Sunday, April 23, 2017

Khiết bình tri trí?

Người ta nghĩ thành ngữ Trung Quốc chỉ lấy tiểu xảo mưu kế để đè người. Thực ra người Việt chỉ thích học thành ngữ đè người của Trung Quốc, nên nghĩ thế.
Ví dụ câu "khiết bình chi trí" nếu hiểu theo kiểu đè người sẽ khác hẳn hiểu theo nghĩa đúng, nhân văn của nó.
Khiết: mang bình: lọ, bình Chi: làm Trí: trí tuệ, trí khôn. 
Giải nghĩa: Mang theo một cái lọ đựng nước, không bao giờ đủ nước dùng, ví có nhà cháy lại càng không đủ. Như vậy, kiến thức nhỏ nhặt mang theo mình làm sao hiểu được sự lý thâm sâu. Nghĩa đen là như thế, chỉ tri thức kém cỏi, không hiểu sâu được sự lý. 
Tuy nhiên, truyện Chiêu Công, sách Tả truyện viết "Tuy "khiết bình tri trí", giữ vững được khí độ không giả dối, quàng xiên, đó là Lễ". Truyện Triệu Sách, sách Chiến Quốc viết:" Con người có lời nói, dù "khiết bình chi trí", không làm mất khí độ."
Như vậy, khi cần làm người phải biết lên tiếng, dẫu chỉ là "khiết bình chi trí" mới đúng khí độ làm người.
Không đè người mới có thể được người. Dẫu có kẻ ngu dốt, bất nghĩa chỉ đáng bị đè, kể đến làm gì.

Nguyễn Ái Việt (Debrecen,VIDI72)

No comments:

Post a Comment