Saturday, February 1, 2020

Coffee time: Volkswagen & huyền thoại xe hơi thời phát xít *

Về hãng sản xuất xe hơi vào hàng lớn nhất châu Âu và hạng tư thế giới này[1], câu chuyện bắt đầu tại Đức từ năm 1904. Các kỹ sư đã thảo luận về tương lai của nền công nghiệp ôtô với việc sx hàng loạt những chiếc xe nhỏ, giá rẻ. Đi tiên phong trong lĩnh vực này là người Mỹ, nơi đã có 1 thị trường khổng lồ đang phát triển một cách kinh ngạc. Các nhà sx người Đức bị thu hút bởi những mẫu xe giá rẻ của Henry Ford trong khi tại thời điểm này, hầu hết những xe hơi ở Đức là 1 vật xa xỉ. Ngoài ra những vấn đề kỹ thuật cũng ảnh hưởng đến việc phổ biến xe hơi lúc bấy giờ tại Đức.

Mùa hè năm 1932, ngồi bên chiếc bàn, trong 1 nhà hàng ở Munich, Adolf Hitler đã phác thảo 1 mẫu xe[2] sau này trở thành 1 thành công mang tính lịch sử của Volkswagen. Và cũng từ đây, đế chế xe hơi lớn nhất châu Âu bắt đầu câu chuyện của mình.

The German Jeep: VW "Kübelwagen" in a WW II battlefield (Pinterest)

Trong 1 kỷ nguyên chỉ có khái niệm xe hơi cho quý tộc, Hitler lại tin rằng: tất cả mọi người đều có thể sở hữu 1 chiếc xe với 1 mẫu thiết kế thông minh, linh hoạt để đem lại niềm vui cho những chuyến du lịch. Chiếc xe năm 1938 được đặt cái tên Kraft durch Freude (KdF-Wagen, có nghĩa là "strength through joy car - sức mạnh đến từ chiếc xe của niềm vui".

Hitler đưa thiết kế của mình cho Giám đốc Daimler-Benz, Jacob Werlin, và nhấn mạnh: "Hãy cầm lấy và nói chuyện với những người hiểu về nó hơn tôi. Nhưng đừng quên rằng, tôi muốn kết quả từ anh sớm nhất, về chi tiết kỹ thuật."


Ý tưởng của Hitler đã được thể hiện với mũi xe rất gợi cảm khi mang hình ảnh phồn thực: rất giống với hình thể của gò vệ nữ. Điều này cũng được các nghệ sĩ cổ điển và các nhà tạo mẫu hiện nay áp dụng trong nghệ thuật tạo hình/tạo mẫu (Ảnh: CNOTO-T.05/2007)

Khởi đầu, Volkswagen là trung tâm trong tuyên bố của Đảng Quốc Xã về lợi ích của người dân Đức. Hitler muốn tạo ra 1 chiếc xe giá rẻ mà tất cả mọi người đều có thể hài lòng. Đầu tiên ông ta đặt tên xe là "KdF Wagen", được biết đến với cái tên Volkswagen. Tuy nhiên ko có nhiều người được sở hữu chiếc xe cho đến khi chiến tranh thế giới kết thúc. Chiếc xe đầu tiên được phân phối vào đầu năm 1940, nhưng sau đó nhà máy sx xe được chuyển thành sx các phương tiện chiến tranh.

Sự phát triển với cơ sở hạ tầng khổng lồ của nước Đức những năm trước chiến tranh, cụ thể là hệ thống Autobahn (đường cao tốc) khiến cho nền công nghiệp ôtô phát triển nhanh chóng, tất cả đến từ mệnh lệnh của Hitler, đã thấy trước tương lai xa của nền công nghiệp ôtô. Cả 2 dự án đều phát triển song song và ngay cả ngày nay, thật khó có ai đó lại ko ủng hộ Hitler về lĩnh vực này.
Hitler đã thuyết phục được dân chúng về lợi ích của các dự án này. Tại cuộc triển lãm đầu tiên ngay sau khi nắm quyền, Hitler đã tuyên bố mong muốn của mình về chiếc Volkswagen cho nền công nghiệp ôtô được xem như 1 mệnh lệnh.

