Moldova Gyorgy - A beszélo disznó - Chú lợn biết nói (3)

Người dịch: Lệnh Lỗi Dương
(tiếp theo)

*

Az igazgatónő egész nap töprengett, hogy mire lehetne felhasználni a malac kivételes adottságait, de csak annyi jutott az eszébe: hátha felléphetne a színjátszó csoport előadásain mint hasbeszélő?! Este tanácstalanul kérdezte Józsit:

– Mihez kezdjünk magával?

– Kérem tisztelettel, Lajos bátyámnak már említettem, hogy volna egy javaslatom, ami kölcsönös előnyökkel járna…

– Mire gondol, kedves izé…

A malac joviálisan elmosolyodott:

– Tessék csak Józsinak szólítani engem, egyszerű, becsületes magyar név.

– Szóval, kedves Józsi?

– Arra gondoltam, hogy úgy teszünk, mintha mi sem történt volna, vissza tetszenek helyezni engem a többi malac közé. Én megfigyelném, hogy a társaim mit beszélnek, mi a véleményük az ellátásról, a férőhelyekről és főleg önökről, a vezetőkről, akiket mindnyájan tisztelünk és becsülünk. Időnként valamilyen ürüggyel felhozatnának az irodába, majd én kitalálom, hogy milyen ürüggyel, és én beszámolnék mindenről.

A malac fölemelte kerek orrát, és várakozóan doktor Barta Editre nézett, nem tudta mire magyarázni az igazgatónő elgondolkozó tekintetét, bizonytalanul megjegyezte:

– Arról sem hallottam, hogy van-e ilyen rendszer az emberek között, de a sertések között szerintem nagyon jól beválna.

Az igazgatónő szeme végre felcsillant a szemüveg mögött.

– Nagyon érdekes! Legjobb tudomásom szerint az volna az első próbálkozás a nagyüzemi sertéstenyésztésben, hogy közvetlen hangulatjelentéstkapjunk a hizlalásra befogott egyedekről – a malacra nézett –, és mit kér cserébe? Említette, hogy kölcsönös előnyökről volna szó.

– Először is szeretném, ha visszavennék Lajos bátyámat az állásába, és kapna öt… nem, hatszáz forint prémiumot.

– A felmondást, azt hatálytalanítom, de prémiumot egyelőre nem tudok adni, mert kimerült a keret.

– Akkor talán át lehetne irányítani „R”-keretbe azt az összeget, ami az önkéntes véradó mozgalom résztvevőinek jutalmazásából megmaradt – mondta a malac.

– Maga honnan tud erről?

– Ön mondta a brigádvezetőnek tegnapelőtt, mikor elsétáltak a ketrec előtt, hogy van egy ilyen lehetőség. De ismerem az idevonatkozó rendeleteket is, Senkei bácsi egy időben Magyar Közlönnyel almozott alám.

Doktor Barta Edit megadóan felsóhajtott:

– Rendben van, ezenkívül mit kíván még? Úgy értem, saját magának.

– Én magamnak egyelőre nem kérek semmit, előbb bizonyítani szeretnék. De meg vagyok győződve, hogy a jutalmazásnál is majd azok állnak a sor elejére, akik a legtöbbet tettek le a nagy, közös asztalra.

*

Bent a ketrecben Józsi úgy viselkedett, mint a többi malac, egész nap ténfergett és evett, közben igyekezett a falka sűrűjébe sodródni, és figyelte, mit röfögnek a társai. Akárhogy is igyekezett, csak sovány anyagot továbbíthatott a sertésnevelőből, a malacok kis panaszait jelentette, hogy a kocákat messze tartják tőlük, és ritkán mehetnek szopni, a gondozók az itatóban mossák le a csizmájukat. Ez a munka nem elégítette ki Józsi becsvágyát.

Jóval tartalmasabb vadászterületnek ígérkezett az az ól, ahol az idősebb kanokat tartották, Józsi ide kérte át magát. Gyanút keltett volna azonban, ha a még malacszámba menő Józsit minden indokolás nélkül áthelyezik a két-három éves állatok közé, mindenképpen ürügyet kellett teremteni. A malac többször is szembeszállt a gondozókkal, rájuk röfögött, beleharapott a kezükbe, így már mindenki indokoltnak találta, hogy Józsit mint fékezhetetlent eltávolítják a többi malac közül.

