Đồng chí Ác-đen là ai ?
Năm 1974 đoàn đại biểu Tòa án tối cao Hungary do ông chánh án Szakács Ödön (1912 - 1983) dẫn đầu sang thăm VN. Tôi đi dịch cho đoàn. Trong ban đón tiếp của VN có bác Phan Hữu Chi, là cha của Phan Nguyên Khánh (SV sang Hung khóa 1972), và là chú ruột của Phan Quốc Khánh (SV khóa 1974).
Đoàn Hungary được nhiều cơ quan đón tiếp (Tòa án tối cao, Quốc hội, Viện Kiểm sát tối cao, Hội Luật gia, một số tòa án địa phương). Mọi việc đều suôn sẻ. Chuyện đáng nhớ là trong một buổi gặp gỡ, có bác VN phát biểu như sau:
“Chúng tôi vui mừng vì VN và Hungary có quan hệ anh em rất gắn bó thân thiết. Báo Nhân dân vừa đăng tin: Đồng chí Ác-đen đã tiếp đoàn đại biểu cấp cao VN”.
Tôi dịch như cái máy: “ÁRDEL elvtárs ...”. Mọi người gật gù vui vẻ. Nhưng sau đó, mấy bác Hungary hỏi tôi: "Ác-đen là ai vậy ?". Các bác VN cũng hỏi: "Ông ấy giữ cương vị gì ?". Tôi chịu không trả lời được.
Tôi suy nghĩ: Ardel có vẻ là họ gốc Anh hoặc Đức-Áo, vì thế tạm bỏ qua. Chỉ nên xem xét họ tên Hungary. Họ tên gì mà đã Ác lại Đen. Nếu Ác là họ, Đen là tên thì có thể là Gonosz Dénes / Deli. Nếu Ác là tên, Đen là họ thì có thể là Ákos / Árkos Fekete. Nhưng trong các vị lãnh đạo Hungary không ai có họ tên gần như vậy. Thật khó đoán quá. Hồi đó lại chưa có mạng để tra cứu.
Mấy hôm sau có một nhà báo VN hỏi tôi về ông trưởng đoàn Szakács Ödön. Thấy phiên âm phức tạp, anh tự tách Szakács thành Za-kác, rồi Việt hóa (thay Z bằng D, thay K bằng C) thành Da-các.
Nhờ vậy tôi tìm ra lời giải thích. Hungary có ông ủy viên bộ chính trị là ACZÉL György (1917 – 1991). Một nhà báo VN nào đó tách ACZÉL thành AC-ZEL, rồi Việt hóa thành ÁC-DEN. Trong quá trình đưa tin một người khác lại chuyển DEN thành ĐEN. Thế là đồng chí Ác-đen ra đời.
Vũ Hoài Chương (Hội Hữu nghị Việt-Hung)
No comments:
Post a Comment