Ngựa trắng Đích Lư

Lưu Bị khi còn ở Kinh Châu, được Lưu Biểu tặng cho một con ngựa  trắng, bờm lớn, dáng cao, ngực nở, bụng thon, chạy êm và nhanh lắm. Thực là một con tuấn mã. Có người nói, con ngựa này trước là của Hoàng Tổ, phải cử người đem nghìn vàng sang Tây Vực mua về.
    Tư Mã Huy, hiệu là Thủy Kính tiên sinh, khi đó thường hay đi lại giao du với Bị, xem con ngựa rồi nói: "Con ngựa này thực là thần mã. Tuy nhiên, dưới khóe mắt có một vũng lệ, nên gọi là Đích Lư. Đích Lư là giống ngựa hại chủ. Hoàng Tổ là tay kiệt hiệt, cưỡi ngựa này mà bị Tôn Sách giết. Sách cũng thích con ngựa này mà không dám cưỡi. Nay Lưu Kinh châu tặng tướng quân ngựa này, nếu không phải bản ý, thì cũng do người xung quanh xúi bẩy, không phải hảo ý. Sao tướng quân lại cưỡi ngựa này, để hại đến thân?"
    Lưu Bị biến sắc và nói "Người ta sống chết là do ở mệnh trời và lòng người, cớ sao lại đổ lỗi cho một con ngựa. Tôi coi con ngựa này là thần mã. Đại huynh có lòng yêu mới ban tặng, ông chớ nói nhiều." Bèn nhất định không nghe lời Huy, vẫn cưỡi Đích Lư.
   Quan Vũ và Trương Phi nghe chuyện bèn vào thưa riêng với Bị "Chuyện Đích Lư hại chủ hay không, không cần biết. Nhưng trong muôn một, nếu đó là sự thực, tổn hại tấm thần ngàn vàng của chúa công, là hại đến việc lớn. Xin chúa công bỏ Đích Lư."  Bị nhìn quanh thấy không có ai bèn nói "Ta long đong bốn biển, không có nơi nương thân. May được Cảnh Thăng cho nương nhờ. Tiếng là đồng tông, nhưng chưa từng qua lại. Ta xem các tướng bên Cảnh Thăng toàn những người  mắt như cú vọ nghi ngại, chắc sẽ dèm pha. Quan hệ nóng lạnh trong quan trường, đều do những chi tiết nhỏ. Ta bỏ con ngựa, ấy là nghi Cảnh Thăng. Ai cũng biết lời của Thủy Kính, ta còn ở lại Kinh Châu được hay sao. Huống hồ, ta đây trí dũng đều hơn người, phòng bị cẩn mật là được. Các ngươi chớ nói ra ngoài." Vũ và Phi đều chịu phục.
     Có bữa Lưu Biểu mời Bị tới chơi, làm tiệc khoản đãi. Sái Mạo và Trương Doãn cho phục 100 vũ sĩ, đợi hiệu lệnh là đổ ra chém Lưu Bị. Có người biết mưu, báo trước cho Bị. Bị nói "Cảnh Thăng đã gọi, ta không thể không đi. Đây chắc là mưu riêng của Mạo và Doãn. Ta cứ trông cậy vào Cảnh Thăng, chắc không sao." Bèn sai Tôn Càn và Giản Ung tháp tùng tới Kinh Châu dự tiệc. 
    Tiệc được vài tuần rượu. Giản Ung mật báo với Bị "Tôi thấy hai bên vách đầy vũ sĩ của Doãn và Mạo, sát khí đằng đằng. Chắc chỉ đợi Biểu đi thay áo là sẽ hạ thủ. Thành chuyện đã rồi." Bị bèn giả bộ làm đổ rượu ướt áo và đứng dậy xin phép Biểu vào nhà xí thay áo. Nhân đó ra tàu ngựa cưỡi Đích Lư ra khỏi Kinh Châu. Quân canh cửa biết Bị thân với Biểu, nghe nói có công vụ, bèn mở cửa thành cho Bị.
     Doãn và Mạo được tin bèn mang 500 quân đuổi theo, quyết chém đầu Bị để trừ họa cho Kinh Châu. Bị chạy tới một con suối gọi là Đàn Khê, rộng bát ngát, đánh ngựa tới rồi lại lui 3 lần, lòng nôn nao, hoảng loạn, bèn quất mạnh vào Đích Lư quát "Đích Lư. Mệnh ta ở trời. Ngươi dám hai ta ư?" Vừa dứt lời, Đích Lư phóng thẳng như bay sang bờ bên kia. Bị bèn trốn thoát. Tiện đường chạy qua nhà Tư Mã Huy, kể đầu đuôi câu chuyện. Huy tắc lưỡi nói "Đúng là mệnh tướng quân ở trời."
   Sau này, khi Bàng Thống theo Lưu Bị ở Kinh Châu, khi yết kiến thấy ngựa Đích Lư mà nói "Sao tướng quân lại cưỡi ngựa Đích Lư." Bị nói "Đức Tháo cũng nói với ta như vậy. Nhưng ngựa này đã cứu người." Bèn kể lại câu chuyện Đàn Khê. Thống nói "Ngựa này tuy cứu người nhưng rồi thế nào cũng sẽ hại người. Tôi có cách chữa." Bị nói "Xin ngài cho nghe cao kiến." Thống nói "Tướng quân có thể đem tặng con ngựa trắng này cho ai đó. Đợi nó hại người xong sẽ đem về cưỡi." Bị biến sắc mặt "Ông tới đây chưa khuyên ta làm việc gì hay đã khuyên ta hại người. Ta quyết không theo." Thống bèn sụp lạy xin lỗi "Tướng quân thật là người nhân, Thống xin theo suốt đời."
      Trong chiến dịch Ích Châu, Bị cưỡi Đích Lư ra trận, quân Thục khiếp sợ, đồn nhau về thần Bạch Mã. Thống theo Bị chinh phạt, bày nhiều mưu lạ, lấy gần hết Ích Châu, chỉ còn Lạc Thành do đại tướng Thục là Trương Nhiệm đóng giữ. Thống bày mưu dụ Nhiệm ra khỏi thành để Bị đánh úp thành. Buổi sáng xuất quân, con ngựa của Thống bị ốm, Bị bèn nhường ngựa của mình cho Thống cưỡi. Nhiệm ra khỏi thành đánh nhau với quân của Thống, Bị bèn bọc hậu, chiếm lấy thành. Nhiệm thua to phải bỏ chạy, Thống đem quân đuổi theo, bắt được Nhiệm, nhưng lại bị một tên hàng quân trong tàn quân của Nhiệm bắn lén, chết ngay trên lưng ngựa Đích Lư.
      Sau này, Bị lên ngôi Hán Trung Vương, rồi lên ngôi hoàng đế, nhắc đến Thống không lần nào không hối hận và chảy nước mắt, thương tiếc khôn nguôi.

Nguyễn Ái Việt (DEBRECEN.vidi72)