Hiệp hội công nghiệp ô tô Đức (RDA) đã ra lệnh cho Ferdinand Porsche cha đẻ của Porsche sau này phải thiết kế chiếc Volkswagen từ bản phác thảo của Hitler vào ngày 22.06.1934. Tuy nhiên RDA cũng ko quên đưa ra yêu cầu của Hitler là chiếc xe phải có giá dưới 990 mác Đức. Sau đó, nhà máy mới được xây dựng tại 1 tp mới có tên gọi KdF-Stadt (nay là Wolfburg) chỉ sx được 1 lượng nhỏ xe tại thời điểm bắt đầu chiến tranh. Sau đó, nhà máy chuyển sang sx xe phục vụ chiến tranh, đó là chiếc Kübelwagen (Type 1) và xe lội nước Schwimmwagen.

Volkswagen Schwimmwagen (Ảnh: Wikipedia)

1945: Dưới sự tiếp quản của quân đội Anh và Ivan Hirst, 1 tương lai bất ổn

Thời hậu chiến, VW tiếp tục tồn tại dưới sự lãnh đạo của 1 thiếu tá quân đội Anh, Ivan Hirst. Lúc đầu, nhà máy được dùng để bảo dưỡng, sửa chữa các phương tiện chiến tranh. Hirst đã vẽ những chiếc xe màu xanh của nhà máy và thuyết trình về chúng tại bộ chỉ huy của quân đội Anh. Tháng 12.1945, quân đội Anh đã bị thuyết phục và họ yêu cầu nhà máy sx 20.000 chiếc. 100 chiếc đầu tiên đã được giao đến các lực lượng chiếm đóng, và Bưu diện Đức. Tuy vậy tương lai của VW vẫn rất bất ổn khi lần lượt bị từ chối làm đại diện cho các hãng xe danh tiếng của Anh, Pháp hay Mỹ. Wiliam Rootes, Chủ tịch của Roots Group sau khi khảo sát nhà máy đã kết luận dự án của Hitler sẽ thất bại trong 2 năm và chiếc Volskwagen có thiết kế quá tệ và quá ồn và nếu Hirst có ý định tạo nên 1 chiếc xe như thế thì ông chỉ là 1 tên ngốc. VW sau đó đã mua lại cả Rolls-Royce và Bentley (và số phận trớ trêu khi VW là nhà sx chiếc Roots Hillman Avenger 1980 tại Argentina, sau đó Roots bị Chrysler mua lại năm 1978 - và Beetle có sức sống hơn Avenger 30 năm và đã trở thành 1 biểu tượng văn hóa).

2019 Volkswagen Beetle (Ảnh: The Drive)

1948-1974: Biểu tượng cho sự hồi sinh của nước Đức sau chiến tranh

Từ 1948, VW trở thành 1 yếu tố quan trọng, 1 biểu tượng của công cuộc tái thiết ở Tây Đức. 1949, Hirst rời nhà máy và công cuộc cải cách được thực sự do chính quyền Tây Đức lãnh đạo. VW sau đó sx 2 mẫu xe là Type thương mại và chiếc xe thể thao Karmann Ghia. VW chính thức quảng bá và bán sp đầu tiên tại thị trường Mỹ năm 1949, tuy nhiên Công ty chỉ bán được đúng 2 chiếc trong năm đầu tiên tại Mỹ. Trong khi thâm nhập vào thị trường Mỹ, VW đã bán chiếc xe với tên "Victory Wagon", Volkswagen of America được thành lập vào tháng 4.1955 với tiêu chuẩn bán hàng và dịch vụ của Mỹ. Doanh số của chiếc VW Beetle tăng trưởng 1 cách ngoạn mục sau đó và đạt con số 1 triệu vào năm 1955.

Nhờ những chiến dịch quảng cáo hướng vào tầng lớp thanh niên Mỹ, Volkswagen đã trở thành 1 biểu tượng của xe phổ thông. Hầu hết mọi người đều biết Beetle, mặc dù nó chưa bao giờ là 1 thương hiệu. Cái tên Beetle lần đầu tiên xuất hiện vào năm 1968, được sd đến tận năm 1998 và New Beetle là cái tên được thay thế cho thế hệ "bọ" mới của Wolfburg.

Trong thập kỷ 60 và 70, mặc dù chiếc xe đã trở nên lỗi thời, nhưng do những chiến dịch quảng bá và danh tiếng về độ tin cậy đã giúp doanh số của "bọ" vượt qua kỷ lục của Ford Model T. Cho đến năm 1973, tổng doanh số đã đạt hơn 16 triệu đơn vị.