Az idősebb kanok is értesültek az ügyről, általános volt közöttük a vélemény, hogy Józsi túl merészen viselkedik, és előbb-utóbb megüti majd a csülkét, de hevessége osztatlan jóindulatot keltett, az idősebbek mint abszolút megbízhatót befogadták beszélgetéseikbe. A malac szerényen félrehúzódott, de a füleit hegyezve figyelt.

Egy Yorkshire-ből importált öreg kan Angliában töltött malackoráról szokott mesélni, légkondicionált ketrecekről, televízióról, narancshéjjal és banánnal kevert moslékról. Józsi legközelebbi jelentésében a yorkshire-i kan sürgős eltávolítását javasolta, mielőtt még szélesebb körökben elterjedne az a nézet, hogy Nyugaton kényelmesebbek a ketrecek, és jobb az ellátás.

Sok vita folyt a társaságban az úgynevezett „fantomkocák”-ról is. A kanokat eleinte valódi kocákhoz vitték fedezni, a kocákat egy szőrrel bevont faváz alatt helyezték el, úgy, hogy csak a hátuljuk látszott ki – ezt a favázat hívták fantomkocának –, és így ugratták rájuk a kanokat. Mivel azonban a mesterséges megtermékenyítést a szakértők célszerűbbnek tartották, később a kocákat már nem állították oda, a kanok a puszta faváznak estek neki, és a gondozók üvegpohárban fogták fel a kicsurgó magot. Kevés figyelmet fordítottak a fantomkocák rendbentartására, szálkák álltak ki belőlük, és lekopott róluk a ráragasztott báránybőr.

– Legalább egy kis szőrt tennének a hátára – háborogtak a kanok –, hogy valami illúziónk legyen. Ezt a fakocát izélje meg a Kerekes a nagy hasával! – és valóban nem voltak hajlandók nekiugrani a fantomnak.

Józsi ezt is közölte az illetékesekkel, a leghangosabb kanokat hamarosan kiherélték.

Állandóan fenyegetett a veszély, hogy feltámad a gyanú, és Józsi lelepleződik, ezért a jelentések leadását különleges gonddal szervezték meg. Ha valamit jelenteni akart a malac, rosszullétet imitált, lenyelt egy külön erre a célra tartogatott szappandarabkát, a hátára feküdt, és habzó szájjal hörgött. Kerekes kiemelte a ketrecből, és a többi sertés részvevő morgása közepette vitte el magával.

Ezt az ötletet maga Józsi javasolta, az igazgatónő őszintén el volt ragadtatva tőle.

– Nem is értem, hogy juthatott ilyesmi az eszébe?!

– Senkei bácsi néha bevitt magával a szobába is, a lábánál feküdtem, és néztem a tévét. Egyszer láttam egy lengyel filmsorozatot, abban jelentett úgy a rabok közé beépített ügynök, hogy rosszullétet tettetett.

Doktor Barta Edit nem emlékezett erre a filmsorozatra:

– Mi volt a címe? Ki volt a főhős?

– Nem tudom, én csak az ügynököt figyeltem. Nagyon szép ember volt: kövér, szemüveges, kopasz. Végig neki drukkoltam.

Józsi rendkívül alaposan dolgozott, jelentései olyan részletekre is kiterjedtek, hogy mit szólnak a sertések azokhoz a kísérleti keverékekhez, melyekkel a hízótápot beszórták, a Feketetelki Állami Gazdaság termelési terveit és módszereit főleg az ő észleleteire alapozta, és az átlagost jóval felülmúló eredményeket ért el.

A hizlalási periódus végén Józsira különleges feladat várt. Mindig sok bajjal járt az állatok beszállítása a vágóhídra, a sertések már a kapuban megérezték a vér szagát, és vagdalkoztak, nem voltak hajlandók lejönni a teherautó platójáról, rátámadtak a rakodómunkásokra, és megsebesítették őket, Józsinak kellett valamilyen megoldást kitalálnia.

Hogy bekerüljön a vágóhídra indított transzportba, a malac látványosan provokálta gondozóit, hátat fordított nekik, és feléjük szellentett, így a többi sertés előtt is indokoltnak tűnt, hogy mint végképp fegyelmezhetetlent kiselejtezzék.

Fent a teherautón az öreg kanok tisztelettel és szeretettel vették körül, de Józsi vigasztalhatatlannak mutatkozott, azt röfögte, hogy nem hajlandó ilyen megalázottan élni, ennél sokkal szebb a dicső halál. Az öreg kanok meghatottan néztek össze.

