửa tỉnh nửa say, bây giờ khi thích cứ phang thôi, khỏi cần mượn tí rượu để buộc mấy ông anh đừng vui mồm kể lại hoặc mấy ông bạn sắc phục hay đi điền thổ lại xin bữa nhậu ...

Đến đây bạn nào cảm thấy khó nhằn, khó nhá, khó ... like thì nên dừng đừng đọc nữa. Hiện FB đã có công cụ tracking xem bạn đọc bao nhiêu, đến đâu trong từng bài được đánh dấu, sau đó thông qua các công ty làm quảng cáo sân sau của FB ở VN bán lại thông tin này. Tóm lại bài nào thấy tiêu đề nhạy cảm đừng click, bản thân nó không phải là virus nhưng hành động của bạn kích hoạt virus theo dõi bạn. Biến thể hay nhất năm 2016 của virus mang tên Pu - Lú, dòng virus từ Nga, được gia công lại tại VN.

Lan man ngoài đề tài chẳng qua để cái đoạn trên thu hút câu view các anh phóng tinh viên, dư loạn hòn hay scan FB đến xem theo dõi, đọc xong đoạn trên đủ ngán để khỏi đọc đoạn tiếp theo mình viết cho bạn bè mình.

Moment duy nhất về trải nghiệm xã hội - năm nay, khi nghiệm ra phong trào dân tuý lãn mạn của Trudeau hay cực đoan chủng tộc của Trump thắng thế chẳng qua cũng chỉ là hy vọng đảo ngược sự thất bại trong việc đem lại cân bằng lợi ích và ưu việt khoa học, công nghệ so với quyền thống trị và phân bổ lợi nhuận. Về mặt bản chất, chẳng qua cũng là sự thay thế nhiệm kỳ của nhóm tư bản được phân bổ lợi nhuận trong vòng 4-8 năm. Nghĩ ngợi thêm chút, nếu đ/c Thanh Râu nước giải khát hoá chất Tàu mà được rộng quyền tuyên truyền ứng cử thì khác gì Trump đâu nhỉ. Thế bạn sẽ chọn ai giữa anh Trọng Thắng, chị Phượng béo, anh Thanh Râu hay là anh 'Bắt hết, nhốt hết' ?Moment nay thực chất là hiểu ra sự thật của việc phân rã xã hội do bất cân bằng trong phân phối tri thức, văn hoá và vật chất. Cái hay khi Trump thắng cử cho thấy Data Science khi bị lạm dụng - do dùng cho các tập hợp dữ liệu nhỏ, hoặc do cái đám researcher tôn thờ machine learning và lặp lại như vẹt - thì có tác động cực đoan cao, đám dân chủ mù quáng tin tưởng và không thèm làm gì, đám cộng hoà uất ức và lẳng lặng vận động, hành động. Xu thế dân chủ 'quá trớn' của đám công nghệ cao tại nước Mỹ không chỉ biến biên giới tượng trưng giữa các bang 'kinh tế tri thức - công nghệ cao' với 'kinh tế truyền thống - ít học vấn' trở thành bức tường vô hình chia cách giữa các xã hội bản địa đang hình thành và ngày càng dịch chuyển xa dần khỏi nhau như bức tranh của một vũ trụ giãn nở tại lục địa Bắc Mỹ này. Dĩ nhiên Trump cũng nhổ toẹt vào điều đó bằng cách kéo cả đám chiến hữu tỷ phú của mình vào ngồi trên đầu cái đám Mỹ trắng ít học để cùng nhau chia chác nước Mỹ. Bạn nên tiếp tục đầu tư vào thị trường chứng khoán khoảng 2-3 năm nữa và rút ra trước khi Trump kết thúc nhiệm kỳ. Nhìn ở một góc độ khác, thế lực phủ trùm lên cái quốc gia hình chữ S là hình con gà đang nằm ấp 'chữ S' - hay đang ị lên chữ S? Không cần đi đâu xa, tranh cãi nhau làm gì, đấy chính là cái duy nhất, toàn diện, tràn trề, trùm kín, thấm đẫm, ... đến bất kỳ điều gì người nào đang ở VN.

