Lại tìm hiểu tiếp Lạc có nghĩa là gì?

Ốm nằm bẹp cũng có cái hay là tha hồ đọc lung tung. Hôm qua đã nói bọn Tàu dùng 3 chữ Lạc khác nhau: 1. Là con ngựa bờm trắng truyền thuyết 2. Tên sông Lạc ở Thiểm Tây 3. Con chồn (tên cụ Lạc Long Quân) còn phiên là hạc.
Trong tiếng Việt Lạc không còn nghĩa gì cả, chỉ là danh từ riêng, cũng là chép lại trong thư tịch Tàu về người Lạc Việt, Lạc hầu, Lạc tướng, Âu Lạc, Lạc dân, Lạc điền.
Trong tiếng Tráng Lạc có nhiều nghĩa trước hết là 1. Người đứng đầu, thông minh. Cụ Đào Duy Anh hình như theo thuyết này cho Lạc là một thể chế tổ chức xã hội. 2. Chim Các giải thích về chim Lạc trên trống đồng theo thuyết này 3. Hang núi Các học giả phản bác người Tráng là người Lạc Việt thích dùng điều này vì ruộng lạc là ruộng nước/
Gần đây lại càng sinh ra nhiều thuyết nói Lạc là nước, vì Lạc điền là ruộng lúa nước, Lạc là dak do l-đ có thể biến thành nhau như lao đao, lờ đờ, lù đù. Mà dak trong tiếng Việt Mường cổ là nước. Bằng chứng là người Nghệ gọi là nác n-l lại biến nghĩa nữa. Logic đoạn này hơi kỳ cục. Tuy nhiên chấp nhận vì mù làm gì có lựa chọn hơn.
Các học giả Tàu cũng khá nhiều thuyết. Thứ nhất cũng tương tự thuyết của cụ Đào nhà mình là "Lạc tác vi Hùng". Hai chữ có một phần giống nhau, chép chữ tác ra chữ tộ. Thế thôi. Họ dẫn cả các đoạn giống hệt về Lạc dân, Lạc hầu Lạc tướng Lạc điền Lạc vương chỉ đổi Lạc thành Hùng.
Thuyết thứ hai Lạc trong âm Hán (không rõ Hán ngày xưa có đọc thế không) nhưng phát âm là luo4 có thể ghi tiếng Việt ngày nay giống nhất là "lụa" hay "lọa". Họ tìm ra tiếng Việt có chữ Lúa. Vì vậy Lạc là Lúa, chấm hết. Nếu vậy mấy bác miền Trung đọc mới đúng Lụa chứ không phải Lúa như dân Bắc Kỳ. Mặt khác chữ gạo nếp là Nọa (nuo4) mà dân Hán và Bắc Kỳ thì l-n như nhau. Lọa và nọa cũng thế. Vậy Lạc cũng có thể là gạo nếp, nhớ đến cụ Lang Liêu.
Ngoài ra còn thêm cả chục thuyết nữa toàn học giả kinh, đọc cũng không hiểu mấy nên thấy nhảm.
Có một điều tự hào là hầu hết các học giả đều nhất trí công nghệ trồng lúa nước là của dân Lạc Việt, mình cũng hơi nở mũi. Mãi đến năm 1997, người ta mới phát hiện ra ở Hồ Nam các bằng chứng về trồng lúa nước thời cổ và cho là từ Lạc Việt kỹ thuật truyền lên vùng Động Đình hồ và vào Hoa Hạ.
Tuy nhiên hầu hết các học giả lại cho rằng Lạc Việt là Tráng, Bố Y, Tai-Kadai. Lại thấy nản. Tìm hiểu tiếp. Bản thân chữ Lang cũng là chữ Tráng.

Nguyễn Ái Việt (Debrecen,VIDI72)