Cam Ranh và vai trò của Việt Nam ở Biển Đông

Cam Ranh sẽ rơi vào tay ai nếu ván bài kết thúc... ?
Con bài chiến lược mà Việt Nam dùng để nắm thế chủ động trên phương diện đẩy mạnh quan hệ với Mỹ và Nga là vịnh Cam Ranh – căn cứ quan trọng trên biển hiếm có ở Châu Á.

Một bài báo trên trang BWchinese, đã nhận định trước một Trung Quốc với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) gấp 54 lần, thực lực hải quân gấp 10 lần của Việt Nam, Việt Nam muốn chiếm địa vị có lợi trong đàm phán nên buộc phải hợp tác với Mỹ và Nga.
Còn thứ mà Việt Nam có thể dùng để nắm thế chủ động trên phương diện đẩy mạnh quan hệ với Mỹ và Nga là vịnh Cam Ranh – căn cứ quan trọng trên biển hiếm có ở châu Á. Mỹ và Nga đã triển khai tranh giành quyết liệt ở đây. Bằng cớ là vào tháng 3-2015, Reuters đã đưa tin là Chính phủ Mỹ từng yêu cầu mạnh mẽ Việt Nam “không được cho Nga sử dụng căn cứ tại vịnh Cam Ranh”.
Các nhà quan sát quân sự khu vực Đông Nam Á đều chung nhìn nhận là mấy mươi năm qua, xung quanh Biển Đông, có hai quân cảng lớn nổi tiếng mà chưa có ai “soán ngôi”: một là căn cứ hải quân vịnh Subic của Philippines trước đây do quân đội Mỹ sử dụng, hiện tại quân đội Mỹ vẫn sử dụng; hai là căn cứ hải quân vịnh Cam Ranh của Việt Nam từng lần lượt được quân đội: Pháp, Nhật Bản, Mỹ và Liên Xô sử dụng.
Hiện tại quân đội Nga có mặt tại vịnh Cam Ranh với nhiệm vụ bảo dưỡng số tàu ngầm của Nga đóng cho Việt Nam. Ở đây hiện tại tàu chiến chủ lực của hải quân Việt Nam ngoài một vài chiếc tàu dưới 3000 tấn, còn lại hầu hết đều là tàu cỡ nhỏ vài trăm tấn, vì vậy về cơ bản không lấp đầy được cảng biển rộng lớn này.
Do vậy dễ nhận ra lý do của Việt Nam là để một phần của vịnh Cam Ranh cung cấp cho hải quân nước ngoài sử dụng, vừa có thể đổi lấy viện trợ quân sự, vừa có thể khiến cho Trung Quốc e ngại không dám tấn công, còn có thể dùng “đa phương” khi tiến hành đối đầu với Trung Quốc.
Điều có sức hút hơn là xuất phát từ 12 độ vĩ bắc của cảng Cam Ranh, hành trình chưa đến 1 giờ đồng hồ là tuyến hàng hải quốc tế nối liền Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, phạm vi bao phủ đương nhiên bao gồm tất cả các đảo, bãi đá ở Biển Đông của Việt Nam. Một số chuyên gia quân sự cho rằng có được vịnh Cam Ranh thì có thể kiểm soát được Biển Đông và cả eo biển Malacca, thậm chí còn có thể tiến hành giám sát điện tử đối với khu vực Bắc Ấn Độ Dương, vịnh Persian thậm chí cả biển Hoa Đông.

Đương nhiên không chỉ có Mỹ nhìn thấy điểm này, Nga cũng không cam lòng vì đây từng là căn cứ hải quân lớn nhất của Liên Xô, vì vậy, sau khi có tin đồn Việt Nam muốn cho thuê, Mỹ và Nga đều muốn thử xem sao, hai bên đều lo sợ cảng này có thể bị đối phương giành được quyền thuê.
Nếu Mỹ có được cảng Cam Ranh thì chẳng khác nào nắm chắc được Biển Đông, bởi vì khả năng kiểm soát của cảng Cam Ranh đối với bất kỳ đảo, đá nào ở Biển Đông đều cao hơn nhiều so với các căn cứ hải quân hiện có của các nước xung quanh, từ đó Mỹ cũng có thể thực hiện khâu phỏng tỏa khép kín hoàn toàn đối với Trung Quốc, từ Hàn Quốc đến Nhật Bản rồi đến Philippines, cuối cùng đến vịnh Cam Ranh.
Do phía Đông Tây của Biển Đông rộng không quá 900 km, cho dù sử dụng loại máy bay chiến đấu hoặc tàu chiến nào thì quân đội Mỹ cũng đều có thể dễ dàng đến vùng biển xung đột trong thời gian ngắn, từ đó Biển Đông cũng thực sự trở thành sân sau của quân đội Mỹ.
Tuy nhiên vẫn đang có hơn 90% vũ khí tiên tiến mà quân đội Việt Nam mua hiện nay đều do Nga cung cấp. Quân đội Nga chưa chắc đã dùng ngoại tệ mạnh khiến Việt Nam hài lòng để thanh toán cho Việt Nam, nhưng theo cách làm trước đây của Việt Nam và Nga, quân đội Nga có thể cung cấp vũ khí để trả phí thuê cảng.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter khi tới thăm Hà Nội đã tuyên bố “Mỹ và Việt Nam sẽ tiếp tục tăng cường quan hệ phòng thủ”, còn cam kết sẽ xóa bỏ lệnh cấm vận vũ khí đối với Việt Nam, đồng thời viện trợ một số tàu tuần tra cho Việt Nam.
Rõ ràng Mỹ lôi kéo Việt Nam, đồng thời cũng đang tích cực tranh giành để có thể có mặt tại vịnh Cam Ranh. Nếu thực hiện được mong muốn này, không những Mỹ kéo được một đồng minh mới từ trong tay Nga, mà còn có thể đuổi được thế lực Nga ra khỏi Biển Đông, nhưng điều then chốt là có thể phá vỡ hoàn toàn giấc mơ của Trung Quốc muốn thoát ra khỏi sự phong tỏa của chuỗi đảo, để cho chiến lược “Con đường tơ lụa mới trên biển” của Trung Quốc thất bại lúc còn trong giai đoạn manh nha.
Ngoài ra, một nước khác cũng rất muốn có được Biển Đông, đó là Nhật Bản cũng đang tính toán có lợi cho mình. Theo yêu cầu của Mỹ, Nhật Bản cũng có kế hoạch chuẩn bị can dự vào Biển Đông, đồng thời vào tháng 5 đã bắt đầu cử hai chiến máy bay tuần tra P-3C tuần tra trên Biển Đông, cuối cùng hai chiếc máy bay tuần tra này hạ cánh xuống Đà Nẵng, phía Bắc của vịnh Cam Ranh.
Ngoài ra, Nhật Bản cũng mong muốn các tàu chiến chuẩn bị đến tuần tra ở Biển Đông phải có một căn cứ lâu dài để sử dụng, vì vậy trên thực tế Nhật Bản cũng đang giành quyền thuê vịnh Cam Ranh. Đương nhiên dù là quân đội Mỹ thuê hay Nhật Bản thuê thì về bản chất gần như giống nhau, đều có kế hoạch tiến hành phong tỏa kiềm chế đối với Trung Quốc, hai nước này dù ai giành được thì cũng đều không phải là một tin tốt lành cho Trung Quốc.

Nguyễn Gia Định