– Ez a malac sokra vihette volna – mondták –, nagy disznó lett volna belőle.

Mikor a teherautó megérkezett a Vágóhídra, Józsi öntudatosan feltartott fejjel elsőnek futott le a platóról, a többi sertés nem láthatta, hogy az első kanyarban befordul, és eltűnik egy mellékajtó mögött, ahol már várta Kerekes, hogy visszavigye Feketetelekre, az Állami Gazdaságba. Példája szinte hipnotizáló erővel hatott a többiekre, minden ellenállás nélkül hagyták magukat a böllérkés alá terelni. Ezen a napon vonták le a legkevesebb élősúlyveszteséget az Állami Gazdaságtól, és a Vágóhíd is túlteljesítette a tervét.

*

Người nữ giám đốc suốt ngày chỉ suy nghĩ rất lung về việc làm thế nào để sử dụng được những năng khiếu đặc biệt của chú lợn bột, nhưng chỉ nghĩ ra được mỗi một chuyện: liệu chú lợn có thể lên sân khấu cùng một nhóm diễn viên với tư cách là người nói chuyện bằng bụng. Cho đến tối, cô vẫn hoàn toàn không có phương hướng gì, bèn hỏi Józsi: 
        - Chúng tôi nên bắt đầu làm gì với anh?
        - Trân trọng kính thưa, tôi đã nói với anh giai Lajos, rằng tôi có một đề nghị, sẽ đem lại các nguồn lợi cho các bên ...
        - Anh nghĩ về việc gì, anh ... gì đó ... thân mến.
       Chú lợn bột vui vẻ mỉm cười: 

- Xin cứ gọi tôi là Józsi, một cái tên Hungari giản dị và chân thật.
-  Vậy thì Józsi thân mến ?
- Tôi nghĩ là, chúng ta nên làm như thể không có chuyện gì xảy ra, xin hãy đặt tôi trở lại chỗ lũ lợn bột. Tôi sẽ theo dõi xem các đồng bọn của tôi nói gì, ý kiến của chúng như thế nào về sự phục vụ, chỗ ở và nhất là về các vị, những người lãnh đạo, mà tất cả chúng tôi đều phải kính mến và tôn sùng. Các vị sẽ thường xuyên kiếm cớ đưa tôi lên văn phòng, sau này tôi sẽ tìm ra một cái cớ gì đó, và tôi sẽ báo cáo về mọi việc.
Chú lợn nghếch cao cái mũi tròn lên, và nhìn thạc sĩ Barta Edit một cách chờ đợi, nó không hiểu được ánh mắt suy tư của nữ giám đốc, nói thêm một cách thiếu tự tin:
- Tôi chưa nghe thấy, trong loài người đã từng có một hệ thống như thế này, nhưng trong loài lợn theo tôi sẽ rất thành công.
 Cuối cùng mắt của nữ giám đốc cũng sáng lên sau cặp kính.
- Rất hay! Theo tôi biết thì đây là nỗ lực đầu tiên trong việc phát triển chăn nuôi theo lối công xưởng lớn, về việc chúng ta phải có báo cáo về tâm lý trực tiếp của những cá nhân đã được chọn để vỗ béo - cô nhìn chú lợn -, và anh có yêu cầu gì cho việc đó? Anh vừa nhắc đây là chuyện về quyền lợi nhiều bên.
- Trước hết tôi mong rằng, các vị để anh giai Lajos trở lại làm việc, và anh ấy nhận được phần thưởng là năm ... không, sáu trăm phô rint.
- Việc bổ nhiệm, tôi sẽ quyết định có hiệu lực ngay, nhưng phần thưởng thì trước mắt không thể, vì không còn khoản nào.
- Nếu vậy có lẽ nên đưa một khoản vào mục "R", còn dư lại từ vụ thưởng cho những người đã tham gia phong trào hiến máu tự nguyện - Chú lợn nói.
- Làm sao anh biết chuyện này?
- Cô đã nói với người tổ trưởng sản xuất ngày hôm kia, khi các vị đi qua trước ngăn chuồng, rằng có một cơ hội như thế. Nhưng tôi cũng rất quen với các quy định có liên quan ở đây, bác Senki ngày xưa cũng hay xả rác lên người tôi các tờ công báo Hungari.
Thạc sĩ Barta Edit thở dài một cách buông xuôi:
- Thôi được rồi, ngoài ra anh còn muốn gì nữa không? Tôi định nói cho bản thân anh.
- Trước mắt tôi chưa có yêu cầu gì cho bản thân, trước hết tôi muốn chứng tỏ. Nhưng tôi tin chắc rằng, sau này khi có tặng thưởng thì những người đứng ở đầu hàng sẽ phải là những người đã đặt lên chiếc bàn lớn của chung nhiều nhất.