The new Volkswagen Arteon R-Line Edition (Ảnh: Volkswagen-Newsroom-07.01.2020)

*: Nguyên bản/Tựa đề - "Volskwagen & Ước mơ của người Đức" (Công nghiệp ôtô, tháng 5-2007)
[1]: theo bài viết năm 2007
[2]: Beetle

7 comments:

  1. Hitler đã đưa nước Đức từ kẻ bại trận nhục nhã trong WW I trở thành 1 cường quốc trong 1 thời gian rất ngắn. Chỉ với ví dụ từ chiếc VW, có thể thấy con người này có năng lực ntn.
    Tiếc rằng tham vọng chiến tranh đã lấn át tất cả những điều này, biến nước Đức 1 lần nữa là kẻ thảm bại.

    ReplyDelete
  2. Chiếc VW đầu tiên mà tôi biết là Beetle nổi tiếng khi sang Hungary từ 1972, thấy tận mắt. Còn ở VN, tôi chỉ biết xe hơi của Đức qua Mercedes-Benz (của các sứ quán tư bản ở HN). Peugeot và Mercedes đã cho tôi hình ảnh sơ khai về khái niệm/so sánh về CNXH và CNTB lúc đó.

    ReplyDelete
  3. Sau 2 lần chiến bại, phải chịu tổn thất vô cùng nặng nề, ai cũng thấy nước Đức hiện nay ntn. Thật là danh bất hư truyền, cũng phải thừa nhận rằng: quả thật cái yếu tố ''thượng đẳng'' của họ là có thật.

    ReplyDelete
  4. Tương tự như phát xít Đức, Nhật Bản cũng đứng dậy từ tro tàn của chiến tranh. Có thể, do ko tập trung vào chạy đua vũ trang, chỉ dồn toàn lực cho phát triển nên tốc độ của cả 2 nước này đã làm nên sự thần kỳ mà VN anh hùng chỉ mơ ước và đổ thừa tại chiến tranh mà thôi (bây giờ còn bị coi là nước ko chịu phát triển với 1 tầng lớp ''bề trên'' đã lo xong hậu sự ở xứ khác, vì sự yếu kém và vô trách nhiệm trước vận mệnh của cả dân tộc mà ngay cả Lý Quang Diệu từ lâu đã thấy là, lẽ ra, phải đứng đầu ĐNA với những lợi thế của mình)[1].
    [1]: Ông LQD từng nhận định như thế, cho đến khi sang VN vào năm 2009 (từ 13-17/4), Ông LQD, khi đó là ''BT cố vấn của Singapore'', vẫn nhắc lại với các vị đứng đầu nhà nước VN: VN đang ở vị thế tốt hơn Singapore.
    Vậy mà các đc ta đã làm gì với những lợi thế và cơ hội đã đến này, đúng là 1 bọn ăn hại ko hơn ko kém!
    Tóm lại là ko nên bật TV, nghe đài trong những ngày này, khi chỉ toàn nghe/thấy ca tụng sự vĩ đại của các đc ta. Chỉ còn là sự mạo nhận trơ trẽn. Đây là tổng kết của tôi dành cho ngày kỷ niệm thành lập đảng.
    Tôi ko bao giờ ca tụng những kẻ chuyên ăn theo/hưởng xái và cam phận làm chư hầu/thuộc địa của kẻ khác.

    ReplyDelete
  5. Hai LE: ĐỘC TÀI THÔNG MINH KHÁC HOÀN TOÀN VỚI ĐỘC TÀI NGỦ DỐT NHƯNG ĐỘC ĐOÁN.

    ReplyDelete
  6. Hai LE: VOLK( dân)WAGEN( xe, xe ô tô 🚗 ). Ghép 2 từ lại là : VOLKSWAGEN tức xe ô tô rẻ tiền nhất cho người dân( xe ô tô nhân dân)
    Họ chẳng bao giờ hô khẩu hiệu nhưng lại luôn lấy người dân là mục tiêu, là đối tượng để phục vụ.

    ReplyDelete
    Replies
    1. "Nhân dân" trong cái tên Volkswagen là mục đích của việc sx chiếc xe hơi mà Hitler đặt thành mệnh lệnh, hay "nhân dân" trong cuộc 'chiến tranh nhân dân' dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch HCM là 2 khái niệm hoàn toàn khác với "nhân dân" chỉ còn là chữ nghĩa, đang bị thế lực thù địch lạm dụng để che đậy những việc làm ko mang ý nghĩa vì dân vì nước mà thực chất là phản dân, hại nước bởi những kẻ đã tự diễn biến trong quá trình thoái hóa/biến chất, trở thành những kẻ nghịch tặc trơ trẽn hiện nay.

      Delete