THẾ GIỚI BÊN KIA CÓ TỒN TẠI?

Thực ra đây là một trò chơi chữ. Nếu định nghĩa tồn tại là phải đo, lượng hóa được thì rõ ràng thế giới bên kia không tồn tại. Vì nếu đo được, lượng hóa được bởi các giác quan, thì hiện tượng đó đã thuộc về thế giới này.
Đã chơi chữ thì chơi cho trót, có thể định nghĩa tồn tại theo cách khác. Ví dụ như chấp nhận tác động gián tiếp qua tâm sinh lý. Khi đó thế giới bên kia có thể tồn tại. Tuy nhiên câu hỏi đặt ra là làm thế nào phân biệt sự tồn tại (khách quan) với ý chí (chủ quan).
Có thể lấy tiêu chí của Kuhn về khách quan là reproducible. Xác suất để hai ý chí chủ quan cùng thấy các sự kiện tâm linh, có vẻ như bằng 0. Khi đó có thể đặt ra câu hỏi, tại sao một số người không có được quan sát như vậy, nếu đó là hiện hữu khách quan.
Chỉ có một cách duy nhất cho sự "tồn tại khách quan" kiểu đó là một số người có thể khả năng quan sát, một số người không. Nói một cách khác, đối với một số người mù tâm linh, thế giới bên kia sẽ không tồn tại và trong tương lai cũng sẽ không chi phối họ.
Như vậy, có khả năng tồn tại khách quan không có nghĩa với tất cả mọi người. Ai có đức tin thì thế giới bên kia sẽ tồn tại, ai không tin thì nó sẽ không tồn tại. Ở đây tôi suy luận hoàn toàn theo logic, không phụ thuộc vào tôi có tin hay không tin. Mô hình này không có mâu thuẫn.
Tiếp đó, ai có đức tin thì linh hồn sẽ luân hồi. Ai không có đức tin thì chết là hết. Như vậy Phật là gì? Phật không luân hồi, tức là hết hay là một cái gì đó vĩnh cửu. Có khả năng cái vĩnh cửu chính là cái không hay không? Chính Phật cũng nói thế.

Nguyễn Ái Việt (Debrecen,VIDI72)