TOÁN HỌC VÀ TRỐN VÉ

Ở Hungari thời đó, vé xe điện là 1Ft màu vàng, vé xe bus 1.5Ft màu xanh. Vé tháng xe điện là 20Ft đi được tất cả các xe điện, vé tháng bus giá 50 Ft đi được tất cả các phương tiện. Lên xe tự giác bấm. Thỉnh thoảng có người khám vé, nếu tóm được phạt bằng tiền vé tháng xe bus là 50Ft
Học bổng hàng tháng của chúng tôi là 500Ft, sau khi đã trừ phiếu ăn và ký túc xá, tiêu chừng 1 tuần thì hết. Vì vậy hiếm có tên nào đã từng là sinh viên mà không trốn vé xe. Cố nhiên 50Ft là một món tiền lớn, có thể vào tiệm ăn hạng 3 hai lần. Sau này khi tôi đã trở thành nghiên cứu viên, rồi giáo sư đại học, lương hàng tháng 12-16 nghìn FT (cố nhiên khi đó vé xe điện xe bus tăng gấp 2-3 gì đó) tôi vẫn trốn vé xe. Không phải vì tiền nhưng ngại đi mua vé và hay quên, lên xe rồi mới nhớ ra. Có lần trốn vé, thấy có cô soát vé rất xinh lên, tính lẩn, thì cô bám ngay lấy mình. Nhưng cô ấy không hỏi vé mà bắt chuyện lăng nhăng và khen mái tóc đen của mình. Cũng chém tích cực nên lờ được chuyện vé. Hú vía.
Ở Debrecen là tỉnh lẻ, mua vé tháng đi được có mỗi một cái tàu điện và khoảng 3 tuyến bus, nên cực kỳ lãng phí.
Có lần đi xe với một đ/c sinh viên người Việt năm thứ hai (đồng chí này bây giờ đã là GS ở một đại học danh giá ở Mỹ). Thấy đ/c không mua vé, tôi tò mò hỏi. Té ra motivation trốn vé của đ/c có trí tuệ hơn thế hệ chúng tôi một bậc, áp dụng toán học cẩn thận. Đ/c bảo: Em thấy mua vé nó lặt vặt, tốn thời gian mua vé chỉ là một chuyện, tốn công suy nghĩ, cầm vé để khỏi rơi cũng mất năng lượng. Soát vé tới là em trả tiền phạt ngay, vui vẻ. Một năm bị phạt,3-4 lần, như thế là lãi tới 8-9 tháng. Lại không bao giờ cần đi mua vé, giữ vé cho mệt. Tôi hỏi: Không sợ người ta nhìn à. Đ/c bảo: Không. Em nói là tôi quên. Cho tôi nộp phạt. Có khi người ta còn ái ngại, muốn tha mà mình cứ đòi nộp phạt, người ta rất kính nể.
Đúng là hậu sinh khả úy. Nhưng nghĩ kỹ thì thấy là tư duy toán học cao siêu này áp dụng thực tế thì quá hay, nhưng trước tiên trong túi phải có tiền mặt. Mà thời chúng tôi thì làm gì nhiều tiền mặt như đám đàn em.

Nguyễn Ái Việt (Debrecen,VIDI72)