Hoàng Tử Bé - Kis Herceg (5)

(trở lại phần trước ở đây)

5.

Naponta megtudtam valamit a bolygójáról, az útrakeléséről, az utazásáról. Szép lassacskán, egy-egy elejtett megjegyzés jóvoltából. Így szereztem tudomást harmadnap a majomkenyérfák drámájáról.
Ezt is a báránynak köszönhettem, mert a kis herceg, mintha valami súlyos kétsége támadt volna, hirtelen azt kérdezte tőlem:
    - Igaz, hogy a bárányok cserjéket esznek?
    - Igaz.
    - Ó, akkor jól van.
Sehogyan sem értettem, miért olyan fontos, hogy a bárányok cserjéket egyenek. A kis herceg azonban hozzátette:
    - Szóval a majomkenyérfákat is megeszik?
Erre megjegyeztem neki, hogy a majomkenyérfák nem cserjék, hanem hatalmas, templomtorony nagyságú fák, és magával vihetne akár egy csordára való elefántot is: egyetlenegy majomkenyérfával sem bírnának el.
Az elefántcsorda ötlete megnevettette a kis herceget.
    - Egymás tetejébe kellene rakni őket...
                                                                               

Hanem aztán komolyan azt mondta:
    - Mielőtt megnőnek, a majomkenyérfák is úgy kezdik, hogy kicsinyek.
    - Pontosan így van! De miért akarod, hogy a bárányok megegyék a majomkenyérfákat?
Azt felelte: „Miért ne?” - mintha valami nyilvánvaló dologról volna szó. Alaposan össze kellett szednem az eszemet, hogy magamtól jussak a probléma nyitjára.
Nos, mint minden bolygón, a kis hercegén is voltak jó növények meg rossz növények; tehát voltak jó növényektől származó jó magvak meg rossz növényektől származó rossz magvak is.
A magvak azonban láthatatlanok. A föld titkos mélyén alusznak, míg csak az egyiknek eszébe nem jut, hogy fölébredjen... Akkor nyújtózik egyet, és először csak egy elbűvölő, ártatlan kis hajtással kezd félénken a nap felé kapaszkodni. Ha rózsa vagy retek hajtása, hagyhatjuk, hadd nőjön kedvére. De ha rossz növényről van szó, mihelyt fölismertük, azonnal ki kell tépni. A kis herceg bolygóján pedig félelmetes magvak voltak: majomkenyérfa-magvak. A bolygó egész földjét megfertőzték. A majomkenyérfával meg úgy van, hogy ha az ember későn kap észbe, soha többé nem bír megszabadulni tőle. Egyszerűen elborítja a bolygót. Átlyuggatja a gyökereivel. Ha aztán a bolygó túl kicsi, a majomkenyérfák meg túl sokan vannak, előbbutóbb szétrobbantják.
- Fegyelem kérdése - mondta egyszer később a kis herceg. - Miután reggel gondosan rendbe szedte magát az ember, gondosan rendbe kell szednie a bolygóját is. Neki kell látnia, s annak rendje és módja szerint ki kell gyomlálnia a majomkenyérfákat, mihelyt meg tudja különböztetni őket a rózsáktól; mert amíg egészen zsengék, nagyon hasonlítanak egymáshoz. Igen unalmas munka, de igen könnyű.
És egy szép napon azt ajánlotta, próbáljam mindezt lerajzolni, hogy a hazámbeli gyerekek jól megértsék a dolgot.
    - Hasznukra lehet - mondta -, ha egyszer utazni fognak. Néha semmi baj sem származik belőle, ha valamilyen munkát későbbre halasztunk. De mindig végzetes következményekkel jár, ha a majomkenyérfákról van szó. Tudok egy bolygót: lusta gazdája volt, figyelmen kívül hagyott három cserjét...

