Đại học Stanford là một trong các đại học tư chuyên về nghiên cứu, nhưng lại là một trong các trường đại học hàng đầu nước Mỹ và thế giới. Nói về công nghệ, MIT và Stanford bao giờ cũng được nhắc đến đầu tiên. Đại gia xe lửa Leland Stanford, nguyên là thượng nghị sỹ Mỹ và là thống đốc bang California cùng với vợ, bà Jane Lathrop Stanford thành lập trường vào năm 1885 (năm Tôn Thất Thuyết tấn công đồn Mang Cá và toà Khâm Sứ tại Huế) để tưởng nhớ đứa con trai 15 tuổi vừa mất.
Trên đường từ Florence, Ý, họ trao đổi với linh mục Augustus Bread, American Church ở Paris, chủ tịch trường Cornell, Andrew White, chủ tịch trường Harvard, Charles Eliot để “làm điều gì cho những đứa trẻ thay mặt cho Leland Stanford Jr.” - con trai của họ. Mặc dù được những lời khuyên đóng góp cho các trường hiện hữu, nhưng khi Charles Eliot cho rằng “trường đại học" là biểu tượng tưởng nhớ tốt nhất [thay vì như lăng mộ, chùa chiền] và đánh giá mức đầu tư khoảng 5 triệu USD [tương đương khoảng 120 triệu USD năm 2014]. Sau một thoáng tính toán, ông Leland Stanford nói với vợ - câu trích dẫn vẫn còn nổi tiếng ngày hôm nay - “Ồ, thế thì chúng mình có thể làm được em nhỉ ?"
Việc một gia đình đầu tư 5 triệu Mỹ kim vào một trường đại học để tưởng nhớ đến con trai họ là câu chuyện thổi bùng lên dư luận một thời ở nước Mỹ [và có lẽ cả ngày hôm nay] - xem thêm Stanford University: The First Twenty- Five Years, Orrin L. Elliott, interviews in The Alta California of Jan. 21, 1885,and in The San Francisco Examiner of April 28, 1887.
Mục tiêu đầu tư là lập nên một viện nghiên cứu không thua ai - second to none - dành cho bất kỳ ai mong muốn tại nước Mỹ, đồng thời có các trường cao đẳng và trung học dành cho nam và nữ. Ngoài việc đầu tư trường trên 7.000 mẫu (Anh) dành cho các nghiên cứu về nông nghiệp, trường còn đặt mục tiêu giáo dục tự do - liberal education - phục vụ cho việc phát triển các ngành nghề may mặc, in ấn, khắc hoạ, tốc ký và điện báo bên cạnh các ngành nghề hội hoạ, âm nhạc và điêu khắc - bất kỳ thứ gì tiền có thể mua được, phục vụ rộng rãi cho xã hội đều được đưa vào chương trình giáo dục.
Ngày 11 tháng 3 năm 1885, bang California ban hành điều luật cho phép sử dụng đất để thành lập trường. Ngày 1 tháng 10 năm 1891, trường chính thức khai giảng khoá học đầu tiên. Trong bài phát biểu ngắn, ông Leland Stanford nhắn gửi đến các tân sinh viên: “Hãy ghi nhớ rằng cuộc sống có ý nghĩa hơn tất cả các nghề nghiệp; các em đến đây để chuẩn bị nghề nghiệp hữu ích cho mình nhưng để phục vụ cho cuộc sống; học không chỉ để các em thông thái hơn trong nghệ thuật và khoa học mà còn để phát triển bản tính về đạo lý và tôn giáo”.
Chi phí ăn học cho mỗi sinh viên là 5$/tuần [khoảng 120$ ngày hôm nay], trong thư gửi hội đồng nhà trường ông đề nghị không tăng tiền học cho bất kỳ mục tiêu nào nhắm đến sử dụng lợi nhuận.
Quảng trường chính Quad với phong cách Romanesque
Note: "Đại gia xe lửa Leland Stanford, nguyên là thượng nghị sỹ Mỹ và là thống đốc bang California cùng với vợ, bà Jane Lathrop Stanford thành lập trường vào năm 1885 (năm Tôn Thất Thuyết tấn công đồn Mang Cá và toà Khâm Sứ tại Huế) để tưởng nhớ đứa con trai 15 tuổi vừa mất." Rất khâm phục những đóng góp như thế này từ hàng trăm năm nay đã góp phần vào sự phát triển và làm nên thành quả khác biệt/vượt trội như ta thấy ở Mỹ và châu Âu.
ReplyDelete