*

Trong chuồng Józsi hành xử, cũng giống y như các chú lợn bột khác, suốt ngày chỉ thơ thẩn và ăn, vừa cố gắng hòa nhập vào trong bầy đàn, và chú ý xem các bạn của mình ủn ỉn những chuyện gì.  Dù có cố gắng thế nào, nó chỉ có thể chuyển đi rất ít tư liệu về trại nuôi lợn, nó báo cáo những kêu ca nhỏ nhặt của bọn lợn bột, như người ta để các lợn nái quá xa bọn chúng, và hiếm khi được bú mớm, những gã chăn lợn rửa ủng ngay vào trong máng nước uống. Công việc như thế không làm thỏa mãn được khát vọng thăng tiến của Józsi.

Dãy chuồng, nơi người ta nuôi những chú lợn đực lớn tuổi, hứa hẹn là một khu vực săn bắt trù phú hơn nhiều, Józsi yêu cầu được chuyển sang đó. Tuy nhiên điều đó có thể gây ngờ vực, nếu như người ta không có lý do để chuyển Józsi còn đeo số lợn bột sang đám súc vật hai-ba tuổi, nên bằng mọi cách phải ngụy tạo ra một cái cớ. Chú lợn bột nhiều lần chống đối lại những người chăn lợn, kêu eng éc, cắn vào tay họ, như thế mọi người đều thấy hợp lý việc đuổi cổ Józsi ra khỏi đám lợn bột như một tên bất kham.

Bọn lợn đực lớn tuổi cũng đã được biết về vụ việc, đa số có ý kiến rằng Józsi hành xử quá táo bạo, và sớm hay muộn cũng bị trừng phạt, nhưng cá tính mạnh mẽ của nó đã tạo được một mối thiện cảm, bọn lớn tuổi chấp nhận chuyện trò với nó như với một kẻ có thể tin cậy tuyệt đối. Chú lợn khiêm tốn thoái thác, nhưng lại dỏng tai lên nghe ngóng.

Một chú lợn đực lớn tuổi nhập khẩu từ Yorkshire thường kể về thuở còn là lợn bột ở Anh, về các ngăn chuồng có trang bị máy điều hòa nhiệt độ, về vô tuyến truyền hình, về cám có trộn vỏ cam với chuối. Józsi trong một báo cáo ngay sau đó đã đề nghị phải thuyên chuyển gấp chú lợn đực yorkshire, trước khi lan truyền trên diện rộng quan điểm cho rằng ở phương Tây các chuồng lợn dễ chịu hơn, và chế độ ăn tốt hơn.

Trong công ty cũng có nhiều ý kiến tranh cãi về cái gọi là "những con lợn nái ma". Lúc đầu người ta còn đưa lợn đực đi giao phối với những con lợn nái thật, người ta để lợn nái dưới một cái khung gỗ có bồi một tấm da lông, sao cho chỉ có phần hạ bộ của chúng lộ ra - người ta gọi các khung gỗ này là những con lợn nái ma -, và những con lợn đực phải nhảy lên khung gỗ này. Nhưng do các chuyên gia cho rằng việc thụ tinh nhân tạo sẽ hiệu quả hơn, sau đó người ta không đặt lợn nái ở đó nữa, bọn lợn đực chỉ nhảy lên khung gỗ rỗng không, những người chăn lợn chỉ việc hứng lấy tinh dịch tiết ra vào cốc thủy tinh. Người ta không bảo dưỡng các con lợn nái ma chu đáo, xương dần trơ ra, lông cừu dán trên đó cũng tã dần đi. 

- Ít nhất họ cũng phải đặt một chút da lông lên lưng nó chứ - các chú lợn đực nổi giận -, ít ra cũng phải để cho chúng ta có chút ảo tưởng nào đó. Thằng Kerekes đi mà "ấy" con lợn nái gỗ với cái bụng phệ của hắn!- và thực tế chúng không còn muốn nhảy lên cái thứ đồ ma ấy nữa.
Józsi báo cáo chuyện này với những người có trách nhiệm, họ nhanh chóng thiến luôn những chú lợn đực to mồm nhất.