Mỗi ngày tôi lại biết thêm chút ít về hành tinh của cậu bé, về buổi lên đường và về hành trình của cậu. Điều đó đến rất từ từ, qua một vài nhận xét buột miệng thốt ra. Vào hôm thứ ba tôi đã biết được về bi kịch của những cây gạo theo cách đó.
Tôi cũng phải cảm ơn con cừu về điều này, vì hoàng tử bé dường như đã bị tác động bởi một sự dằn vặt nghiêm trọng đã đột ngột hỏi tôi:
     - Có đúng là những con cừu ăn mầm cây không?
     - Đúng vậy
     - Ồ, như vậy tốt quá.
Tôi chẳng thể hiểu vì sao việc cừu ăn những cái cây nhỏ lại quan trọng đến thế. Nhưng hoàng tử bé nói thêm:
     - Vậy thì nó cũng ăn cả cây gạo?
Tôi bèn nói cho hoàng tử hiểu rằng gạo không phải là loại cây nhỏ, mà là loại cây khổng lồ, to như một cái tháp nhà thờ, dẫu cho cậu bé có mang đi cả một bầy voi: cũng khó lòng làm gì nổi một cây gạo.
Ý tưởng về bầy voi làm hoàng tử cười phá lên.
     - Vậy phải đặt chúng chồng lên nhau...
Nhưng rồi hoàng tử nói một cách nghiêm túc:
     - Trước khi trở nên to lớn, các cây gạo cũng vốn là những cây nhỏ.
     - Đúng vậy! Nhưng tại sao cậu muốn cừu ăn cây gạo?
Cậu đáp: "Tại sao không?" - cứ như đó là chuyện hiển nhiên. Tôi phải tập trung trí óc để có thể tự mình tìm hiểu cho ra vấn đề.
Thật vậy, cũng như trên mọi hành tinh, trên hành tinh của hoàng tử bé cũng có những loài cây tốt và xấu; do đó có hạt giống tốt từ những cây tốt và cũng có hạt giống xấu từ những cây xấu.
Những hạt giống thường vô hình. Chúng ngủ yên trong lòng đất âm u, cho đến khi có một hạt nghĩ tới chuyện phải tỉnh giấc...Nó duỗi mình một cái, và thoạt tiên chỉ bắt đầu hăng hái một cách vô hại và e ấp hướng tới mặt trời ngoi lên. Nếu là việc vươn lên của hoa hồng hoặc củ cải, ta có thể bỏ qua, mặc tình chúng tha hồ mọc. Nhưng nếu là một loài cây xấu, ngay khi ta nhận biết được, lập tức phải nhổ bỏ. Trên hành tinh của hoàng tử bé lại có những hạt giống kinh khủng: những hạt cây gạo. Chúng mọc lan tràn khắp hành tinh. Với cây gạo, nếu người ta nhận ra nó chậm trễ, thì sẽ không còn có thể thoát khỏi nó được nữa. Nó sẽ dễ dàng bao phủ hết hành tinh. Nó sẽ xuyên thủng hành tinh với những cái rễ của nó. Và sau đó, khi hành tinh quá nhỏ lại có quá nhiều cây gạo, sớm muộn gì chúng cũng sẽ làm hành tinh vỡ vụn ra từng mảnh.
     - Đây là vấn đề kỷ luật - sau này có lần hoàng tử bé đã nói như thế. -  Buổi sáng sau khi người ta tự chăm sóc kỹ lưỡng cho mình xong xuôi, thì cũng cần chăm sóc kỹ lưỡng cho cả hành tinh nữa. Cần phải chú ý, theo trình tự và cách thức riêng để trừ khử những cây gạo, để có thể phân biệt chúng với những cây hồng; vì khi còn non yếu, trông chúng rất giống nhau. Một công việc  rất chán, nhưng cũng rất dễ.
Và vào một ngày đẹp trời cậu ta khuyên tôi, hãy cố gắng vẽ lại tất cả những điều này, để cho trẻ em ở xứ sở của tôi có thể hiểu được điều đó.
     - Có thể có lợi cho chúng - cậu ta nói -, nếu lúc nào đó chúng sẽ du hành. Đôi khi cũng chẳng có điều gì nguy hiểm xảy ra, nếu ta trì hoãn một việc nào đó. Nhưng luôn luôn là hiểm họa khôn lường, nếu liên quan đến cây gạo. Tôi biết một hành tinh: chủ của nó là một kẻ lười biếng, gã đã bỏ qua ba cái mầm cây...

Itt van, ezt a bolygót rajzoltam a kis herceg útmutatásai szerint. Sosem szerettem az erkölcsi intelmek modorában írni; a majomkenyérfák veszedelmét azonban olyan kevéssé ismerik, és azt, aki netán egy kisbolygóra tévedne, akkora kockázat fenyegeti, hogy ezúttal kivételesen legyőzöm a viszolygásomat, és azt mondom: „Gyerekek! Ügyeljetek a majomkenyérfákra!”
Azért dolgoztam annyit ezen a rajzon, hogy figyelmeztessem barátaimat egy veszélyre, melyet nem ismernek, noha régtől fogva ott leselkedik a sarkukban, akárcsak az enyémben. A tanulság, melyet nyújtok, megérte a fáradságot. Lehet, hogy fölteszitek majd a kérdést: „Miért nincs több ilyen nagyszabású rajz a könyvben, amilyen a majomkenyérfáké?” Erre egyszerű a válasz: „Próbálni próbáltam, de nem sikerült. Amikor a majomkenyérfákat rajzoltam, lelkesített az az érzés, hogy sürgősen kell cselekednem .”

Và đây, tôi đã vẽ hành tinh này theo chỉ dẫn của hoàng tử bé. Tôi chẳng bao giờ thích viết với giọng điệu giáo huấn đạo đức; nhưng hiểm họa của cây gạo lại có quá ít người biết được, và cả chuyện một người lạc đến một tiểu hành tinh, bị đe dọa bởi nguy cơ lớn đến nỗi tôi phải phá lệ vượt qua mọi dè dặt để nói rằng: "Hỡi các em bé! Hãy coi chừng những cây gạo!"
Tôi đã phải làm việc miệt mài để vẽ bức tranh này, chính là vì để cảnh báo những người bạn của tôi về một mối nguy hiểm mà họ không hề hay biết, từ lâu nó đã rình rập bên cạnh họ, cũng như bên cạnh tôi. Bài học mà tôi đưa ra, thật cũng bõ công sức đã bỏ ra. Có thể, các bạn rồi sẽ hỏi: "Tại sao không có bức tranh nào đồ sộ như bức tranh về cây gạo trong cuốn sách này?" Lời đáp cũng thật đơn giản: "Thử thì tôi cũng đã thử, nhưng không thành công. Khi vẽ những cây gạo, tôi đã được khích lệ bởi cảm xúc là tôi phải hành động gấp."

(xem tiếp ở đây)