Trong đời sống chúng ta hay sử dụng nhập nhằng Dữ liệu với Thông tin, Thông tin và Tri Thức, Tri thức và Minh Triết. Tuy vậy ít khi nhầm lẫn Minh Triết với Thông tin hay Dữ liệu với Tri thức, càng ít khi lẫn Dữ liệu với Minh Triết. Tuy vậy do nhầm lẫn từng bước nên đôi khi chúng ta đột ngột giật mình trước sự ngu xuẩn của Con người, vốn bắt đầu bằng dễ dãi vô hại hoặc hồn nhiên thôi.
Bộ 4 Dữ liệu- Thông tin - Tri thức- Minh Triết là các tập hợp lồng vào nhau theo thứ tự nhỏ dần và nhiều tính chất hơn. Dữ liệu là những dãy số có thể biểu diễn bằng bit, byte theo nhị phân, thập phân, hex. Máy tính dùng để thu thập, lưu trữ và xử lý dữ liệu. Thông tin là các dữ liệu được gắn với văn cảnh (context) vì vậy có nội dung.
Tri thức là tập hợp các thông tin cho phép ta suy luận, lập luận, rút ra kết luận mới độc lập với dữ liệu. Chẳng hạn các hình vẽ có chữ Hán tìm được là dữ liệu. Khi chúng ta biết đó là các bản đồ sao do các nhà thiên văn TQ lập nên, đó sẽ là thông tin về vị trí các ngôi sao thời cổ. Tri thứ có thể là định luật Kepler hoặc định luật hấp dẫn của Newton giúp chúng ta suy luận ra các bản đồ sao ngày nay và tương lai.
Theo nghĩa đó Thiên văn học chưa đến mức Tri thức, chưa có Khoa học như chúng ta biết ngày nay. Tuy vậy nếu hạn chế ở Mặt Trăng, Mặt Trời và một số hành tinh gần, Thiên Văn Trung Quốc đã biết Hoàng đạo, suy ra các tiết khí, lập được lịch, tính được nhật/ nguyệt thực nên cũng có thể coi là có chút tri thức.
Minh triết là tri thức cộng với lương năng, biết phải trái thị phi, dựa trên kinh nghiệm áp dụng trong thực tiễn. Chẳng hạn biết được cách tính Tử vi có thể coi là có tri thức do có thể suy luận ra số mạng ( đúng sai chưa bàn) Nhưng biết “đức năng thắng số” thì mới là minh triết.
Nguyễn Ái Việt (DEBRECEN.vidi72)
No comments:
Post a Comment