Moment gì liên quan đến bản thân mình đáng liệt kê đầu tiên nhỉ ? Có lẽ là khi sau khoảng gần ba tháng ngưng không đọc bất kỳ loại báo chí gì tiếng Việt, từ nguồn V+, VK đến các loại Việt đểu khác. NYT, HBR, CBC, BBC, ... đọc cũng hết ngày, thậm chí đọc một hồi phát hiện nhiều chuyên mục như về ẩm thực, du lịch của NYT rất đáng xem, một số column rất hay và sâu. Nhưng đấy không phải là moment. Moment là lúc phát hiện ra khi đọc báo, thần kinh, nhịp tim mình ... hoàn toàn bình thường, không thay đổi, không biến động; xem kỹ thêm thì khả năng thành động mạch chủ, mạch máu não, ... hình như quay về trạng thái co dãn, đàn hồi tốt, không xơ vữa, không có gì để chậm lại đừng nói đến chuyện nghẽn. Kiểm tra toàn diện thấy chất lượng sử dụng ngôn ngữ tuy không đa dạng phong phú như chợ Đồng Xuân, hiểu biết tiếng Đan Mạch giảm hẳn, thông thạo hình ảnh, tiêu đề, cử chỉ của các nhân vật xã hội V+ giảm hẳn, ... chỉ được mỗi cái là hết vết nhăn trên trán, ăn ngủ tốt và tóc ... mọc dày trở lại. [Để minh hoạ các bạn có thể xem phim Crank trong đó Chev Chelios bị tiêm thuốc độc Bắc Kinh phải liên tục chạy, hành động, thậm chí làm tình giữa công cộng để lượng adrenaline liên tục cao, giữ cho anh ta sống tiếp cho đến khi tìm được kẻ đầu độc mình.]

Moment thứ hai là thành công trong công việc: mấy đồng chí cùng làm cho xem tin là Google đã chính thức cung cấp Job API, tóm lại là sân chơi về việc mình đang làm - 'what a person know - what a person want - how he can get it' - giờ đã đủ ba anh: Google, Microsoft (mua lại LinkedIn) và Oracle (Taleo). Y hệt dự đoán của mình cách đây 2 năm. Nghiệm ra là mấy thằng Tây khi không quá bị sức ép làm ra tiền thì kiểu gì cũng đi đúng hướng, nhanh chậm chẳng qua chỉ là năng lực research hoặc engineering. Khi đã có các tay chơi lớn bơm tiền thu hút quảng bá thị trường thì vô số tay chơi nhỏ và trung bình cũng kiếm ăn được. Phân khúc này đặc biệt ở chỗ có mấy yếu tố: xử lý ngôn ngữ tự nhiên (không phải chỉ vấn đề là ngôn ngữ gì, mà cách dùng ngôn ngữ cũng rất ... tự nhiên), dữ liệu lớn (không quá lớn nhưng chắc chắn đủ lớn vì bản thân sự phức tạp trong dữ liệu) và biến đổi liên tục (những kết luận dựa trên các mô hình tĩnh có thể chỉ đúng trong vài tháng). Các loại machine learning, deep learning xem ra chưa làm được gì, nhưng các thuật toán dựa trên các công cụ big data đã cho thấy sự vượt trội của engineering so với research hiện nay, cũng phải thôi, giữa lý thuyết thuần tuý và sự thật của dữ liệu thì các phương pháp dựa trên sự hiểu biết hoặc khám phá - heuristics (à mà sao tiếng Việt không có từ này nhỉ) đều mang tính giả định và rủi ro cao. Nghiên cứu về IT cũng như đi đánh bạc ở Las Vegas, dĩ nhiên, cũng còn tuỳ cửa ... Dĩ nhiên, nhưng khi đoán đúng về cả business, technology thì phải tự xem lại có nên ở xứ này dưỡng già hay tái xuất giang hồ nhỉ ? 

Moment cuối cùng mang tính rất cá nhân. Không phải kiểu 'mở hộ kinh doanh cá thể tư vấn công nghệ, gia công sản xuất phần mềm và tích hợp hệ thống' như 2013. Cũng không phải kiểu 'nham nguyệt tùng phong say chém gió, nhất niên khu động vạn niên sầu' 2014.   Nhân dịp gần cuối năm nhận cá độ đi bộ 42km trong 8 tiếng với ông Nguyen Khoa - để tự xem móng giò Tân Hợi bốn chục rồi ra sao - có hôm chạy/đi được 25km với thời tiết 1 độ C. Khoảng cách 25km không phải là xa nhất, vì có hôm đã đi hơn 30km, nhưng thời tiết chỉ 1 độ C thì là lần đầu tiên. Tự nhiên mình cảm thấy tự tin hẳn vào cơ thể của chính mình. Sau mấy chục năm xài lạm niềm tin thì đây là điều đầu tiên tự mình tin mà không cần tự tuyên truyền :-) Nhờ thế mà đã vượt qua đ/c Minh Râu và Phi - Đen là quit smoking. Lần này lạ ở chỗ là không thèm khi không có. Phàm khi ngộ đạo hà cớ gì ưu tư ngoại thể -  đại loại đến bồng lai tiên cảnh thì ai lại xem playboy hay có được voi quý hiếm ai lại đi thèm hai bà già 2000 tuổi ?

Xuân này nay ngẫm thật là xuân!

Đoàn Hồng Nghĩa (VIDI90)