30 NĂM TRƯỚC

Ngày 10-7-1986, Tổng bí thư Lê Duẩn qua đời.
Ngày 14-7-1986, Ban chấp hành trung ương họp phiên đặc biệt, bầu Trường Chinh làm Tổng bí thư.
Ngay sau đó, TBT Trường Chinh chỉ đạo viết lại Báo cáo chính trị và các văn kiện Đại hội VI.
Về chủ trương và chính sách kinh tế, ba nội dung đổi mới quan trọng nhất bao gồm:
1. Đổi mới về cơ cấu kinh tế và đầu tư (do Phan Diễn phụ trách biên soạn)
2. Đổi mới về chính sách kinh tế nhiều thành phần (do Hà Đăng phụ trách biên soạn)
3. Đổi mới về cơ chế quản lý kinh tế (do Trần Đức Nguyên phụ trách biên soạn)
Nhiều người ở Việt Nam (cũng như nhiều nhà nghiên cứu nước ngoài, kể cả nhà sử học Keith Taylor) lầm tưởng, cho rằng Nguyễn Văn Linh là vị TBT khởi xướng đổi mới trong Đảng. Sự thực là chính Trường Chinh mới là người đóng vai trò này. Cũng phải nói thêm là, ở cấp trung ương, bên cạnh Trường Chinh và Nguyễn Văn Linh, không thể không kể đến đóng góp của một số vị lãnh đạo khác như Võ Văn Kiệt, Võ Chí Công, Lê Thanh Nghị.
Nhưng suy đến cùng, chính nhân dân Việt Nam mới là tác giả đầu tiên của đổi mới. Khởi đầu cho phong trào “đổi mới từ dưới lên” hay “phá rào” trong sản xuất nông nghiệp là Kim Ngọc – Bí thư tỉnh ủy Vĩnh Phúc – cha đẻ của thử nghiệm khoán hộ từ năm 1966 trước sự bức xúc của nông dân. Sau này, phong trào “khoán chui” len lỏi và lan rộng ở nhiều địa phương như Tiền Giang, Hà Sơn Bình, Hải Phòng, Thái Bình v.v. Tuy chính sách khoán hộ của Kim Ngọc bị chính Trường Chinh phê bình gay gắt, nhưng cũng chính ông là người sau này tiếp thu một cách hết sức cầu thị và đưa những sáng kiến cải cách của địa phương trở thành tinh thần của đổi mới ở cấp trung ương.
Vì thế, khác với tất cả các nước XHCN cũ (kể cả Trung Quốc), đổi mới kinh tế ở Việt Nam thường được xem là cải cách từ dưới lên chứ không phải đổi mới từ trên xuống.
Viết đến đây, tôi lại nhớ đến Thầy Đặng Phong. Kể từ khi Thầy ra đi (2010) cho đến nay, hình như chưa có một công trình sử kinh tế đáng kể nào được ra đời.

from FB/Vu Thanh Tu Anh's post