Thường xuyên có nguy cơ khuấy động lên sự nghi ngờ, và Józsi sẽ bị bại lộ, vì thế người ta tổ chức việc nộp báo cáo đặc biệt cẩn thận. Nếu chú lợn bột muốn báo cáo việc gì đó, nó sẽ giả vờ ốm, nuốt luôn một mẩu xà phòng được trữ sẵn cho mục đích đặc biệt này, nó nằm ngửa ra và thở dốc miệng sùi đầy bọt. Kerekes nhấc nó ra khỏi ngăn chuồng, mang đi trong tiếng gào thét cảm thông của bọn lợn khác.

Sáng kiến này là do Józsi tự đề ra, nữ giám đốc quan tâm đến chuyện đó một cách thành thật:
- Tôi không hiểu, làm sao anh lại nghĩ ra được chuyện như thế này!
- Bác Senkei thỉnh thoảng cũng đưa tôi vào buồng, tôi nằm bên chân của bác, và xem vô tuyến. Một lần tôi xem một bộ phim nhiều tập của Ba Lan, trong phim đó cũng có một ông mật thám được gài vào đám nô lệ, ông ta cũng giả vờ ốm.

Thạc sĩ Barta Edit không nhớ được bộ phim nhiều tập này:
- Tên phim là gì? Nhân vật chính là ai?
- Không biết, tôi chỉ chú ý đến người mật thám. Người đó đẹp đẽ: béo, đeo kính, hói. Tôi cổ vũ cho ông ta tới cùng.

Józsi làm việc rất có phương pháp, báo cáo của nó có cả đến các chi tiết, như bọn lợn nói gì về những hỗn hợp thí nghiệm rắc lên trên đồ ăn vỗ béo, nó dựa trên các quan sát của mình đã đặt được cơ sở cho các kế hoạch và phương pháp sản xuất của nông trường quốc doanh Feketetelek, và đạt được những kết quả vượt xa mức trung bình.

Cuối kỳ vỗ béo Józsi có một nhiệm vụ đặc biệt. Việc đưa lũ súc vật vào lò sát sinh luôn luôn có rất nhiều phiền phức, ngay ở cửa bọn lợn đã cảm thấy mùi máu và bắt đầu giãy dụa, chúng không muốn đi xuống từ xe tải, chúng tấn công vào những người khuân vác, và làm họ bị thương, Józsi cần phải tìm ra một giải pháp nào đó.

Để có thể gia nhập vào đợt vận chuyển ra lò sát sinh, chú lợn bột đã khiêu khích những người chăn lợn một cách rất ấn tượng, quay đít về phía họ, phì mũi về phía họ, như thế trước mặt các chú lợn khác việc người ta cuối cùng phải thải loại tên vô kỷ luật rất là hợp lý.

Trên xe tải những chú lợn đực lớn tuổi vây quanh nó vừa tôn trọng vừa trìu mến, nhưng Józsi thể hiện ra là không có gì an ủi được, nó eng éc lên, rằng không muốn sống nhục nhã như thế này nữa, và một cái chết vinh quang còn đẹp đẽ hơn nhiều. Các chú lợn đực lớn tuổi đều tỏ ra xúc động.

- Chú lợn bột này lẽ ra phải có một tương lai tươi đẹp - chúng nói -, lẽ ra nó có thể trở thành một con lợn vĩ đại. 

Khi xe tải đến lò sát sinh, Józsi ngẩng cao đầu một cách có ý thức chạy trước tiên ra khỏi nền xe tải, các chú lợn khác không thể thấy được, ở ngã rẽ đầu tiên nó biến vào sau một cửa phụ, ở đó Kerekes đã chờ sẵn để mang nó trở lại Feketetelek, về nông trường quốc doanh. Tấm gương của nó có một sức mạnh thôi miên đối với những con lợn khác, tất cả bọn chúng không phản kháng và phó mặc thân mình nằm xoài ra dưới dao mổ. Hôm đó người ta chỉ phải tính trọng lượng thịt trừ hao tối thiểu cho nông trường quốc doanh, và lò sát sinh đã  thực hiện vượt kế hoạch. (còn nữa)